Maymun Çiçeği Virüsü Nedir? Nedenleri ve Tedavisi

Son dönemin hızlı yayılan hastalıklarından biri de maymun çiçeÄŸi virüsü. Monkeypox olarak da adlandırılan bu hastalık, Covid-19 pandemisinin etkilerini henüz atlatan insanlık için yeni bir endiÅŸe kaynağı. Peki, maymun çiçeÄŸi virüsü nedir? Ä°nsanlık yeni bir pandeminin eÅŸiÄŸinde mi? Maymun çiçeÄŸi virüsü nasıl çıktı? Maymun çiçeÄŸi virüsü Türkiye’de mi?

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Nedir?

Ä°lk Batı ve Orta Afrika’nın yaÄŸmur ormanlarında ortaya çıkan ve diÄŸer bölgelere de yayılan maymun çiçeÄŸi virüsünün sebep olduÄŸu hayvanlardan insanlara geçen bir hastalık. Virüs ilk 1958 yılında araÅŸtırma amacı ile gözlem altına alınan maymun kolonilerinde çiçek hastalığı ile benzer seyirde ilerleyen salgının yaÅŸanması ile keÅŸfedildi ve bu nedenle 'maymun çiçeÄŸi' adı verildi. Ä°nsandaki ilk virüs vakası ise 1970’de Kongo Demokratik Cumhuriyeti'nde kaydedildi. Ancak bu virüs, yalnızca Batı ve Orta Afrika’daki ülkeleri deÄŸil, tüm dünyanı etkilediÄŸinden küresel anlamdan insanlık saÄŸlığı için önem taşıyan bir hastalık.

2003 yılında Afrika dışındaki ilk salgın vakası Amerika BirleÅŸik Devletleri'nden bildirildi ve 70'ten fazla maymun çiçeÄŸi vakasına yol açtı. Eylül 2018’de Nijerya'dan Ä°srail ve BirleÅŸik Krallık'a, Mayıs 2021'de Singapur'a, Temmuz ve Kasım 2021'de Amerika BirleÅŸik Devletleri'ne seyahat edenlerde de bildirildi. Mayıs 2022'de ise endemik olmayan bazı ülkelerde de birden çok maymun çiçeÄŸi vakası tespit edildi.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Nasıl Bulaşıyor?

“Maymun çiçeÄŸi virüsü nasıl bulaşır?” diye merak ediyorsanız monkeypox olarak adlandırılan bu virüsün, enfekte olan insan veya hayvanla temas ederek ya da virüs bulaÅŸmış materyaller ile insanlara bulaÅŸtığını bilmelisiniz. Virüs insandan insana vücut sıvısı, solunum, eÅŸyalar ile geçebilir. Virüsün solumun yoluyla bulaÅŸması uzun süren yüz yüze teması gerektirir. Hayvandan insana bulaÅŸması ise ısırık, çizik, vücut sıvısı ve doÄŸrudan temas ile gerçekleÅŸebilir.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Belirti ve Bulgular

Maymun çiçeÄŸi, klinik olarak daha az ÅŸiddetli olmasına raÄŸmen, çiçek hastalığı yaÅŸayan kiÅŸilerde görülenlere benzer semptomları olan ve hayvanlardan insanlara bulaÅŸan bir virüstür. Ä°nsanlarda maymun çiçeÄŸi belirtileri çiçek hastalığı belirtileri ile benzerlik gösterir ancak daha hafiftir. Virüs ile çiçek hastalığı arasındaki fark, virüsün lenf bezlerinin ÅŸiÅŸmesine neden olmasıdır. Bunun yanında virüs kaslarda aÄŸrı, yüksek ateÅŸ ve baÅŸ aÄŸrısı ile belirti verir. Tipik olarak da deride döküntü ve anormal büyüklükte lenf bezleri ile kendini gösterir. Bu hastalık için kuluçka süresi 2 ile 4 haftadır. Yüksek ateÅŸin yaÅŸanmasından sonraki 3 gün içinde yüzde baÅŸlayan ve vücudun diÄŸer bölgelerinde de beliren bir döküntü geliÅŸtirir.

“Maymun çiçeÄŸi virüsü belirtileri nedir?” sorusunun yanıtı aÅŸağıdaki gibidir:

• AteÅŸ
• BaÅŸ aÄŸrısı
• Kas aÄŸrıları
• Sırt aÄŸrısı
• ÅžiÅŸmiÅŸ lenf bezleri
• Titreme
• Bitkinlik

Virüsün enfeksiyonu iki döneme ayrılabilir:

1.dönem: BaÅŸ aÄŸrısı, ateÅŸ, lenf bezlerinde büyüme, kaslarda aÄŸrı, halsizlik ve sırt aÄŸrısı ile karakterizdir. Lenf düÄŸümlerinin büyümesi suçiçeÄŸi ve kızamık hastalığından ayırt edilmelidir.

2.dönem: 5.günün ardından baÅŸlar. Derideki döküntüler gövdeye ek olarak yüz, kol ve bacaklarda yoÄŸun bir ÅŸekilde görülür. Bu döküntüler daha az yoÄŸunlukta olarak da avuç içleri ve ayak tabanlarındadır. Ek olarak sırasıyla ağız mukozası, genital bölge ve konjonktiva belirti gösterir. Döküntülerin tümü ilk olarak düz tabanlıdır ve deriden hafifçe kabarıktır. Sonrasında ise içi sıvı dolu lezyonlar ÅŸeklinde görülür. Bu lezyonlar birkaç adet olabileceÄŸi gibi sayısız da olabilir. Tüm bu belirtiler ise 2 ile 4 hafta içinde durur.

Virüs, çocuklarda ve bağışıklık yetmezliÄŸi olan kiÅŸilerde ağır seyirde ilerleyebilir. AkciÄŸerde enfeksiyon, beyin iltihabı (ensefalit), görme kaybı ve sepsis görülebilen komplikasyonlar arasındadır.

Çiçek Hastalığı ile Benzerlik Gösteriyor

Maymun çiçeÄŸi virüsünün sergilediÄŸi tablo, 1980 yılında eradike edilen çiçek hastalığı ile benzer bir tabloya sahip. Ancak çiçek hastalığına göre daha az bulaşıcı ve hafif seyirli.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Tedavisi

Bu virüs genellikle Batı ve Orta Afrika’nın tropik yaÄŸmur ormanlarına yakın alanlarda görülse de giderek kentsel alanlara yayılmış durumda. Maymun çiçeÄŸi virüsü tedavisi için onaylı yeni aşılar geliÅŸtirilmiÅŸtir. Ek olarak çiçek hastalığının tedavisinde kullanılan ilaçlar virüsün tedavi edilmesi için de onaylanmıştır.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Aşısı Var mı?

Maymun çiçeÄŸi virüsü aşısı yok ancak çiçek hastalığı aşısının virüs üzerinde %85 oranında etkiye sahip olduÄŸu bilinmekte. Bu nedenle de çiçek aşısı olan kiÅŸiler virüsü daha hafif seyirde atlatabilir. Ancak çiçek hastalığı aşısı yalnızca saÄŸlık çalışanlarına koruma amaçlı uygulanmakta.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Ölümcül mü?

“Maymun çiçeÄŸi virüsü nedir öldürür mü?” sorusuna maymun çiçeÄŸi virüsü vakalarının %10 oranında ölüme neden olduÄŸu görülmekte ÅŸeklinde yanıt verilebilir. Ancak virüsün neden olduÄŸu belirtileri yaÅŸamanız durumunda mutlaka bir uzmana görünmelisiniz.

Yeni Bir Pandemi Kapıda mı?

Ä°nsanlarda görülen ilk vaka 1970’de Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde tanımlanmış. Virüsü yaÅŸayan 9 yaşında bir erkek çocuÄŸudur. Bunu takip eden yıllarda da 11 Afrika ülkesinde virüs bildirilmiÅŸ. Ancak sonraki zamanlarda yalnızca Afrika ülkeleri ile sınırlı kalmayan virüs, dünyanın geri kalanını da etkileyerek küresel anlamdan önemli bir duruma gelmiÅŸtir. Afrika dışındaki ilk salgın 2003 yılında ABD’de Gana’dan getirilen sıçanlarla temasta olan evcil köpekle temas sonucu yaÅŸanmıştır ve 70’in üstünde vaka görülmüÅŸtür. 2018 yılından itibaren de sırasıyla Nijerya, Ä°srail, BirleÅŸik Krallık, Singapur ve Amerika BirleÅŸik Devletleri’ne seyahat eden kiÅŸilerde görülmüÅŸtür. Son zamanlarda da Avrupa ülkelerinde yayıldığı bildirilen virüs ile ilgili gerekli önlemler alınmaktadır.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Hangi Ülkelerde Görüldü?

Maymun çiçeÄŸi virüsü yaygın olarak Orta ve Batı Afrika'nın uzak bölgelerinde görülmüÅŸtür. Ä°ngiltere’deki ilk vaka ise 7 Mayıs 2022’de bildirildi. ABD, Kanada ve Avustralya ise durumdan etkilenen ülkeler arasında. “Peki, Maymun çiçeÄŸi virüsü Türkiye’de var mı?” 22 Mayıs 2022’de SaÄŸlık Bakanlığı tarafından yapılan açıklamaya göre hastalık Türkiye’de rastlanmadı.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsüne Karşı Alınabilecek Önlemler

Virüs konusunda alınabilecek önlemler ve sistematik gözlemler kritik öneme sahip. Salgının yaÅŸandığı sırada enfekte olan kiÅŸilerle yakın temasta olmak ise önemli bir risk faktörü. Bu nedenle enfeksiyona yakalanmış olan ya da enfeksiyon ÅŸüphesi taşıyan kiÅŸilerin tedavisi ve bakımında rol oynayan saÄŸlık çalışanlarının gerekli önlemleri alması önemli. Hastanın bakımı için çiçek hastalığı aşısı olan kiÅŸilerin seçilmesi ise bu bakımdan gerekli.

Hijyen ise alınabilecek bireysel önlemler arasında. Bununla birlikte ortak alan ve eÅŸyaların kullanımında dikkatli olunmalı. Nadir görülen bir virüs olan maymun çiçeÄŸine seyahat ederken yakalanma riskini en aza indirgemek için alınması gereken önlemler ise ÅŸöyle:

• Ä°yi piÅŸirilmiÅŸ etleri tüketin.
• Ellerinizi rutin olarak sabun ve suyla yıkayın ya da alkol içeren bir el dezenfektanı kullanın.
• Virüsü taşıma ihtimali olan kiÅŸilerle temasta bulunmayın.
• Enfekte olan kiÅŸilerin giysi ve özel eÅŸyaları ile yakın temastan kaçının.