Maymun Çiçeği Virüsü: Suçiçeğinden Farkı Nedir?

25 / MAY
2022

Covid-19 pandemisinin etkilerini henüz atlatan insanlık için yeni bir endiÅŸe kaynağı olan maymun çiçeÄŸi virüsü, “Maymun çiçeÄŸi virüsü Türkiye'de var mı?” “Maymun çiçeÄŸi virüsü nedir öldürür mü?” gibi soruları da beraberinde getirse de virüsle ilgili en dikkat çeken detay da suçiçeÄŸi ile benzer semptomları paylaÅŸması. Benzer semptomlara sahip olsa da aslında her ikisi de farklı nedenlere dayanıyor. Peki maymun çiçeÄŸi ile suçiçeÄŸi arasındaki fark nedir?

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Nedir?

Maymun çiçeÄŸi virüsü ilk Batı ve Orta Afrika’nın yaÄŸmur ormanlarında ortaya çıkan bir hastalıktır. Maymun çiçeÄŸi, maymun çiçeÄŸi virüsünün neden olduÄŸu çiçek hastalığına benzer nadir görülen bir hastalıktır. ÇoÄŸunlukla Afrika'nın bazı bölgelerinde bulunur, ancak dünyanın diÄŸer bölgelerinde de görülmüÅŸtür. Maymun çiçeÄŸi, ateÅŸ ve titreme gibi grip benzeri semptomlara neden olur ve birkaç gün içinde döküntü geliÅŸir. Maymun çiçeÄŸi için kanıtlanmış bir tedavi yoktur, ancak genellikle kendi kendine geçer.

SuçiçeÄŸi Nedir?

Varisella zoster virüsü nedeniyle vücutta meydana gelen bu hastalık, içi su dolu döküntü ve kabartılar ÅŸeklinde görülür. Bu hastalığı yaÅŸayan çocuklarda yorgunluk ve halsizlik görülür. Bulaşıcı olan suçiçeÄŸinden aşı ile korunmak mümkündür. Bu nedenle de SaÄŸlık Bakanlığı tarafından bebeklere uygulanan aşı takviminde de önemli bir yere sahiptir. Bu hastalığa neden olan virüs aynı zamanda zona hastalığının da oluÅŸumunun sebebidir. Tıp literatüründe varisella olarak bilinen suçiçeÄŸi, yaygın olarak ergenlik çağından önceki çocuklarda görülür. Genellikle kendiliÄŸinden iyileÅŸme gösterir ve suçiçeÄŸi geçiren bünye hayat boyu bu virüse karşı bağışıklık kazanır ancak çok nadir durumlarda tekrarlayabilir. En sık 5 ile 10 yaÅŸ çocuklarda ilkbahar ve kış aylarında görülür. Ä°nsandan insana havayolu ya da damlacık ile bulaÅŸan virüs, tükürük bezlerinde bulunur. Kuluçka sürtesi 13 ile 22 gündür.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Nasıl Çıktı?

Ä°lk araÅŸtırma amaçlı tutulan maymun kolonilerinde beliren hastalık, adını buradan almaktadır. Ä°lk insan vakasını 1970 yılında veren virüs, küresel anlamdan insanlık saÄŸlığı için öneme sahip. Virüsle ilgili Afrika dışındaki ilk salgın vakası 2003 yılında Amerika BirleÅŸik Devletleri'nden bildirildi ve ardından 70'ten fazla maymun çiçeÄŸi vakası görüldü. 2018 yılında ise Nijerya, Ä°srail ve BirleÅŸik Krallık durumdan etkilendir. 2021 yılına gelindiÄŸinde de Singapur ve Amerika BirleÅŸik Devletleri'ne seyahat edenlerde de bildirildi. Mayıs 2022'de ise bazı ülkelerde de birden çok maymun çiçeÄŸi vakası tespit edilmiÅŸ durumda.

SuçiçeÄŸi Nasıl Çıktı?

SuçiçeÄŸi virüsü (bilimsel adı Varicella Zoster virüsü olan) insanlardan çok daha uzun süredir var. Ä°lk suçiçeÄŸi virüsleri muhtemelen 70 milyon yıl önce, dinozorların neslinin tükendiÄŸi zamanlarda ortaya çıktı ve uzak atalarımıza bulaÅŸtı - muhtemelen aÄŸaçlarda aile gruplarında yaÅŸayan küçük tüylü memeliler.- O zamandan beri, suçiçeÄŸi virüsleri bizimle birlikte geliÅŸti. 1990'larda ortalama 4 milyon insan bu virüsü kaptı ve 10.500 ile 13.000 kiÅŸi hastaneye kaldırıldı. Aşı 1995 yılında kullanıma sunuldu. SuçiçeÄŸi aşılaması sayesinde her yıl 3,5 milyondan fazla virüs vakası ve 9.000 hastaneye yatış önleniyor. Aşılama sayesinde 100'e yakın ölüm de önlenmiÅŸ oluyor. Aşı geliÅŸtirildikten sonra, vaka ve hastaneye yatış sayısında hızlı ve net bir düÅŸüÅŸ olmuÅŸtur.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Belirtileri Nedir?

Bu virüs tipik olarak deride döküntü ve anormal büyüklükte lenf bezleri ile belirti gösterir. Hastalığın kuluçka süresi 2 ile 4 hafta kadardır. Yüksek ateÅŸ olmasının ardından 3 gün içinde baÅŸlayan döküntü vücudun geneline yayılır. Maymun çiçeÄŸi virüsü belirtileri ise ÅŸöyle:

• AteÅŸ
• BaÅŸ aÄŸrısı
• Kas aÄŸrıları
• Sırt aÄŸrısı
• ÅžiÅŸmiÅŸ lenf bezleri
• Titreme
• Bitkinlik

SuçiçeÄŸi Belirtileri Nedir?

SuçiçeÄŸinin en tipik belirtisi içi su dolu olan döküntülerdir. BaÅŸlangıçta berrak olan bu döküntüler sonraki aÅŸamalarda bulanıklaşır. Bu döküntüler kaşıntılıdır ve vücuttan saç derisine doÄŸru ilerler ve bazı durumlarda ağız içinde de döküntüler görülebilir.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Nasıl Bulaşıyor?

Monkeypox, enfekte olan insan veya hayvanla temasta ya da virüs bulaÅŸmış materyaller ile insanlara bulaşır. Ä°nsandan insana geçiÅŸinde solumun, eÅŸyalar ve vücut sıvısı aracıdır. Solunum yolu ile de geçen bu virüsün solumun ile bulaÅŸması için uzun süre yüz yüze temas gerekir. Hayvandan insana bulaÅŸması için de ısırık, çizik, vücut sıvısı ve doÄŸrudan temasın gerçekleÅŸmesi gerekir.

SuçiçeÄŸi Nasıl Bulaşıyor?

SuçiçeÄŸi, virüsü taşıyan kiÅŸi ile yapılan yakın temasta kolayca yayılır. Öyle ki bu virüsü kapmış olan hastalar, ciltlerinde döküntü baÅŸlamadan 1-2 gün önce virüsü yaymaya baÅŸlar ve bu yayılım döküntüler kabuk baÄŸlayana dek devam eder. Virüs hastanın vücuduna girdikten 10-21 sonra hastalık geliÅŸim gösterir. Daha önce aşı olmamış kiÅŸiler, virüsü geçirmede risk altındadır. Bu virüsü önlemenin en önemli yolu aşı olmaktır. Üstelik aşı olan kiÅŸi bu hastalığa yakalansa dahi belirtileri daha az ÅŸiddetli yaÅŸar ve süreci hafifi atlatır. Su çiçeÄŸi aşısı, bebekler için SaÄŸlık Bakanlığı tarafından hazırlanmış olan takvimde 12.ayın sonunda tek doz ÅŸeklindedir.

Maymun ÇiçeÄŸi Virüsü Nasıl Geçer?

Maymun çiçeÄŸi virüsü ile ilgili alınabilecek önlemler kritik öneme sahip. Enfekte olan kiÅŸilerle yakın teması sürdürmek ise önemli bir risk faktörü. Bu sebeple gerekli önlemler alınmalı. Alınabilecek en önemli bireysel önlem ise hijyen. Buna ek olarak ortak alan kullanımı ve kiÅŸisel eÅŸyalarla olan temasta da dikkatli olunmalı. Ayrıca seyahatler esnasında virüse yakalanmamak için de alınması gereken önlemler ÅŸöyle:

• El hijyenine önem verin ve ellerinizi iyice su ve sabunla yıkayın. Ek olarak ortak kullanım alanlarında alkol içeriÄŸi yüksek olan el dezenfektanı kullanın.
• Etin iyi piÅŸirilmiÅŸ olanını tüketmeye özen gösterin.
• Virüsü taşıma ihtimali olan kiÅŸilerle olan teması durdurun.
• Enfekte olan kiÅŸilerin giysi ve özel eÅŸyaları ile yakın temasta bulunmayın.

SuçiçeÄŸi Nasıl Geçer?

Maymun çiçeÄŸi virüsü ve suçiçeÄŸi birçok semptomu paylaÅŸsa da birçok noktada farklılığa sahip. En önemli farklılık ise hastalıkların farklı virüslerden kaynaklanması. Maymun çiçeÄŸi bir ortopoks virüsüdür, suçiçeÄŸi ise zonaya sebep olan varisella-zoster virüsü kaynaklıdır. Her iki virüs de solunum damlacıkları yoluyla yakın temas yoluyla ve cilt lezyonları ve yakın zamanda kontamine olmuÅŸ nesnelerle doÄŸrudan temas yoluyla yayılabilir. SuçiçeÄŸi bulaşıcı bir hastalık olsa da maymun çiçeÄŸi daha nadirdir ve daha az kolay yayılır. Maymun çiçeÄŸi genellikle ateÅŸ, baÅŸ aÄŸrısı, kas aÄŸrıları, sırt aÄŸrısı, titreme ve yorgunluk gibi baÅŸlangıç semptomları olan hafif bir hastalıktır. Bu semptomların birçoÄŸu suçiçeÄŸi ile enfekte kiÅŸilerde de görülürken ÅŸiÅŸmiÅŸ limpodlar, suçiçeÄŸinde bulunmayan maymun çiçeÄŸinin ayırt edici bir özelliÄŸidir. Maymun çiçeÄŸi için kuluçka süresi 7 ile 14 gün olabilirken, suçiçeÄŸi semptomlarının ortaya çıkması 16 güne kadar sürebilir. Maymun çiçeÄŸi enfeksiyonunu takiben, baÅŸlangıçta suçiçeÄŸine benzer bir döküntü, genellikle ateÅŸten sonraki 1 ile 3 gün içinde ortaya çıkar. Döküntü bir kabuk oluÅŸturmadan ve düÅŸmeden önce papüllere ve sıvı dolu püstüllere dönüÅŸen birkaç fark aÅŸamasından geçer. Bununla birlikte, bir suçiçeÄŸi döküntüsü maymun çiçeÄŸinden farklı bir ÅŸekilde oluÅŸur. Lekeler, farklı zamanlarda farklı görünen bir suçiçeÄŸi döküntüsünde gayri resmi olarak geliÅŸmez. Bununla birlikte, maymun çiçeÄŸi lezyonları aynı anda ortaya çıkar ve geliÅŸir.