Büyüme Hormonunun Aşırı Salgılanması: Akromegali Hastalığı

13 / OCA
2023

Dev hastalığı olarak da bilinen akromegali hastalığı, büyüme hormonunun aşırı salgılanmasına baÄŸlı geliÅŸen bir hastalıktır. Akromegali belirtileri her yaÅŸta ortaya çıkabilir ancak en sık 30-50 yaÅŸ aralığındaki yetiÅŸkinlerde görülür. Çocukluk ve yetiÅŸkinlik dönemlerinde farklı belirtilerle kendini gösteren dev hastalığı akciÄŸer fonksiyonlarında bozulma, diyabet, kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon gibi ciddi saÄŸlık sorunları bakımından risk oluÅŸturur. Hipofiz bezinin büyüme hormonunu fazla salgılaması nedeniyle oluÅŸan bu hastalıkta ayak, el ve yüz gibi organlarda aşırı irileÅŸme, büyüme ve kabalaÅŸma görülür. Nadir rastlanan hastalığın tedavisinde ilaç, ışın ve cerrahi tedavi yöntemleri kullanılır.

Akromegali Hastalığı Nedir?

“Akromegali hastalığı nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Büyüme hormonunun Hipofiz bezi tarafından aşırı ÅŸekilde üretilmesi sonucu geliÅŸen, yavaÅŸ seyirde ilerleyen ve belirgin ciddi klinik sonuçları bulunan tıbbi bir durumdur. Dev hastalığı akciÄŸer fonksiyonlarında bozulma, diyabet, kalp hastalıkları ve yüksek tansiyon gibi belli baÅŸlı hastalıklarla beraber gelir ya da bu hastalıkları beraberinde getirir.

Akromegali Hastalığı Neden Olur?

“Akromegali hastalığı hangi hormon tarafından geliÅŸir?” diye merak ediyorsanız genellikle hipofiz bezi içinde bulunan iyi huylu bir tümörün büyüme hormonunun aşırı üretilmesinin etkili olduÄŸunu bilmelisiniz. Hipofiz bezi beynin alt kısmında bulunur. Ortalama 0,5 gr ağırlığında olan bu bez, vücudun metabolizmasını kontrol eden hormonların dengeli üretimini saÄŸlar. En yaygın akromegali hastalığı nedenleri arasında olan hipofiz bezinde büyüme artışına sebep olan iyi huylu tümörlerdir.

Akromegali Hastalığı Ne Sıklıkla Görülür?

Dev hastalığı yavaÅŸ seyirde ilerleyen ve nadir görülen hastalıklardan biridir.

Akromegali Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Akromegali hastalığı belirtileri genellikle vücutta aşırı bulunan büyüme hormonu bulunması ile doÄŸrudan iliÅŸkilidir. Bazı belirtiler ise beyine yakın bölümlerde baskı yapan hipofiz bezinden kaynaklanabilir. Belirtiler genel olarak ÅŸöyledir:

• Aşırı terleme ve vücut kokusu,
• BaÅŸ aÄŸrısı,
• Cinsel isteksizlik,
• Dilde büyüme,
• Eklem aÄŸrısı ve eklem hareket kısıtlılığı,
• El ve ayaklarda büyüme,
• Görme bozukluÄŸu,
• Horlama,
• Kaba yüz görünümü,
• Kadınlarda adet düzensizlikleri,
• Kalp gibi iç organlarda büyüme,
• Seste kalınlaÅŸma,
• YaÄŸlı, kalınlaÅŸmış deri, küçük deri çıkıntıları,
• Yorgunluk ve kas güçsüzlüÄŸü.

Akromegaliye Eşlik Eden Hastalıklar ve Mortalite

Dev hastalığı yaÅŸayanların ortalama yaÅŸam süresi 10 yıl kadar kısalabilir. Bu hastalarda mortalite 2-3 kat fazladır. Mortalitenin nedenleri ise hipertansiyon, kalp yetmezliÄŸi, ritim bozuklukları, koroner yetmezlik, uyku apnesi sendromu, özellikle kolon ve göÄŸüs kanseridir.

Akromegali Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Dev hastalığı belirtileri kademeli olarak geliÅŸir ve baÅŸlarda belli olmaz. Bu nedenle tanısı genelde geç verilir. Bunun yanında belirtiler yanlış yorumlanabildiÄŸinden hastalara uzun yıllar tanı konulamayabilir. TeÅŸhis için ilk olarak magnetik rezonans görüntüleme (MGR) ile tümörün gözlemlenmesi önemlidir. TeÅŸhis için yapılan diÄŸer test ve tahliller ise aÅŸağıdaki gibidir:

• Bilgisayarlı tomografi ile tümörün yeri ve büyüklüÄŸü
• El ve ayak grafilerinde deÄŸiÅŸimler
• Göz muayenesi: görme alanında daralma
• Ä°drarda kalsiyum artışı
• Kan ÅŸekerinde insüline dirençli yükselme ve idrarda ÅŸeker
• Omurga grafisi: Omurlarda büyüme ve osteofit oluÅŸumu, dorsal kifoz
• Sella grafisi: Sellada geniÅŸleme
• Serumda büyüme hormonu
• Serumda inorganik fosfor

Akromegali Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

Akromegali hastalığının tanısı ile tedavi süreci baÅŸlar. Hipofiz ameliyatı akromegali hastalığı tedavisi için ilk seçenektir. Uygulanan bu ameliyat ile mümkünse adenomun tamamen çıkartılması, BH düzeylerinin normale getirilmesi ve etraf dokulara olan bası bulgularının giderilmesi amaçlanır. Ameliyatın uygulanması için genellikle endoskopik veya mikroskobik yöntemlerle burunda girilerek hipofizdeki adenoma ulaşılır. Bu ameliyat Transsfenoidal cerrahisi (TSS) olarak adlandırılır. Uygulanan ameliyatla adenomu tamamen alınamayan ve BH düzeyi yüksek kalan hastalara tıbbi tedavi uygulanır. Ancak anestezi riski yüksek olan hastalarda ve ileri yaÅŸtaki kiÅŸilerde ilk seçenek olarak ilaç tedavisi tercih edilir. Dev hastalığı için uygulanan tedavi yöntemleri aÅŸağıdaki gibidir:

• Cerrahi tedavi
• Endonazal endoskopik ameliyat
• Ä°laç tedavisi
• Radyoterapi
• Stereotaktik radyo cerrahi

Akromegali Ameliyatı Sonrası

Akromegali hastalığının nedeni araÅŸtırılarak ve gerekli yöntemler kullanılarak tanı konulur. 3. ayda tanı testleri tekrar edilerek de hastanın deÄŸerlendirilmesi yeniden yapılır. Akromegali ameliyatı olanlar ve tümörün tamamen çıkmamış olanlar için ilaçlı tedavi süreci baÅŸlatılır. Bu tedavi aylık enjeksiyonlar planlanarak uygulanır.  

Akromegali Hastalığı Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Akromegali hastalığının sonuçları tedavi edilmediÄŸinde hastanın yaÅŸam kalitesini düÅŸürür. Daha da önemli olarak hastada hipertansiyon, kalp hastalıkları diyabet, kolon kanseri, tiroit, meme kanseri gibi ikincil kanserlerin geliÅŸmesine sebebiyet verebilir. Ancak doÄŸru bir süreçte tedavi edilen hastalarda bu komplikasyonlar önlenebilir.