Amfizem Nedir? Amfizem Belirtileri ve Tedavisi

17 / ÅžUB
2023

Amfizem adı verilen hastalık, uzun süreli kirli hava ÅŸartlarına maruziyet, sigara kullanımı gibi sebeplerle meydana gelir ve nadir de olsa genetik geçiÅŸlidir. Bu hastalığın tedavisi ve hastanın iyileÅŸme süreci amfizemin evresine ve hastanın genel saÄŸlık durumuna göre farklılık gösterebilir. “Amfizem nedir?” sorusunun yanıtını ve tedavi süreci hakkında bilgiyi metnin devamından öÄŸrenebilirsiniz.

Amfizem Nedir?

“Amfizem nedir tıp literatüründeki açıklaması nedir?” diye merak ediyorsanız bu sorunun yanıtı ÅŸu ÅŸekilde özetlenebilir:

Amfizem, akciÄŸerlerde bulunan hava keseciklerinin gerilemesi ve geniÅŸlemesi ile bu hava keseciklerini ayıran ince yapılı duvarların yırtılması ve bu yırtılmaya baÄŸlı olarak akciÄŸerlerin esnekliÄŸini yitirmesiyle meydana gelen kronik akciÄŸer rahatsızlığıdır. Solunum yetmezliÄŸine yol açar ve yaygındır. Akut enflamasyon sonucunda artan α1 antitripsin eksikliÄŸi bu hastalığın nedenlerinden biridir. Hastalığın ilk evrelerinde tedavinin uygulanması ve hastanın iyileÅŸmesi daha kolaydır. Ancak hastalığın ilerlemesi halinde hastaya cerrahi müdahale ve yatarak tedavi uygulanabilir.

AkciÄŸerde Amfizem Nedir?

“AkciÄŸerde amfizem nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Kirli havanın temiz hava ile deÄŸiÅŸmesini saÄŸlayan akciÄŸer, saÄŸlıklı nefes alma ve vücudun hayati fonksiyonlarını yerine getirmede önemli bir solunum organıdır. Ancak kiÅŸinin kirli hava maruziyeti yaÅŸaması, sigara kullanması gibi nedenlerle akciÄŸerde bulunan hava kesecikleri ve diÄŸer solunum yolları zarar görür. Hasar gören hava kesecikleri ve akciÄŸer yüzeyleri solunum iÅŸlevini artık yerine getiremediÄŸinden kiÅŸiye akciÄŸer amfizem tanısı konur. Nefes darlığı ile baÅŸlayan bu süreç doÄŸru bir yaklaşım ve tedaviyle kısa sürede iyileÅŸme ile sonlandırılabilir.

Amfizem Nedenleri Nelerdir?

“Amfizem neden olur?” diye merak ediyorsanız tüm solunum yolu hastalıklarında olduÄŸu gibi temel nedenin sigara kullanımı olduÄŸunu bilmelisiniz. Yapılan araÅŸtırmalara göre sigara kullanımı amfizem riskini yaklaşık olarak 6 kat artırmakta. Üstelik yalnızca sigara kullanım alışkanlığı deÄŸil sigara tüketilen ortamlarda bulunmak da bu riski artıran nedenler arasında. Sigara kullanımı dışında bir baÅŸka neden de kirli havaya maruz kalmadır. Kirli havaya maruz kalan ve kimyasal gazların yoÄŸun olduÄŸu bölgelerde de bu hastalığın görülme riski yüksek. YaÅŸ, amfizem için bir diÄŸer risk faktörü. KiÅŸinin yaşının artması metabolizma hızı ve hücre yenilenmesi gibi parametrelerde azalmaya neden olur. Bu hastalık da genellikle 65 yaÅŸ üstü bireylerde sık bir ÅŸekilde görülür. KaraciÄŸerde üretilen bir protein Alfa-1 antitripsin (AAT) eksikliÄŸi de hastalığa yol açan nedenler arasında. Alfa-1 antitripsin (AAT) eksikliÄŸi durumunda bağışıklık sisteminde zayıflama görülür. EÄŸer kiÅŸide genetik nedenlerle Alfa-1 antitripsin (AAT) eksikliÄŸi bulunuyorsa amfizem yaÅŸanma riski saÄŸlıklı bireylerden daha yüksektir. Bu proteinde eksiklik görülen kiÅŸilerde ek olarak sigara kullanım alışkanlığı da bulunuyorsa hastalığın tablosu daha da riskli duruma gelebilir.

Amfizem Belirtileri Nelerdir?

KiÅŸinin akciÄŸer solunumundaki performansının eskiye nazaran azalmasıyla görülen en belirgin semptom, nefes darlığıdır. DiÄŸer amfizem belirtileri ise aÅŸağıdaki gibi sıralanabilir:

• KiÅŸinin fiziksel aktivite gerçekleÅŸtirmesi sırasında zorlanma yaÅŸaması ve nefes darlığının artması belirgindir ancak çoÄŸu kiÅŸi yıllar boyunca amfizem hastalığının varlığından haberdar olmadan yaÅŸayabilir. Üstelik bu nefes darlığı problemleri yalnızca egzersiz yaparken deÄŸil rutin ev iÅŸlerini yerine getirirken, yürüyüÅŸ yaparken, yokuÅŸ çıkarken de baÅŸ gösterir.
• Bir diÄŸer önemli belirti de hırıltılı solunumdur. KiÅŸinin yaÅŸadığı akciÄŸer amfizemi ilerledikçe solunumla ilgili ÅŸikayetler de artış gösterir. KiÅŸinin akciÄŸerinde hastalık yayıldıkça göÄŸüs aÄŸrısı ve göÄŸüste sıkışma gibi ÅŸikayetler de fazla görülmeye baÅŸlar.
• Hastalığın ilerlemesi durumunda kiÅŸinin tırnaklarında ve parmak uçlarında morarmalar meydana gelir. Bunun yanında ağız çevresinde ve dudaklarda da kuruluk, solukluk yaÅŸanır.
• Ä°ÅŸtahın azalması da amfizem hastalarında görülen belirtiler arasındadır. Bunun yanında halsizlik, yorgunluk, baÅŸ aÄŸrısı, tekrar eden akciÄŸer enfeksiyonları gibi ÅŸikayetler de görülür.

AkciÄŸer Amfizemi Tanısı ve Türleri

Amfizem, evreleri bulunan ve evrelerine göre isimlendirilen rahatsızlıklardan biridir. DoÄŸru planlanmış amfizem tedavisi sürecinin baÅŸlaması için ilk olarak akciÄŸer fonksiyon testleri yapılır. Bunun yanında tomografi istemi ve göÄŸüs filmi de yapılabilir. AkciÄŸer filmi ile üst alandaki dokularda azalma olup olmadığı ve havalanma miktarı incelenir. Bu hastalığı yaÅŸayan kiÅŸilerde fonksiyon veriminin azalması nedeniyle havalanma miktarı artar. Solunumla alınan havanın tam olarak geri verilememesi de havalanma miktarını artıran etkenlerden bir diÄŸeridir. Amfizem hastalığı bulunan akciÄŸer filmlerde daha siyah çıkar. AkciÄŸere biriken hava da solunumu destekleyen diyaframın geniÅŸlemiÅŸ akciÄŸer hacmi nedeniyle düzleÅŸmesine neden olur. Bu nedenle diyafram düzleÅŸmesi de yaygın bulgular arasındadır. Bu hastalarda omurlar da birbirine paralelleÅŸir. Bu noktada akciÄŸer filmi, hastalığın teÅŸhisinde hayati öneme sahiptir.

AkciÄŸer Amfizemi Tipleri

Amfizem tipleri aşağıdaki gibidir:

• Cilt Altı Amfizem: AkciÄŸerde yaÅŸanan havalanmanın cilt altına kadar inmesidir. Travma ve dış etkenlere baÄŸlı geliÅŸebilir. Genellikle de KOAH ve astım hastalarında görülür. Bunun yanında baÅŸ, boyun ameliyatı ve trafik kazası gibi durumlar neticesinde de geliÅŸebilir.
• Ä°rregüler Amfizem: AkciÄŸere inen hava yollarının amfizemde düzensiz tutulmasıdır. Bu genellikle akciÄŸerin sertleÅŸmesi durumunda görülür. Genellikle klinik belirti vermez ve hastanın yaÅŸam kalitesinde belirgin bir sorun yaratmaz.
• Panlobüler Amfizem: Alveoller ve respiratuar bronÅŸiollerde oluÅŸan amfizem türüdür.
• Paraseptal Amfizem: Genellikle en uçtaki alveollerin etkilendiÄŸi amfizemdir.
• Sentrilobüler Amfizem: Daha çok akciÄŸerin üst bölgelerinde görülen ve respiratuar bronÅŸiyol bölgelerde hasara sebebiyet veren amfizem türüdür. Temelinde sigara içme alışkanlığı bulunur.

AkciÄŸer Amfizemi Tedavisi

Amfizem grafi bulguları ile baÅŸlatılan tedavi süreci hastalığın evrelerine göre farklıdır. Hasta sigara kullanıyorsa bu alışkanlığını bırakması tedavi sürecinde atılacak en önemli adımlardan biridir. Ä°kinci önemli adım da hastanın kilo fazlasını vermesidir. KiÅŸinin yaÅŸadığı amfizem, baÅŸlangıç ya da bronÅŸit evresindeyse saÄŸlıklı yaÅŸam alışkanlıklarının kazanılması yeterli olabilir. Ancak hastanın akciÄŸerinde havalanmanın arttığı ve nefes alıp vermede zorlandığı ileri evrelerde ilaçlı tedavi uygulanır. Bu tedavide hava yolları geniÅŸletici ilaçlar kullanılabilir. Bu ilaçlarla hastanın göÄŸüs bölgesindeki aÄŸrıyı azaltmak ve hastanın solunumunu rahatlatmak saÄŸlanır. Enfeksiyonu azaltan bu ilaçlar da bu tedavinin önemli bir parçasıdır.

AAT eksikliÄŸi sebebiyle yaÅŸanan amfizemi durumunda ise alfa-1 antitripsin yerine konulmasını hedefleyen tedavi süreci uygulanır. Böylelikle vücudun normal fonksiyonlarını gerçekleÅŸtiren akciÄŸer ve karaciÄŸerin zarar görmesi engellenmesi amaçlanır. Hastayı takip eden hekimin hastadaki genel saÄŸlık durumu ve bulgularına göre gerek görmesi halinde solunum rehabilitasyonu, oksijen tedavisi ve mekanik ventilasyon gibi terapiler de uygulanabilir. AkciÄŸer amfizeminde de erken tanı ve düzenli gidilen kontroller önemlidir. Bu nedenle ilk belirtilerin gözlemlenmesiyle birlikte muayene olunmalı ve kontrollere gidilmelidir. Bu noktada sigara kullanımının bırakılması ve saÄŸlıklı yaÅŸam tarzı alışkanlıklarının kazanılması da önemlidir.