Behçet Hastalığı Nedir? Behçet Hastalığının Nedenleri Nelerdir?

27 / ÅžUB
2023

Behçet hastalığı, Behçet sendromu ve ipek yolu hastalığı gibi tanımlamalara da sahip olan, nedeni bilinmeyen ve birden çok organı etkileyen bir hastalıktır. Genellikle ataklar ÅŸeklinde görülen bu hastalık yaygın olarak Orta DoÄŸu ve Asya ülkelerinde görülür. Ä°lk kez 1937 yılında Prof Dr. Hulusi Behçet tarafından tanımlanması üzerine bu isimle anılan hastalık kroniktir. ÇoÄŸunlukla 20 ile 40 yaÅŸ aralığında görülen hastalık nadiren de olsa yaÅŸlılarda ve çocuklarda da görülebilir. Otoimmün hastalıklar sınıfına giren Behçet sendromu, kiÅŸinin bağışıklık sisteminin kendi doku ve hücrelerine karşı antikor üretmesi sonucu kan damarı tutulumu ile vücudun belirli bölgelerinde hasarlara yol açar.

Behçet Hastalığı Nedir?

“Behçet hastalığı nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Hem kadın hem de erkekleri etkileyebilen bu hastalığın en önemli semptomu olan göz tutulumu genellikle genç yaÅŸtaki erkeklerde daha sık görülür. Bu hastalık hipopiyonlu üveit, oral aft ve genital ülser olarak sıralanan üç farklı semptomun bir araya gelmesiyle ortaya çıkar. Bulaşıcı veya kalıtsal bir özellik taşımayan hastalığın nedenleri tam olarak bilinmez ve tanıyı kolaylaÅŸtıran spesifik Behçet hastalığı testi bulunmaz.

Behçet Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Nedeni kesin olarak bilinmemekle birlikte genetik veya çevresel birçok faktörün nedenler arasında olduÄŸu kabul edilir. Hastalığın OrtadoÄŸu, Akdeniz ve Asya bölgelerinde yaygın görülmesi nedeniyle gen kaynaklı olabileceÄŸi ihtimali de ortaya çıkmıştır. Yapılan araÅŸtırmalar sonucunda HLA B51 olarak tanımlanan gen grubunu taşıyanlarda görülme ihtimali daha fazladır. Bunun dışında genetik problemler ve hücresel faktörlerde hastalığın nedenleri arasında olabilir. 

Çevresel faktörler arasında ise bakteriyel veya viral kaynaklı oluÅŸan enfeksiyonlar neden olabilir. Genetik olarak Behçet hastalığına yatkın olan bireylerde kiÅŸinin bağışıklık sisteminde bulunan antikorların yanlış yönlenmesi sonucu dokuları etkilemesi hastalığın ortaya çıkmasını tetikleyebilir. Bu durumlarla beraber romatoid artrit ve sistemik lupus eritematozus gibi otoimmün hastalıklar da Behçet hastalığının risk faktörleri arasında yer alabilir.

Behçet Hastalığı Belirtileri Nelerdir?

Behçet hastalığı belirtileri her hastada farklı ÅŸekilde kendini göstererek bazı kiÅŸilerde çok ÅŸiddetli olabileceÄŸi gibi bazı kiÅŸilerde belirtiler hafif seyredebilir. Behçet hastalığının yaygın olarak belirtileri aÅŸağıdaki gibidir:

• Ağız Yaraları: En sık rastlanan belirti olan aÄŸrılı ağız yaraları çok sayıda ve çoÄŸunlukla tekrarlayıcıdır. Hemen hemen her hastayı etkiler ve genellikle hastaların ilk fark ettiÄŸi semptomdur. Bu yaralar dudaklar, damak, yanak içi, diÅŸ etleri ve bademciklerde oluÅŸabilir.
• Cilt Belirtileri: Behçet hastalığının birçok cilt belirtisi mevcuttur. Bunlar cilt üzerinde kırmızı renkli, kabarık, aÄŸrılı ve derin ülserler ÅŸeklinde görülebilir. Ä°lerleyen dönemde ülserin durumuna baÄŸlı olarak deri üzerinde yara oluÅŸabilir.
• Damar Ä°ltihabı: Damarlarda pıhtı oluÅŸumu ile iltihaplanmaya, bacaklarda ve kollarda ÅŸiÅŸmeye, kızarıklığa ve aÄŸrıya yol açabilir. Özellikle büyük boyutlu atar ve toplar damarlarda oluÅŸabilecek iltihaplanma ile anevrizma veya damar tıkanması gibi komplikasyonlar oluÅŸabilir. YaÅŸanan anevrizmalar ve tıkanmalar ağır sonuçlar doÄŸurabileceÄŸi gibi Behçet hastalığından kaynaklı en sık rastlanan ölüm sebebidir.
• Eklem AÄŸrıları: Behçet hastası olanlar sıklıkla diz, bilek ve dirsek gibi büyük eklemlerin aÄŸrıları yaÅŸarlar. Eklemlerde kızarıklık ve iltihaba baÄŸlı ÅŸiÅŸmeler oluÅŸabilir. Ancak yaÅŸanan bu sorunlar kalıcı hasara neden olmaz. 
• Genital Yaralar: Ağızda bulunan ülserlere benzer özellik taşıyarak aÄŸrılı ve çok sayıda olabilir. Farklı olarak yara iyileÅŸmesi uzun sürer ve iz bırakabilir. Erkeklerde sıklıkla skrotumda kadınlarda ise dış genital bölgede görülürler.
• Göz Belirtileri: Hastalarda “üveit” ismi verilen göz tulumları oluÅŸabilir. Genç erkeklerde bu durumun görülme sıklığı daha fazladır. Göz tulumları bulanık görme, göz kızarıklıkları, ışık hassasiyeti ve ilerleyen dönemlerde damarların inflamasyonu sonucu görme kaybına neden olabilir.
• Nörolojik Belirtiler: Nöro Behçet sendromu olarak da bilinen durum hastalığın ciddi belirtilerinden biridir. Hastaların yaklaşık %5-10’unda görülen durumda baÅŸ aÄŸrısı, ateÅŸ, denge kaybı gibi semptomlar oluÅŸabilir.
• Sindirim Sistemi Belirtileri: Hastalığın durumuna baÄŸlı olarak bazı hastalarda karın aÄŸrısı, ishal ve kanama gibi ÅŸikayetler oluÅŸabilir. Yemek borusu, kalın bağırsak veya ince bağırsakta oluÅŸabilecek lezyonlar sonucu bölgesel delinmeler oluÅŸabilir.

Behçet Hastalığı Nasıl TeÅŸhis Edilir? 

Behçet hastalığını direkt olarak belirleyecek bir laboratuvar testi yoktur. Hastalığın teÅŸhisi genellikle hastaların yaÅŸadığı uzun süreli semptomlar ve doktorun muayene sonucuna göre konulur. Paterji testi de hastalığın tanısında kullanılabilecek testlerden biridir. Testi uygulamak için doktor steril bir iÄŸneyi cilt üzerine batırır ve 24-48 saat sonra o bölgeyi inceleyerek oluÅŸan tepkileri kontrol eder. Test sonucunda test uygulanan bölgede oluÅŸan kırmızılık veya yumrular ile hafif bir yaralanma sonucunda dahi bağışıklık sisteminin aşırı tepki verdiÄŸi anlaşılır.

Hastalığın teÅŸhisinin konulmasında belirtilerin diÄŸer hastalıklarda da görülmesinden dolayı zorluk yaÅŸanabilir. Bu nedenle ağız ülserlerinin yılda en az 3 kez tekrarlaması ve bununla beraber tekrarlayan genital yaralar, cilt lezyonları, gözde yaÅŸanan belirtilerin görülmesi ve paterji testinin sonucu teÅŸhis konulmasında etkilidir.

Behçet Hastalığı Nasıl Tedavi Edilir?

“Behçet hastalığı neden olur?” sorusunun yanıtı tam olarak bilinmediÄŸi için Behçet hastalığı tedavisi hastalığı tamamen ortadan kaldırmaya yönelik deÄŸil yaÅŸanan semptomların azaltıp hayat kalitesini artırmaya yöneliktir. Tedavi süreci hastaların cinsiyeti, yaşı, yaÅŸanan semptomlar ve hastalığın durumuna baÄŸlı olarak farklılık gösterir. Bağışıklık fonksiyonlarını baskılayıcı ve iltihabı azaltmaya yönelik ilaç tedavileri uygulanır. Sıklıkla görülen belirtiler arasında olan ağız ülserleri için spreyler, gargaralar ve aÄŸrı azaltıcı kremler kullanılabilir. Genital ve oral ülserlerde aÄŸrıyı azaltmak için kremler, göz belirtilerini azaltmak içinde göz damlası kullanılabilir.

Behçet hastalığının tedavisinde, uygulanan medikal ilaçlar sonucu belirtileri kaybolan hastalar olduÄŸu gibi semptomları dönem dönem artarak devam eden hastalar da olabilir. Hastalığa baÄŸlı oluÅŸabilecek organ hasarlarını önlemek tedavinin asıl amacıdır. Ä°laç tedavisi dışında oluÅŸan damar iltihaplanmaları veya vücutta olan çeÅŸitli durumlarda cerrahi operasyonlar uygulanabilir. Behçet hastalığı sürekli takip ve düzen gerektiren bir hastalıktır. Tedavinin uygulanmadığı veya aksatıldığı durumlarda körlük gibi ciddi organ hasarları görülebilir.

Behçet Hastaları Nasıl Beslenmeli?

Behçet hastalarının beslenmelerine dikkat etmesi yaÅŸanan aÄŸrıların ve belirtilerin azalması adına önemlidir. Behçet hastalığında yenmemesi gerekenler ise aÅŸağıdaki gibidir:

• Aşırı tatlı yiyecek ve içeceklerin tümü,
• Fast-food gıdalar,
• Hamur iÅŸleri,
• Kızartmalar,
• Pastırma, salam, sosis gibi iÅŸlenmiÅŸ gıdalar,
• Suni yem ile beslenmiÅŸ hayvansal gıdalar,
• Süt tozu, krema, kaymak.