Belirtilere Dikkat: Üst Solunum Yolu Hastalıkları
Üst solunum yolu hastalıkları; solunum yolları, burun, boÄŸaz, akciÄŸer ve sinüsleri etkileyen virüs ve bakteri kaynaklı hastalıkları temsil eder. Enfeksiyona yol açan virüs ya da bakteriler, vücuda girer ve saÄŸlıklı dokulara istila ederek buralarda hastalığa neden olur. Sık görülen viral hastalıklardan olan ve belirtileri ortalama 3 hafta civarı süren üst solunum yolu hastalıkları; istirahat, ilaç tedavileri ve doÄŸal takviyelerle kolaylıkla atlatılabilen hastalıklardır. Özellikle kış aylarında görülen bu hastalıklar havanın soÄŸuması, toplu ortamlarda geçirilen zamanın artması, hava kirliliÄŸi gibi nedenlerle her yaÅŸtan insanı etkiler.
Üst Solunum Yolu Hastalıkları Nedir?
“Üst solunum yolu hastalıkları nedir?” sorusu kış aylarının en çok merak edilen konuları arasında. Üst solunum yollarını etkileyen bu hastalıklar; solunum yolları, burun, boÄŸaz, akciÄŸer ve sinüsleri etkileyen virüs ve bakteri kaynaklı hastalıkları temsil eder. Hem çocuk hem de yetiÅŸkinlerde üst solunum yolu enfeksiyonu belirtileri hastalık özelinde farklılık gösterir.
Üst Solunum Yolu Hastalıkları Nedenleri Nelerdir?
Üst solunum yolu hastalıkları nedenleri aslında hava yollarına ait olan organ ve dokuların iltihaplanması ile ortaya çıkar. Bu durumun yaÅŸanmasına da genellikle rinovirüsler neden olur. Bu dışında bu hastalıklara sebebiyet veren diÄŸer virüslerden bazıları adenovirüs ve koronavirüstür. Üst solunum yollarını etkileyen hastalıklar bakterilerden de kaynaklanabilir. Bu bakterilerden en sık rastlananı ise strep adındaki bakterisidir.
Üst Solunum Yolu Hastalıkları Hangileridir?
Üst solunum yolu hastalıkları isimleri aÅŸağıdaki gibidir:
- Alerjik rinit
- Anjin
- Farenjit
- Grip
- Larenjit
- Nazal polipler
- Orta kulak iltihabı
- Rinit (nezle)
- Sinüzit
- Tonsilit (bademcik iltihabı)
Rinit (nezle)
SoÄŸuk algınlığı ya da nezle olarak da bilinir. Üst solunum yolları ile birlikte özellikle burnu etkiler. Virüslerin neden olduÄŸu rinitin bulaÅŸması öksürme ya da hapşırma ile ortama yapılan damlacıklardır. Virüsün vücuda girmesinden ortalama 12-36 saat sonra belirtiler ortaya çıkar. Ä°nsanları en çok etkileyen viral enfeksiyon olan rinit, burun içini kaplayan mukozanın enflamasyonunu tanımlar. Rinit; alerjik rinit, enfeksiyöz rinit, non alerjik veya nonenfeksiyöz rinit olmak üzere üç gruba ayrılır. Alerjik rinitte genetik ve aşırı duyarlılık, enfeksiyöz rinitte virüsler, nonalerjik-nonenfeksiyöz rinitte nedeni de östrojen etkisi, stres, trakeotomi ve larenjektomi etkilidir.
Rinit Belirtileri:
- Baş ağrısı,
- Boğazda yanma, ağrı,
- Burunda akıntı ve tıkanıklık,
- Burun, göz veya damakta kaşıntı,
- Burun kanaması,
- Gözaltında koyu çizgiler ve ÅŸiÅŸkinlik,
- Gözlerde yanma, yaÅŸarma ve kızarıklık,
- Hafif ateÅŸ,
- Halsizlik,
- Hapşırma,
- Koku almada zorluk,
- Kuru öksürük,
- Ses deÄŸiÅŸikliÄŸi,
- Sulu ve bol burun akıntısı.
Rinit Tedavisi:
Rinitin özel bir tedavisi bulunmaz. Tedavi belirtilere yönelik ilaçların verilmesiyle uygulanır. Hastada ateÅŸ ve aÄŸrı olması durumunda parasetamol içeren ÅŸuruplar tedaviye dahil edilir. Burunda akıntı ve tıkanıklık olması durumunda da fizyolojik sprey ya da damlalar tercih edilebilir. Antibiyotik tedavide yararsızdır. Destekleyici tedavi olarak kiÅŸinin dinlenmesi ve bol sıvı alması önemlidir.
Alerjik Rinit
Halk dilinde saman nezlesi olarak da bilinir. Hem çocuklar hem de yetiÅŸkinlerde görülen alerjik rinit, yaÅŸam kalitesini büyük ölçüde bozar. Genellik küçük yaÅŸlarda baÅŸlar. Bu hastalık belirli bir alerjen ile karşılaşılması ile ÅŸikayetlerini artırır. Hastalığa dair belirtiler yıl boyu sürebilir ve genellikle bahar ayları baÅŸta olmak üzere bazı mevsimlerde daha belirgindir. Bu hastalığı yaÅŸayan kiÅŸilerde sinüzit, astım, burunda et büyümesi, cilt reaksiyonları ve astım normal kiÅŸilere göre daha fazladır.
Alerjik Rinit Belirtileri:
- Boğazda gıcık,
- Burun akıntısı ve burun tıkanıklığı,
- Burunda kaşıntı,
- Genizde akıntı,
- Göz yaÅŸarması,
- Hapşırma,
- KronikleÅŸmiÅŸ öksürük,
- Orta kulakta basınç.
Alerjik Rinit Tedavisi:
Bu hastalık daha çok ilaçla tedavi edilir ve tedavisinde genel olarak antihistaminik ilaçlar kullanılır. Alerji belirtilerine neden olan histamin maddesini azaltarak etki gösteren bu ilaçlar alerjene maruz kalmadan önce kullanıldığında hapşırma, akıntı ve kaşıntı gibi belirtiler karşısında etkilidir. Bu hastalığın tedavisinde kullanılan bir diÄŸer ilaç grubu da kortizondur. Etkileri güçlü olan ancak yan etkilerine dikkat edilmesi gereken bu ilaçlar kalça ya da ağızdan uygulanmaz ve daha çok burun spreyi ÅŸeklinde kullanılır.
Alerjik Rinit Tipleri: mevsimsel alerjik rinit, yıl boyu devam eden alerjik rinit ve mesleki alerjik rinittir.
Farenjit
Farenks mukozasının iltihabi hastalığıdır. Enfeksiyon birdenbire baÅŸlıyorsa akut, uzun süreli ise kroniktir. Kronik öksürük, gastroözefageal reflü, tedavi edilmeyen akut farenjit, kronik sinüzit gibi durumlarda farenjit beta enfeksiyonu kronikleÅŸebilir. Bu hastalığın tanısında boÄŸaz kültürü kullanılır.
Farenjit Tedavisi:
Tedavi antibiyotik ile uygulanır. Bu hastalık bulaşıcı olduÄŸundan korunma önemlidir.
Larenjit
6 ay ile 6 yaÅŸ arası çocuklarda sık görülür. Genellikle de soÄŸuk havalarda ortaya çıkar. Yetersiz beslenme, virüsler, vücut direncinin düÅŸmesi nedenleri arasındadır.
Larenjit belirtileri:
Lerenjit yetiÅŸkinlerde aÄŸrı, yüksek ateÅŸi ses kısıklığı ve öksürük ile seyreder. Ancak çocuklarda daha ağır belirtilerle geçen bir tablo yaratır. Çocuklarda ilk belirti 2-3 gün önce hafif ateÅŸtir. Bu belirtileri ses kısıklığı, öksürük ve burun akıntısı takip eder. Tanı grafiler ve çocuklarda kan gazlarına bakılarak konulur.
Larenjit Tedavisi:
Tıbbi tedavi uygulanır.
Anjin
Anjin; yutak ve bademciÄŸin iltihaplanması ile karakterize bir hastalıktır, genellikle çocuklarda görülür. Bu hastalık sinüzit, kronik anjin, kalp ve eklem romatizması, orta kulak iltihabı gibi rahatsızlıklara neden olabilir. Tanıda boÄŸaz kültürü taraması yapılır.
Anjin belirtileri:
- Ağızda kötü koku,
- Ani baÅŸlayan ateÅŸ,
- AteÅŸ yükselmesi,
- Bademcik ve yutakta kızarıklık,
- Yutak ve bademciÄŸin ÅŸiÅŸliÄŸi nedeniyle aÄŸzı zor açma,
- Bademcikte apse,
- Bademcikte iltihaplı akıntı,
- Boğaz ağrısı,
- Boğazda ağrı,
- Boğazın kuruması, yanması ve kaşınması,
- Bulantı,
- Bulantı, kusma, iştahsızlık,
- Burunda akıntı ya da tıkanıklık,
- Burun akıntısı,
- Çene altı bölgesindeki lenf bezlerinin aÄŸrıması,
- Dilin paslı ve şişmesi,
- Gıcık öksürüÄŸü,
- Kol ve bacak ağrıları,
- Öksürük, ses kısıklığı,
- Yutma güçlüÄŸü ve aÄŸrı.
Tonsillit
Bir bademcik enfeksiyonudur. Ä°yileÅŸmesi 4 haftadan uzun sürerse kronikleÅŸir. Okul öncesi çocuklar için virüsler etkili olurken daha büyük çocuklarda bakterileri etkendir.
Tonsilit Belirtileri:
- Ani baÅŸlayan üÅŸüme ve titreme,
- Ani üÅŸüme ile gelen ateÅŸ,
- Baş ağrısı,
- Boğaz ağrısı,
- Çocuklarda uyku hali,
- Çocuklarda karında aÄŸrı,
- Çocuklarda kusma,
- Halsizlik,
- Eklemde ağrılar,
- Kulak ağrısı,
- Servikal lenfadenopatiler,
- Yutma güçlüÄŸü.
Grip
Virüslerin yol açtığı bu hastalıkta belirtiler nezleye göre biraz daha ağır seyreder. Bu hastalıkta ateÅŸ 3 gün sürer ve 38.5 derecenin üzerinde seyreder. Ancak ateÅŸ 8 güne kadar da uzayabilir.
Grip belirtileri:
- Baş ağrısı,
- Bulantı,
- GöÄŸüste aÄŸrı,
- Karın ağrısı,
- Kas ağrıları,
- Kusma,
- Titreme,
- Yüksek ateÅŸ.
Grip Tedavisi:
Tedavide antibiyotikler kullanılmaz. Tedavide rahatlatıcı yöntemler kullanılır.
Orta kulak iltihabı
Çocukluk döneminde grip ve nezleden sonra en sık görülen hastalık grubudur. 3 yaşına kadar olan çocukların büyük bir kısmı en az 1 kere bu hastalığı geçirir. 10 yaÅŸ itibariyle de yaÅŸanma sıklığı azalır. Ä°ÅŸitme kaybı yaratma ihtimali olduÄŸundan dikkate alınmalıdır. Genellikle grip ve nezle gibi enfeksiyonlar nedeniyle oluÅŸan bu durum geniz eti büyümesinden de kaynaklanabilir.
Orta Kulak Tedavisi:
Ä°ltihap bulunması durumunda antibiyotik tedavisi uygulanır. Ancak antibiyotik virüsleri yok etmez yalnızca bakterilerin üremesine engel olur.
Sinüzit
Burun, alın ve üst çene kemiÄŸi etrafındaki kemiklerin içindeki hava dolu boÅŸlukların iltihabıdır. 3 yaşına kadar olan çocukların %13’ünün sinüzit geçirdiÄŸi bilinir.
Sinüzit belirtileri:
- AteÅŸin 10 günden daha uzun sürmesi,
- BaÅŸta dolgunluk hissi,
- Burun akıntısı,
- Burunda tıkanıklık,
- Geniz akıntısı,
- Koku almada azalma,
- Öksürük.
Sinüzit Tedavisi:
Sinüzitin tedavisi ilaçla ya da cerrahi olarak gerçekleÅŸtirilir. En az 10 gün süren antibiyotik tedavisi verilmesi gerekir. Hastaya bol sıvı alması da önerilir. Tekrarlayan ve ilaçlara yanıt vermeyen sinüzit ve anatomik yapıdaki bozukluÄŸa baÄŸlı ikincil geliÅŸen sinüzitler ise cerrahi operasyonla tedavi edilir.
Nazal Polip
Sinüsler ve burnun içini kaplayan mukozadaki iyi huylu büyümelerdir. Bu büyüme sinüs veya burundaki mukoza zarlarının uzun süreli iltihaplanması ve ÅŸiÅŸmesi kaynaklıdır. Fazla büyüme sonucunda polipler burun geçitlerinde ve sinüslerde tıkanıklık yaratabilir. Bu da solunum problemleri ve sinüs enfeksiyonlarına neden olabilir.
Nazal Polip Belirtileri:
- Baş ağrısı,
- Burun akıntısı veya tıkanıklığı,
- Geceleri horlama,
- Koku ve tat hissinin azalması veya kaybolması,
- Postnazal akıntı,
- Sinüslerde basınç hissi.
Nazal Polip Tedavisi:
Nazal polipler tedavi edilemez ancak ilaçlarla iyileÅŸtirilebilir. Yaygın olarak kortikosteroid hapları ve burun spreyleri kullanılır. Bakteri kaynaklı sinüs enfeksiyonu kaynaklıysa antibiyotikler reçete edilebilir. Semptomlar kötüleÅŸirse hastanın ameliyat olması gerekebilir. Ameliyat türü poliplerin ne kadar ÅŸiddetli olduÄŸuna baÄŸlıdır. Endoskopik sinüs cerrahisi en sık uygulanan prosedürdür. Bu yöntemde cerrah burnun içini incelemek, burun poliplerini çıkarmak ve sinüs boÅŸluklarını açmak için diÄŸer enstrümanlarla birlikte bir endoskop (ışık ve video kameralı küçük ince bir tüp) kullanır.
Üst Solunum Yolu Hastalıklarına Ne Ä°yi Gelir?
“Üst solunum yolu hastalıkları nasıl geçer?” diye merak ediyorsanız uygulanacak tedavi ve yöntemlerin hastalık özelinde farklılık gösterdiÄŸini bilmelisiniz. Bu hastalıklar doktorun reçete edilen ilaçlar ve evde uygulanacak destekleyici tedavilerle kısa sürede iyileÅŸir. Ancak çeÅŸitli tedavi uygulamalarına raÄŸmen geçmeyen solunum yolu hastalıkları, akciÄŸer hasarına veya kanda ilerlemiÅŸ bir mikrobik duruma yol açabilir. Bu nedenle üst solunum yollarındaki hastalıkların uzun sürmesi halinde vakit kaybetmeden doktor kontrolüne gidilmelidir. Üst solunum yolu hastalıkları için uygulanan tedavi yöntemlerinden bazıları da aÅŸağıdaki gibidir:
- AteÅŸin düÅŸmesi veya kontrol altında tutulması için ılık duÅŸ almak,
- Boğazdaki rahatsızlıklarda tuzlu veya karbonatlı ılık suyla gargara yapmak,
- Burun tıkanıklığı ve akıntısı için burun spreyleri,
- Doktor önerisiyle kullanılan aÄŸrı kesici ve ateÅŸ düÅŸürücü ilaçlar,
- Hastalık boyunca bol dinlenme,
- Mukusu ve geniz akıntısı rahatlatmak için bol su içmek,
- Öksürük ve balgam söktürücü bitki çayları tüketmek,
- Öksürük, vücut direnci ve boÄŸazı yumuÅŸatma özellikleri ile bilinen balı tüketmek,
- Yüksek yastıkla uyumak,
- Çinko ve C vitamini zengini beslenmek.
Üst Solunum Yolu Hastalıklarına Hangi Bölüm Bakar?
“Üst solunum yolu hastalıkları için hangi doktora gidilir? Hangi bölüm bakar?” diye merak ediyorsanız solunum sistemi hastalıkları ve belirtilerinin genel dahiliye kliniklerinin uzmanlık alanlarına girdiÄŸini bazı durumlarda da kulak burun boÄŸaz ve göÄŸüs hastalıkları kliniklerine de konsültasyon yapılabildiÄŸini bilmelisiniz.
Yorum Ekle
