Demans Hakkında Bilinmesi Gerekenler

 

Demans, unutkanlığın ön planda olduÄŸu hastalıklara verilen genel isimdir. Özellikle yaÅŸlı bireylerde sık rastlanan bu durum farklı hastalıklara baÄŸlı olarak görülebilir. Bu durum halk arasında bunama olarak da adlandırılır.

Demans Nedir?

“Demans ne demek?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir:

Demans aslında bellek ve zihinsel yeteneklerin bozukluÄŸunu tarif eden bir bulgudur. Bu bulgu karar alma, dikkat, düÅŸünme yeteneÄŸi, hafıza, konuÅŸma ve dil merkezindeki bozulmalarla kendini gösterir. Demans ile seyreden bazı hastalıkların kesin tedavisi yoktur ve hastanın bir daha eski durumuna dönmesi mümkün deÄŸildir. Ancak vitamin eksikliÄŸi, tiroid hastalıkları gibi bazı hastalıklar tedavi ile düzelebilir.

Demans Görülen Hastalıklar Nelerdir?

Demans görülen hastalıklardan bazıları aÅŸağıdaki gibi sıralanabilir:

• AIDS,
• Alzheimer hastalığı,
• Creutzfeld-jacob hastalığı,
• Damar tıkanıklığa baÄŸlı (vasküler) demans,
• Frontotemporal demans,
• Hormon hastalıkları,
• Hungtington hastalığı,
• Kan hastalıkları (Anemi),
• Lewy cisimcikli demans,
• Menenjit,
• Normal basınçlı hidrosefali,
• Parkinson hastalığına baÄŸlı demans,
• Sifiliz,
• Tümörler,
• Vitamin eksiklikleri (B12, B1, B6 eksiklikleri),
• Wernike-Korsakoff sendromu.

Demans Hastalığı Nedenleri Nelerdir?

Demans hastalığı beyin hücrelerinin zarara uÄŸramasından kaynaklanır. Bu zarar nedeniyle beyin hücrelerinin birbiriyle iletiÅŸim kurma yeteneÄŸi zorlaşır. Beyin hücrelerinin normal iletiÅŸim kuramaması nedeniyle de duygu, düÅŸünce ve davranışlar etkilenir.

Demansın Türleri Nelerdir?

Demans türleri aÅŸağıdaki gibidir:

• Alzheimer Hastalığı: Demansın en yaygın türüdür.
• Frontotemporal Demans: Dil, kiÅŸilik ve davranışla ilgili alanların bulunduÄŸu beynin temporal ve ön loblarında bulunan sinir hücrelerinin parçalanması sonucu oluÅŸur.
• Karışık demans: Lewy cisimciÄŸi demansı, Alzheimer hastalığı, vasküler demansın bir arada bulunabildiÄŸi demans türüdür.
• Lewy CisimciÄŸi Demansı: Beyindeki anormal protein yığınlarında yaÅŸanan sorun nedeniyle görülür. Var olmayan ÅŸeyleri görmek, dikkat ve odak sorunları yaygın belirtileridir.
• Vasküler Demans: Vasküler demans, ikinci en yaygın demans türüdür. Beyne kan saÄŸlayan damarların zarar görmesi nedeniyle yaÅŸanır. YavaÅŸ düÅŸünme, organizasyon ve odaklanma ile ilgili zorluklar en yaygın belirtileridir.

Alzheimer ve Demans Arasındaki Fark Nelerdir?

Alzheimer demans farkı ÅŸu ÅŸekilde özetlenebilir:

Alzheimer, demansın yaygın görüldüÄŸü hastalıklardan biridir ve tüm demansların %60’ından fazlasını ifade eder. Alzheimer durumunda erken evredeki belirtiler kiÅŸinin gündelik yaÅŸamını zorlaÅŸtıran aksaklıklara ÅŸeklinde baÅŸlar. Ä°leri aÅŸamalarda da diÄŸer fonksiyonlar etkilenir. Demansta ise kiÅŸinin hafızası korunur ancak kiÅŸi kendini ifade edemez, günlük hayat aktivitelerini sürdüremez. Alzheimer demanstan ayırabilmek adına nöropsikolojik testler uygulanabilir. Böylelikle Alzheimerın tipik özellikleri tespit edilebilir.

Demans Belirtileri Nelerdir?

Demans belirtileri genellikle aÅŸağıdaki durumların bir veya birkaçının görüldüÄŸü ÅŸekildedir:

• Bellek bozukluÄŸu,
• Bir duruma veya konuya karar verme güçlüÄŸü,
• Dikkat bozukluÄŸu,
• Görsel algı bozukluÄŸu,
• Lisan (konuÅŸma) bozukluÄŸu.

Demans Evreleri Nedir?

Demans evreleri olan bir durumdur. Bu evreler:

1.Evre: Bu evrede herhangi bir semptom görülmez. Hastalığın tespiti için teste ihtiyaç duyulur.

2.Evre: Bu evrede kiÅŸinin günlük yaÅŸamındaki davranışlarında ufak farklılıklar baÅŸlar.

3.Evre: Bu evreye gelindiÄŸinde gözlemlenen belirtilerde artış yaÅŸanır. KiÅŸinin düÅŸünme, sebep sonuç iliÅŸkisi kurma durumu zorlaÅŸabilir.

4.Evre: KiÅŸinin 3.evrede yaÅŸadığı kafa karışıklığı hissi artar. Bu evreye gelen kiÅŸi plan yapmakta zorlanır, para yönetiminde sorunlar yaÅŸar.

5.Evre: Kişinin unuttuğu ve kafa karşılıklığı yaşadığı durumlar artar. Bunun yanında kişinin zaman algısı bozulur, kişi yaş, telefon numarası ve isim gibi bilgileri unutur.

6.Evre: KiÅŸi günlük yaÅŸamının her evresinde yardıma ihtiyaç duyar noktaya gelir.

7.Evre: Demans hastalığı son evresi olarak kabul edilir. Hastanın kafa karışıklığı ile konuşma bozukluğu artar, kişide konuşmayı reddetme durumu yaşanır.

Demans Nasıl Teşhis Edilir?

Tanılama için demans testi olan mini mental test uygulanır. Testin sonucunda demans ÅŸüphesi arttığında hastalara daha ayrıntılı psikometrik ve nörolojik deÄŸerlendirmeler uygulanır. Ardından hasta detaylı fiziki muayeneden geçer. Mini mental testin ardından biyokimyasal testler, gerekirse EEG, BT, MR, belden sıvı alma iÅŸlemleri de uygulanabilir.

Demans Nasıl Tedavi Edilir?

Demans tedavisi; bu durumun çeÅŸitli hastalıklara baÄŸlı olarak ortaya çıkması nedeniyle altta yatan hastalığı tedavi etmeye odaklıdır. Bu nedenle bazı demans türleri tedavi edilebilirken bazıları için tedavi mümkün olmaz. Tedavi süreci ilaç, yaÅŸam ÅŸekli düzenlemeleri ve terapileri içerir. Ä°laçlı tedavide demansın neden olduÄŸu semptomların azaltılması hedeflenir. Terapide de hastanın yaÅŸadığı stresi azaltmak, hastada psikolojik hafifleme saÄŸlamak amaçlanır. YaÅŸam ÅŸekli düzenlemeleri de aÅŸağıdaki uygulamaları içerir:

• Aktif olmak,
• YaÅŸa uygun egzersizler yapmak,
• Her gün 7-9 saat uyumak,
• DoymuÅŸ yaÄŸlardan uzak durmak, bitkisel ağırlıklı beslenmek, lifli gıdalar tüketmek,
• Zihni aktif tutan bulmacaları çözmek,
• Günlük, haftalık aylık ve yıllık ajandalar tutmak,
• Ev ortamını yaralanmaları engelleyecek ÅŸekilde düzenlemek,
• Tanıdıkların ve aile bireylerinin desteÄŸini almak.

Demans Önlemek Mümkün mü?

Bu durum kesin bir yöntemle önlenemez ancak yaÅŸam ÅŸeklinde bazı düzenlemelerle geciktirilebilir. Bu düzenlemeler zihni aktif tutmak, sigarayı bırakmak, aktif olmak, yeterince vitamin almak, kardiyovasküler risk faktörlerini azaltmak, saÄŸlıklı beslenmek, kaliteli uyku uyumaktır.

Demans Genetik mi?

“Demans neden olur?” diye merak edenlerin sorduÄŸu sorulardan biri de “Demans genetik mi?” sorusudur. Bu durumun yaÅŸanmasında genetik faktörler demansın geliÅŸmesinde çevresel faktörlere yatkınlık yaratan risk faktörleri arasındadır. Çevresel faktörler ve genetik faktörlerin etkileÅŸimi sonucunda Alzheimer hastalığı oluÅŸur. tüm Alzheimer olgularının %1'den az kızmı kalıtsallık taşır.