Ateroskleroz Nedir? Damar SertliÄŸi Belirtileri Nelerdir?
Ateroskleroz dünya genelinde sayısız insanı etkileyen ve yaÅŸam kalitesini büyük oranda düÅŸüren ölümcül bir hastalık. Bu nedenle erken teÅŸhis ve doÄŸru tedavi yöntemleri büyük bir öneme sahip. Peki ateroskleroz nedir? Günümüzde pek çok insanın hayatını olumsuz yönde etkileyen ateroskleroz atardamar duvarlarında meydana gelen sertleÅŸme ve daralma sürecini ifade eder. Bu durum zaman içinde kan akışının yavaÅŸlaması, oksijen açısından zengin kanın organlara ulaÅŸmasının engellenmesi ve sonuç olarak ciddi saÄŸlık sorunlarının ortaya çıkması riskini beraberinde getirir. Bu sebeple aterosklerozun belirtilerini yakından tanımak ve uygun müdahaleler ile bu hastalığın seyrini kontrol altına almak büyük bir önem taşır.
Damar SertliÄŸi Nedir?
“Damar sertliÄŸi nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir: Vücutta bulunan atardamarlar yapısı gereÄŸi esnektir. Duruma göre damarlar daralır veya geniÅŸler. Ä°nsan vücudunun saÄŸlıklı bir biçimde çalışabilmesi için kan akışının kesintisiz bir ÅŸekilde saÄŸlanması gerekir. Atardamarların esnek yapısı sayesinde kanın akış hızının kontrolü saÄŸlanır.
Damar sertliÄŸi olan bireylerde atardamar duvarlarında kolesterol ve pıhtı birikmesine baÄŸlı plaklar oluÅŸur ve damar sertleÅŸerek esnek yapısını kaybetmeye baÅŸlar. Bu durum belirli aralıklarla olup bir süre sonra normale dönebilir. Sürekli devam ettiÄŸini durumlarda damarın sertleÅŸen kısımları içe doÄŸru artmaya baÅŸladığında aterom plakları oluÅŸarak kan akışının engellenmesi sonucu ile ciddi sorunlara yol açabilir. Damar sertleÅŸmesinin ilerlediÄŸi durumlarda beyin kanaması ve kalp krizi gibi ölüme neden olabilecek hastalıkların görülme sebebi olabilir.
Ateroskleroz Evreleri Nelerdir?
Ateroskleroz kan damarlarının iç duvarında yaÄŸlı plakların birikmesi ile karakterize edilen bir hastalıktır. Bu durum zamanla damar sertliÄŸi ve daralmasına neden olur sonuç olarak da kan akışı azalır ve organlara yeterli oksijen ve besin ulaÅŸamaz. Ateroskleroz evreleri aÅŸağıdaki gibi özetlenebilir:
- Endotel Disfonksiyonu: Evrenin baÅŸlangıcında endotel adını verdiÄŸimiz damarın iç yüzeyini kaplayan hücrelerde iÅŸlev bozukluÄŸu meydana gelir. Bu durum kan dolaşımındaki kötü kolesterolün (LDL) damar duvarına sızarak birikmesine sebep olur.
- YaÄŸ Çizgisi OluÅŸumu: Biriken LDL partikülleri okside olur ve bu süreçte makrofajlar adı verilen bağışıklık hücreleri devreye girerek okside LDL'yi temizlemeye çalışır. Fakat bu süreçte makrofajlar kendileri de lipid yüklenmiÅŸ hale gelir ve "köpüklü hücre" adını alır. Bunun sonucunda arter duvarında yaÄŸ çizgisi adını verdiÄŸimiz sarı lekeler oluÅŸmaya baÅŸlar.
- Fibroödematöz Plak OluÅŸumu: Köpüklü hücrelerin ölmesi ve damar duvarındaki enflamasyon sürecinin ilerlemesiyle beraber düz kas hücreleri ve fibroblastlar aktive olur. Bu durum kollajen ve elastin gibi baÄŸ dokusu bileÅŸenlerinin üretimini artırarak plak içinde bir fibröz kapsül oluÅŸumuna yol açar.
- Komplike Plak OluÅŸumu: Plak büyümeye devam eder ve üzerinde kalsiyum birikintileri meydana gelir. Bu sayede sertleÅŸen plak damar duvarını daha fazla zorlayarak çatlama riskini artırır. Çatlayan plaklar kan pıhtısı oluÅŸturma eÄŸilimi gösterir ve bu durum damarı tıkayarak kan akışını engelleyebilir.
- Son Evre Ateroskleroz: Damarın tamamen tıkanması veya daralmasıyla sonuçlanan aterosklerozun son evresidir. Bu durum kalp krizi, inme veya organ yetmezliÄŸi gibi ciddi sorunlara neden olabilir.
Damar SertliÄŸi Neden OluÅŸur?
Peki damar sertliÄŸi neden oluÅŸur? Ateroskleroz oluÅŸumunda baÅŸlıca rol oynayan faktör ailede damar sertliÄŸi öyküsü bulunmasıdır. Bununla yanında genetik ve çevresel faktörlerde hastalığa yakalanma riskini yükseltir. Ateroskleroz hastalığının ilerleyen yaÅŸlarda görülme nedeni ise damarda oluÅŸan bozuklukların onarımının yavaÅŸ olmasından kaynaklı olabilir. Bunlar dışında damar sertleÅŸmesine neden olabilecek etkenler aÅŸağıdaki gibidir:
- Ä°nsülin direnci ve ÅŸeker hastalığı yaÅŸanması,
- Obezite ve sağlıksız beslenme,
- Sigara ve diÄŸer tütün ürünlerinin kullanımı,
- LDL kolesterol ve trigliserit deÄŸerlerinden yükseklik, HDL kolesterol deÄŸerinde ise düÅŸüklük,
- Yüksek tansiyon deÄŸeri,
- Sedef, artrit gibi bazı inflamatuar hastalıklar,
- Böbrek hastalıkları,
- Uyku apnesi,
- Hareketsiz ve stresli yaÅŸam.
Ateroskleroz (Damar sertliÄŸi) Belirtileri Nelerdir?
Ä°lk aÅŸamada damar sertliÄŸi belirtileri görülmez. Bunun yanında damar sertliÄŸinin görüldüÄŸü bölgelere göre belirtileri de farklılık gösterebilir. OluÅŸtuÄŸu bölgeye göre ateroskleroz belirtileri ise aÅŸağıdaki gibidir:
Ancak bu belirtiler hastalığın sadece ilerleyen evrelerinde ortaya çıkabilir. Bu nedenle düzenli saÄŸlık kontrollerinin yapılması erken dönemde tedaviyi mümkün kılarak hayati tehlikeyi ortadan kaldırabilir.
Ateroskleroz (Damar Sertliği) Teşhisi Nasıl Konulur?
Damar sertliÄŸi tedavisi için doÄŸru teÅŸhis önemlidir. Damar sertliÄŸi teÅŸhisinde hastalığın belirtileri erken dönemde olmadığı için aile öyküsü ve genetik faktörler göz önüne alınmalıdır. TeÅŸhisin konulması için ilk olarak fiziksel muayene yapılır ve hastanın aile öyküsü dinlenir. Fiziksel muayene sonrasında hastadan tanı koymaya yardımcı bazı tahliller istenebilir. Yapılan tahlillerde kolesterol ve kan ÅŸekeri seviyeleri kontrol edilerek damar sertliÄŸini arttırabilme ihtimali göz önüne alınır.
Damar sertleÅŸmesinin kalbi etkilediÄŸi durumları tespiti için de için aÄŸrısız ve kolay bir yöntem olan EKG çekilerek kalpte bulunan elektrik sinyalleri incelenir. Tüm bu yöntemlerin yanında teÅŸhisin doÄŸru konulması amacıyla doppler ultrason, görüntüleme testleri, bilgisayarlı tomografi, efor testi, koroner kalsiyum taraması, anjiyografi, PET ve MRA gibi tanı için kullanılan yöntemlere baÅŸvurulur.
Ateroskleroz (Damar SertliÄŸi) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Ateroskleroz tedavisi hastalığın durumuna ve boyutuna göre farklılık gösterir. Hastalığın yeni baÅŸladığı veya ileri seviyede olmadığı durumlarda ilaç tedavisi yeterli olur. Ä°laç tedavisinde kan pıhtılaÅŸmasını önleyen ve kan sulandırıcı ilaçlar kullanılır. Ä°laçların uzman doktor kontrolünde ve düzenli kullanılması oldukça önemlidir. Damar sertliÄŸinin tetikleyici olan bazı hastalıklarda ise tedavi ek olarak hastalıklar dikkate alınarak uygulanmalıdır. ÖrneÄŸin; Yüksek tansiyon hastalarında tansiyon düÅŸürücü ilaçlar, yüksek kolesterol hastalarında kolesterol düÅŸürücü ilaçlar, kan ÅŸekeri yüksekliÄŸi olan hastalarda ise buna yönelik ilaçlar ile tedavi uygulanmalıdır. Damar sertliÄŸinin ilerlediÄŸi ve hayati tehlikeye yol açabileceÄŸi durumlarda ise cerrahi yöntemlere ve giriÅŸimsel bazı tedavi yöntemlere baÅŸvurulmalıdır. Bu yöntemler ÅŸöyledir:
- Anjiyo: Damarda oluÅŸan tıkanıklığın derecesi ölçülerek stent takılabilir.
- Bypass: Anjiyonun yeterli olmadığı durumlarda bypass ameliyatı uygulanır.
- Karotis endarterektomi: Åžah damarı tıkanıklıklarında kullanılan bu yöntemde ise stent takılarak damar içi temizlemede uygulanabilir.
Damar SertliÄŸi Ne Ä°yi Gelir?
“Damar sertliÄŸi düzelir mi?” sorusu da merak edilen konular arasında. Ä°ÅŸte bu sorunun yanıtı:
Düzenli egzersiz: Günlük rutin haline getirilebilecek hafif egzersizler ve yürüyüÅŸler damarlarda oluÅŸan kan akışını artırarak damar sertliÄŸini önleyebilir veya hastalığı hafifletebilir. Uygun diyet programının uygulanması: Damar sertliÄŸini tetikleyen kolesterol hastalığının kontrol altında tutulması önemlidir. Bunun içinde kolesterol düÅŸürücü Tahıllar, lifli yiyecekler, sebze ve meyve tüketilmeli. Yüksek kolesterol içeren yaÄŸlı etler, salam, sosis gibi iÅŸlenmiÅŸ gıdalar, Hindistan cevizi ve süt ürünleri tüketiminden kaçınılmalıdır. Tansiyon kontrol altına alınmalı: Damar sertliÄŸini tetikleyen bir diÄŸer faktör olan yüksek tansiyon için düzenli kontrollere gidilmeli, tedavi planına uyulmalıdır. Stres seviyenizi azaltın: Düzenli egzersizler, saÄŸlıklı beslenme ve yeterli uyku ile stres seviyesi kontrol altına alınabilir. Damar sertliÄŸini tetikleyen stres faktörünü ortadan kalkması hastalığın ilerlemesini önleyebilir.
Damar saÄŸlığınızı doÄŸru besinlerle desteklemek istiyorsanız "Damarları Temizleyen Besinler Nelerdir?" baÅŸlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.
Damar sertliÄŸinin nedenleri ve hangi olumsuzluklara yol açabileceÄŸi sık merak edilen konular arasında. SaÄŸlıklı bir vücutta temiz kanın vücudun her bölgesinde dolaşımını gerçekleÅŸtirmesi gereklidir. Kanın dolaşımını etkileyebilecek bir durum olan damar sertliÄŸinde kalp krizi, inme ve beyin kanaması gibi hayati tehlikeye yol açabilecek sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle hastalığın başında belirti vermeyen bu gibi hastalıklarda düzenli saÄŸlık kontrollerin yapılması hayati önem taşır.
Damar sertliÄŸinin oluÅŸumuna baÄŸlı olarak kendiliÄŸinden geçebilir. Özellikle yüksek kolesterol nedeniyle plak oluÅŸan damarlarda kolesterolün düÅŸmesiyle damar sertliÄŸi düÅŸebilir. Ancak bu durum her damar sertliÄŸi için geçerli deÄŸildir.
Damar sertliÄŸinde önerilen diyet programlarının önerilmesi, sebze, meyve ve balık tüketiminin artırılarak et ve süt ürünleri tüketiminin azaltılması damar saÄŸlığını korumaya yardımcı olur. Bunun dışında düzenli egzersiz yapılması ve stres seviyesinin kontrol altına alınması evde damar sertliÄŸini azaltmaya yardımcı olabilir.
Damar sertliÄŸi yapan yiyecekler arasında doymuÅŸ yaÄŸlar, trans yaÄŸlar, iÅŸlenmiÅŸ gıdalar ve yüksek miktarda ÅŸeker içeren besinler yer alır. DoymuÅŸ yaÄŸlar, genellikle hayvansal kaynaklardan elde edilen yaÄŸlardır ve özellikle kırmızı et, tereyağı, tam yaÄŸlı süt ürünleri ve Hindistan cevizi yağı gibi gıdalarda bulunurlar. Trans yaÄŸlar ise özellikle fast food, ve margarin gibi iÅŸlenmiÅŸ gıdalarda bulunur. Ayrıca aşırı miktarda rafine ÅŸeker tüketimi de damar sertliÄŸine neden olabilir. Bu nedenle, tatlılar, gazlı içecekler ve iÅŸlenmiÅŸ meyve sularından mümkün olduÄŸunca kaçınılmalıdır.
“Damar sertliÄŸi nelere yol açar?” diye merak ediyorsanız bu durumun kan damarlarının iç yüzeyinde yaÄŸ ve kolesterol birikmesi sonucu oluÅŸtuÄŸunu bilmelisiniz. Bu durum zamanla damarların daralmasına ve sertleÅŸmesine neden olabilir. Damar sertliÄŸi, kalp krizi, inme, böbrek yetmezliÄŸi gibi ciddi saÄŸlık sorunlarına yol açabilir. Ayrıca bacaklarda aÄŸrı, ÅŸiÅŸlik ve yorgunluÄŸa da sebep olabilir.
Yorum Ekle
