Hipoglisemi (Glisemik İndeks) Nedir? Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

09 / HAZ
2023

Hipoglisemi günümüzde hızla artan saÄŸlık sorunları arasında önemli bir yer tutmaktadır. Kontrolsüz ÅŸeker tüketimi, yanlış beslenme alışkanlıkları ve hareketsiz yaÅŸam tarzı gibi faktörler bu durumu tetikleyebilir. Peki hipoglisemi nedir ve neden önemlidir?

Hipoglisemi (Glisemik Ä°ndeks) Nedir?

“Glisemik indeks nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir: Hipoglisemi kan ÅŸekerinin normal seviyelerin altına düÅŸtüÄŸü bir durumdur. Glisemik indeks ise gıdaların kan ÅŸekeri üzerindeki etkisini ölçen bir deÄŸerdir. Bu iki kavram saÄŸlık ve beslenme alanında sık kullanılır ve önemlidir. Öncelikle glisemik indeks (GI) kavramını anlamak önemlidir. GI, karbonhidrat içeren gıdaların kan ÅŸekerini ne kadar hızlı yükselttiÄŸini gösteren bir ölçüttür. Yüksek glisemik indeksli yiyecekler kan ÅŸekerini hızlı bir ÅŸekilde artırırken düÅŸük glisemik indeksli yiyecekler daha yavaÅŸ ve kontrollü bir artışa neden olur. Diyabet hastalarının veya kilo kontrolü saÄŸlamaya çalışan kiÅŸilerin düÅŸük glisemik indeksli besinleri tercih etmeleri önerilir.

Hipoglisemi ise genellikle diyabet hastalarında görülse de bu durum herkes için tehlikeli olabilir. Kan ÅŸekeri seviyesi düÅŸük olduÄŸunda enerji eksikliÄŸi, baÅŸ dönmesi, bulantı gibi belirtiler ortaya çıkar ve ciddi durumlarda bilinç kaybına yol açabilir. Hipoglisemi riskini azaltmak için düzenli aralıklarla dengeli ve yeterli beslenmek önem taşır. Glisemik indeks ve hipoglisemi arasındaki iliÅŸki ise ÅŸu ÅŸekildedir: Yüksek glisemik indeksli yiyecekler tüketildiÄŸinde kan ÅŸekeri hızlı bir ÅŸekilde yükselir ve ardından hızla düÅŸer. Bu durum hipoglisemi riskini artırabilir. Oysa düÅŸük glisemik indeksli besinler, kan ÅŸekerini daha dengeli bir ÅŸekilde yönetmeye yardımcı olarak hipoglisemi riskini azaltır.

Hipoglisemi (Glisemik Ä°ndeks) Belirtileri Nelerdir?

Hipoglisemi belirtileri kan ÅŸekeri düzeyinin düÅŸmesi sonucu ortaya çıkan semptomlardır. Bu durum özellikle glisemik indeksi yüksek olan yiyeceklerin tüketimi sonrasında meydana gelir. Ä°ÅŸte hipoglisemi (glisemik indeks) belirtilerine dair bilmeniz gerekenler:

• Titreme ve terleme: Kan ÅŸekerinin düÅŸmesiyle birlikte vücut titreme ve terleme gibi belirtiler gösterir. Bu durum, gerekli enerjiyi saÄŸlayamadığından dolayı gerçekleÅŸir.
• BaÅŸ dönmesi ve sersemlik hali: Hipoglisemi yaÅŸayan kiÅŸilerde baÅŸ dönmesi ve sersemlik hissi sıkça görülür. Bu durum beynin yeterli enerji alamamasına baÄŸlı olarak oluÅŸur.
• Halsizlik ve yorgunluk: Kan ÅŸekeri seviyesindeki düÅŸüÅŸ nedeniyle vücutta halsizlik ve yorgunluk hissedilir. Bu durum günlük aktivitelerin gerçekleÅŸtirilmesini zorlaÅŸtırabilir.
• Kalp çarpıntısı: Hipoglisemi esnasında kalp atışları hızlanır ve kiÅŸi kalp çarpıntısı yaÅŸar. Bu durum düÅŸük kan ÅŸekeri seviyelerinin etkisi altındaki sinir sistemi ile iliÅŸkilidir.
• Açlık hissi: Hipoglisemi yaÅŸayan kiÅŸilerde genellikle ÅŸiddetli açlık hissi meydana gelir. Bu durum vücudun enerji ihtiyacını karşılamak için daha fazla yiyecek talep etmesinden kaynaklanır.
• Sinirlilik ve duygusal dalgalanmalar: DüÅŸük kan ÅŸekeri seviyeleri sinirlilik, huzursuzluk ve duygusal dalgalanmalara yol açabilir. Bu belirtiler beynin normal iÅŸleyiÅŸinin bozulmasından dolayı ortaya çıkar.
• Bulanık görme: Hipoglisemi geçiren kiÅŸilerde bulanık görme problemi yaÅŸanabilir. Bu durum gözlerin odaklanma yeteneÄŸinin azalması nedeniyle meydana gelir.

Hipoglisemi (Glisemik Ä°ndeks) Nedenleri Nelerdir?

Hipoglisemi nedenleri aÅŸağıdaki gibi özetlenebilir:

• Hipoglisemiye yol açabilecek faktörlerden biri yetersiz beslenmedir. Uzun süreli açlık veya düÅŸük kalorili diyetler kan ÅŸekerini düÅŸürerek hipoglisemiye neden olabilir. Özellikle sabahları kahvaltı yapmadan güne baÅŸlamak bu riski artırır. Bu nedenle dengeli ve düzenli beslenmeye özen göstermek önemlidir.
• Bir diÄŸer neden ise aşırı egzersizdir. Fazla fiziksel aktivite sonucunda vücut enerji kaynağı olarak glikoz kullanır ve bu da kan ÅŸekerinin düÅŸmesine sebep olur. Egzersizin ardından yeterli miktarda karbonhidrat alarak hipoglisemi riskini azaltabilirsiniz.
• Diyabet hastalarının yaÅŸadığı en sık hipoglisemi nedeni ise ilaçların doÄŸru dozda kullanılmamasıdır. Ä°nsülin veya oral glisemik ilaçların yanlış kullanımı, kan ÅŸekeri seviyesini aniden düÅŸürerek hayati tehlike yaratabilir. Bu yüzden ilaç kullanımına dikkat etmek ve doktorun önerdiÄŸi dozlara uymak büyük önem taşır.
• Ayrıca bazı hastalıklar ve saÄŸlık sorunları da hipoglisemiye yol açabilir. KaraciÄŸer problemleri, böbrek yetmezliÄŸi, hormonal bozukluklar veya nadiren tümörler gibi durumlar kan ÅŸekerini düÅŸürerek hipoglisemiye neden olabilmektedir. Bu tip durumların erken teÅŸhis edilmesi ve tedavi edilmesi bu riski azaltacaktır.

Hipoglisemi Nasıl Anlaşılır?

“Hipoglisemi nasıl anlaşılır?” diye merak ediyorsanız hipoglisemi teÅŸhisinin hastanın belirtileri, tıbbi öyküsü ve laboratuvar testleri ile konulabildiÄŸini bilmelisiniz. Hipoglisemi ÅŸüphesi olan bir kiÅŸi genellikle kan ÅŸekeri düzeyini ölçen bir glikoz testine tabi tutulur. Bu test açlık kan ÅŸekeri testi veya rastgele kan ÅŸekeri testi olabilir. Açlık kan ÅŸekeri testi genellikle sabahları yapılan ve en az 8 saat süreyle hiçbir ÅŸey yemeden önce gerçekleÅŸtirilen bir testtir. Normal deÄŸerlerin altında bir sonuç (70 mg/dL'nin altında), hipoglisemiye iÅŸaret edebilir. Rastgele kan ÅŸekeri testi ise herhangi bir zamanda yapılabilen ve mevcut kan ÅŸekeri seviyesini ölçen bir testtir. Bu durumda da normalden düÅŸük bir deÄŸer (örneÄŸin 70 mg/dL'nin altında), hipoglisemi ihtimalini gösterir. Hipogliseminin altta yatan nedenini belirlemek ve hipoglisemi tedavisi gerçekleÅŸtirmek için doktorlar ayrıca bazı ilave testler isteyebilir. Bunlar arasında insülin düzeyleri, C-peptid düzeyleri ve keton cisimcikleri gibi farklı hormon ve metabolitlerin ölçümünü içeren kan testleri yer alır. Ayrıca adrenal ve tiroid fonksiyonlarını deÄŸerlendiren hormon testleri de yapılabilir.

Hipoglisemi (Glisemik Ä°ndeks) Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Hipoglisemi tedavisi öncelikle durumun altında yatan sebeplerin belirlenmesi ve bu sebeplere yönelik müdahalelerin yapılmasıyla baÅŸlar. Özellikle diyabet hastalarında sıkça görülen hipoglisemi, kan ÅŸekeri düzeyinin dengede tutulması için uygun diyet ve yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸiklikleriyle önlem alınabilir. Tedavi sürecinde glisemik indeks hesaplama ile glisemik indeksi düÅŸük besinler tüketmeye özen göstermek önemlidir. Bu tür besinler sayesinde kan ÅŸekerinin hızlı ve ani artışları engellenerek daha dengeli bir seyir izlenmesi saÄŸlanır. Tam tahıllı ekmek, kepekli makarna, esmer pirinç gibi karbonhidrat kaynaklarını tercih etmek, aynı zamanda lif açısından zengin meyve ve sebzeler tüketmek hipoglisemi tedavisine katkıda bulunan faktörlerdendir.

Doktor kontrolünde kullanılması gereken ilaç tedavileri de mevcuttur. Özellikle insülin direnci ve tip 2 diyabet ile iliÅŸkili hipoglisemi durumlarında, oral antidiyabetik ilaçlar reçete edilebilir. Ayrıca bazı durumlarda pankreasın insülin üretimini arttırıcı ilaçlar da kullanılabilir. Egzersiz ve fiziksel aktivite, kan ÅŸekerini dengelemekte önemli bir rol oynar. Düzenli olarak yapılan orta ÅŸiddette egzersizler, kasların daha çok enerji kullanarak kan ÅŸekeri düzeyini düÅŸürmesine yardımcı olur. Ancak aşırı egzersiz yapmaktan kaçınmak gerektiÄŸini unutmamak gerekir, zira bu durum da hipoglisemi riskini arttırabilir.