Ön Çapraz Bağ Yaralanması Belirtileri Nelerdir? Neden Oluşur?

 

Spor yaparken veya aktif bir yaÅŸam sürerken bazen istenmeyen durumlarla karşılaÅŸabiliriz. Özellikle futbol, basketbol, voleybol gibi hızlı ve zorlayıcı sporlarda ön çapraz baÄŸ yaralanması durumu yaygın bir ÅŸekilde yaÅŸanır ve ciddi sonuçlar doÄŸurabilir. Bu tür bir yaralanma hayatınızı tamamen deÄŸiÅŸtirebilir ve rehabilitasyon süreci uzun ve zahmetli olabilir. Ancak erken teÅŸhis ve tedavi ile bu süreci daha kolay atlatmanız mümkündür.

Ön Çapraz BaÄŸ Yaralanmaları Neden OluÅŸur?

Sıklıkla sporcularda yaÅŸanan ön çapraz baÄŸ yaralanmaları sporcunun yaptığı bir hareket sonrası oluÅŸur. Aniden durma, yön deÄŸiÅŸtirme ve sıçrama gibi hareketler sırasında yırtılır. Bunun dışında direkt dize yapılan temasa baÄŸlı olarak da oluÅŸabilir. Ön çapraz baÄŸ yaralanmaları aÅŸağıdaki sebeplere baÄŸlı olarak yaÅŸanabilir:

• Ön çapraz baÄŸ yaralanmaları genellikle spor aktiviteleri sırasında ortaya çıkar. Bu tür bir yaralanma dizin aşırı zorlanması veya ani bir hareket sonucunda meydana gelebilir. ÖrneÄŸin futbol, basketbol veya kayak gibi sporlarda sıkça karşılaşılan bir durumdur.
• Bu yaralanmanın en yaygın nedeni dizi aniden döndürmek veya bükülmek suretiyle ön çapraz baÄŸa fazla bir yük binmesidir. Bu durumda baÄŸlar gerilir veya kopabilir. BaÅŸka bir neden ise dizin üzerine düÅŸmek, çarpma ya da ÅŸiddetli bir darbe almaktır.
• Ön çapraz baÄŸ yaralanmalarının diÄŸer potansiyel sebepleri arasında kas güçsüzlüÄŸü, yanlış teknik kullanımı, eklemlerdeki yapısal bozukluklar ve aşırı esneklik yer alabilir.

 

Ön çapraz baÄŸlar yukarıda belirtilen durumlar sonucunda hasar görerek yırtılabilir. Bu yırtılma tamamen veya bir kısmı yırtılabilir. Sıklıkla sporcularda yaÅŸanan ön çapraz baÄŸ yaralanmaları kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür. Bunun nedeni tam olarak bilinmese de fizyolojik etkenlere baÄŸlı olabileceÄŸi düÅŸünülüyor. Bu etkenler aÅŸağıdaki gibi olabilir:

• Kas gücü,
• Fiziksel kondisyon,
• Pelvis ve bacak hizasında farklar,
• Dizin anatomik yapısı,
• BaÄŸlarda gevÅŸeklik,
• Östrojen hormonunun oluÅŸturduÄŸu etkiler.

Ön Çapraz BaÄŸ Yaralanması Belirtileri Nelerdir?

Ön çapraz baÄŸ yaralanması ile dizde dönme, kıkırdak da yaralanma, menisküs yırtığı gibi sorunlar yaÅŸanabilir. Ön çapraz baÄŸ yaralanması belirtileri aÅŸağıdaki gibidir:

• Hareket sonrası dizden ses gelmesi ve uyuÅŸma hissi,
• Diz bölgesinde ÅŸiddetli aÄŸrı,
• Dizde ÅŸiÅŸme,
• Dizde morarma veya kızarma,
• Hareket kısıtlılığı,
• Yürürken ve hareket ederken rahatsızlık,
• Dizde boÅŸalma hissi.

 

YaÅŸanan ÅŸikayetler baÄŸ yaralanmasının ÅŸiddetine baÄŸlı olarak birkaç gün içinde iyileÅŸme gösterebilir. Ancak bu iyileÅŸme kısa süreli olup hareket etmeye baÄŸlı olarak belirtiler tekrardan yaÅŸanabilir. Bu nedenle belirtileri yaÅŸandığında uzmana baÅŸvurulmalıdır.

Ön Çapraz BaÄŸ Yaralanmaları Nasıl TeÅŸhis Edilir?

Ön çapraz baÄŸ yaralanmalarının teÅŸhisinde ilk aÅŸama doktorun fiziksel muayenesi olur. Ortopedi ve travmatoloji uzmanı hastalık öyküsünü dinledikten sonra diz yapısını ve yaralı bölgeyi inceleyerek fiziki muayeneyi gerçekleÅŸtirir. Ön çapraz baÄŸ yaralanmalarında aÄŸrı ÅŸiddeti fazla olabileceÄŸi için fiziki muayene tam anlamıyla yapılamayabilir. Bu gibi durumlarda görüntüleme yöntemleri kullanılarak kesin tanı konulabilir. Bunun sonucunda baÄŸ yırtılmalarının yanında oluÅŸabilecek diÄŸer menisküs ve kıkırdak yaralanmaları gibi bazı problemler içinde tanı konulabilir. Ön çapraz baÄŸ yırtıklarının teÅŸhisinde kullanılabilecek görüntüleme yöntemleri aÅŸağıdaki gibi açıklanabilir:

Röntgen: Yaralanma veya aÄŸrı sonucu ile fiziksel muayene sonrası ilk olarak röntgen çekilebilir. Röntgende baÄŸ yırtıkları veya menisküs teÅŸhisi konulamasa da kemikte çatlak, kırık veya herhangi bir rahatsızlık olup olmadığı incelenebilir.

Manyetik Rezonans: MR ile baÄŸ dokuları da görüntülenerek ön çapraz baÄŸ yırtığı teÅŸhisi konulabilir.

Artroskopi: Artroskopi ön çapraz baÄŸ yaralanmalarının teÅŸhisinde çok sık kullanılmasa da tanı aracı olarak kabul edilir. Ucunda kamera bulunan küçük bir alet yardımıyla diz içerisindeki dokular incelenebilir.

Ön Çapraz BaÄŸ Yaralanması Nasıl Tedavi Edilir?

Ön çapraz baÄŸ yaralanmasının tedavisi yaralanmanın ÅŸiddetine baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸir. Genç bireylerde ve aktif olarak spor hayatı sürdüren kiÅŸilerde tek tedavi seçeneÄŸi cerrahi operasyondur. Ancak spordan uzak duruluyor ve günlük yaÅŸantıda herhangi bir kısıtlama yaÅŸanmıyorsa diÄŸer tedavi seçenekleri düÅŸünülebilir. Cerrahi operasyon dışı tedavi seçenekleri aÅŸağıdaki gibidir:

• Ä°stirahat: Basit düzeyde ki baÄŸ yaralanmalarında dinlenmek ÅŸiÅŸliÄŸin ve aÄŸrının azalmasına yardımcı olabilir.
• Buz kompresi: Günde 2-3 kez 20 dakika boyunca uygulanacak buz kompresi ile rahatlama yaÅŸanabilir.
• Bandaj: Doktorunuzun önerdiÄŸi ÅŸekilde bandaj uygulamasının yapılması ÅŸiÅŸliÄŸe ve aÄŸrıya iyi gelebilir.
• Fizik Tedavi: Dizdeki aÄŸrı ve ÅŸiÅŸliÄŸin azalmasının ardından fizik tedavi uygulanır. Ön çapraz baÄŸ yaralanması fizik tedavi iÅŸlemi uzmanla birlikte yapılan özel egzersizler bölgede bulunan kasları güçlendirerek ameliyat olmak istemeyen hastalarda veya ameliyatı ileri dönemde düÅŸünen hastalarda geçici rahatlık saÄŸlayabilir.

Cerrahi Operasyon

Ön çapraz baÄŸ yaralanmaları genellikle spor aktiviteleri sırasında meydana gelen ve diz eklemindeki ön çapraz bağın hasar görmesine neden olan bir durumdur. Bu tür yaralanmalarda tedavi yöntemleri arasında cerrahi müdahale de bulunur. Cerrahi iÅŸlem özellikle aktif yaÅŸam tarzına sahip olan bireyler için önemli bir seçenektir. ÖrneÄŸin sporcular veya fiziksel olarak aktif çalışan kiÅŸiler, dizlerinin stabilitesini geri kazanmak ve normal aktivitelerine dönebilmek için cerrahi tedaviyi tercih edebilirler. Ön çapraz baÄŸ yaralanmalarının cerrahi tedavisinde amaç zedelenmiÅŸ bağı onarmak veya yeniden inÅŸa etmektir. Bu amaçla farklı cerrahi teknikler kullanılabilir. En yaygın kullanılan tekniklerden biri diz eklemini stabilize etmek için tendon greftlerinin kullanılmasıdır. Greft materyali genellikle hastanın kendi tendonlarından alınır veya donör tendonları kullanılabilir.

Ön Çapraz BaÄŸ Yaralanmalarında Artroskopik Cerrahi

Ön çapraz baÄŸ yaralanmalarında ameliyat kapalı yöntemle yapılır. Diz bölgesinden yaklaşık 1 santimetre boyutundaki ucunda kamera bulunan alet yardımı ile cerrahi operasyon gerçekleÅŸtirilir. Bu bölgede küçük kesiler oluÅŸturularak hasarlı ön çapraz baÄŸlar tespit edilir.  Hasarlı baÄŸların dikilmesi iÅŸlemi yapılmaz bunun yerine ön çapraz baÄŸ yerine konacak greftler belirlenir. Bu greftler kiÅŸinin kendi dokusundan uyluk kemiÄŸi arkasındaki tendonlar, diz kapağından uyluÄŸa baÄŸlanan tendonlar veya kadavra grefti kullanılabilir. Seçilen greft sonrası dokular yenilenerek cerrahi operasyon tamamlanır. Greft seçiminde ise kiÅŸinin kendi dokusundan alınan greftler daha olumlu sonuçlar verir. Bunun nedeni hastanın kendi dokusu kullanıldığında herhangi bir uyum problemi veya hastalık taşıma riski olmaz. Kadavra greft kullanılmasının nedeni ise kiÅŸinin kendisinde bulunan greftlerde boyut ve sayı sınırlaması yoktur istenen oranda kullanılabilir.

Ön Çapraz BaÄŸ Ameliyatı Sonrası Fizik Tedavi

Ön çapraz baÄŸ yaralanması cerrahi sonrası fizik tedavi ameliyat sonrası tam olarak iyileÅŸme saÄŸlanabilmesi ve ameliyat baÅŸarının artırılabilmesi için önemlidir. Fizik tedavi baÄŸların güçlendirilmesi amacıyla planlanır. BaÄŸ üzerindeki baskı gittikçe arttırılarak tedavi hastanın ihtiyacına baÄŸlı olarak düzenlenir. Fizik tedavi ile dizin gücü artarak eski hareket kabiliyetine daha rahat kavuÅŸulur.

Ön Çapraz BaÄŸ Ameliyatı Riski Var mıdır?

Ön çapraz baÄŸ yaralanması cerrahisi alanında deneyimli ortopedi uzmanı tarafından gerçekleÅŸtirildiÄŸinde yüz güldürücü sonuçlar elde edilmesini saÄŸlar. Ön çapraz baÄŸ ameliyatının baÅŸarısız sonuçlanmasındaki en büyük etken cerrahi sırasında yapılan teknik hatalar olabilir. Bunun dışında riskli bir ameliyat deÄŸildir. Ön çapraz baÄŸ ameliyatının bazı riskleri ise enfeksiyon, kalıcı aÄŸrı, diz sertliÄŸi ve yaralanma öncesinde olan hareket rahatlığına ulaÅŸamama olabilir.