Mastit Nedir? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

 

Mastit genellikle emziren kadınlarda görülen ancak herkesi etkileyebilecek bir meme enfeksiyonudur. Meme dokusunda ÅŸiÅŸlik, kızarıklık ve aÄŸrı ile kendini gösterir. Mastit tedavi edilmezse abse adı verilen iltihap dolu bir kese oluÅŸabilir. Mastit tedavisi kiÅŸinin semptomlarının ÅŸiddetine baÄŸlıdır. Hafif mastit durumlarında evde bakım yeterli olabilir. Bu, dinlenme ve bol miktarda sıvı almayı içerir. Ä°ÅŸte “Mastit nedir? Nasıl tedavi edilir?” sorularının yanıtları:

Mastit Nedir?

“Mastit ne demek?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir: Mastit memenin iltihaplanması olarak tanımlanır. Genellikle emziren kadınları etkiler ve bir meme kanalının tıkanması sonucunda oluÅŸur. Emziren annelerde en sık doÄŸum sonrası 1. haftada olmak üzere %3-20 arası memede iltihap geliÅŸebilir. Meme başındaki çatlaklar, yaralar, kabuklanma ve kötü hijyen meme başında mikrop üremesine yol açar. Böyle vakalarda antibiyotikle tedavi olmazsa üçte birinde mastit geliÅŸir antibiyotik ile bu oran %5'lere düÅŸebilir. Böyle durumlarda emzirmeye devam etmek veya sütün pompa yardımıyla boÅŸaltılması apse oluÅŸumunu azaltır.

Mastit Türleri Nelerdir?

Mastit memelerin iltihaplanmasıdır ve meme iltihabının belirtileri genellikle emziren kadınlar ve süt veren hayvanlarda görülür. Mastit türleri aÅŸağıdaki gibidir:

Periduktal Mastit: Emzirme dışı mastit türüdür. Bir tür iltihap olan meme başı çevresindeki süt kanallarında baÅŸlar ve genellikle sigara kullanımı ile iliÅŸkilendirilir. Bu durum genellikle 35 yaÅŸ civarı genç hastalar arasında görülür. Sigaranın meme başının arkasındaki süt kanallarını tahrip ettiÄŸi ve mikrobik enfeksiyonlara karşı duyarlılığı artırdığı düÅŸünülür. Ä°lk belirti olarak areolanın kenarında kızarıklık ve ÅŸiÅŸlik görülür. Bu semptomlar antibiyotik tedavisi ile azaltılabilir. Ultrason gibi görüntüleme yöntemleri ile apse tespit edildiÄŸinde drenaj gereklidir. Ancak drenaj sonrası tekrarlama riski yüksek olduÄŸundan, sıkça absesi olan hastalarda, meme başının arkasındaki süt kanallarını çıkarmaya odaklanan bir operasyon gerçekleÅŸtirilir.

Granülamotöz Mastitler: Ä°diyopatik granülomatöz lobüler mastit genellikle genç üreme çağındaki kiÅŸilerde görülür. Bağışıklık sisteminin normalden fazla reaksiyon göstermesi veya geçmiÅŸte yaÅŸanan enfeksiyon veya travmadan kaynaklandığı düÅŸünülür. Hem klinik hem de radyolojik (ultrasonografi, mamografi, manyetik rezonans görüntüleme) açıdan meme kanseriyle (özellikle inflamatuar meme kanseriyle) ve tüberküloz mastiti ile karıştırılabilir.

Mastit Belirtileri Nelerdir?

Emzirmeye yeni baÅŸlamış göÄŸüslerde hassasiyet oluÅŸması normaldir. Ancak emzirme anında yanma ve aÄŸrı hissi yoÄŸun bir ÅŸekilde yaÅŸanıyorsa bu durum mastit belirtileri olarak yorumlanabilir. En sık görülen belirtiler aÅŸağıdaki gibidir:

• Emzirirken yanma,
• Koltuk altı bezlerinde ÅŸiÅŸme,
• Meme dokusunun sertleÅŸmesi ve kaşınma,
• Memede ÅŸiÅŸme, aÄŸrı, kızarma, hassasiyet,
• Memeden genellikle sarı ya da yeÅŸil renkli, kıvamlı ve kötü kokulu akıntı,
• Memenin belirgin bölgelerinde sıcaklık,
• Bölgede sert yapıda aÄŸrılı ve yumru ÅŸeklinde hissedilen apse,
• Titreme,
• ÜÅŸüme,
• Yorgunluk,
• Yüksek ateÅŸ.

Mastit Neden Olur?

Peki mastit neden olur? Mastit genellikle süt kanalında oluÅŸan bir tıkanıklık veya bakteriyel bir enfeksiyon sonucunda emziren kadınlarda görülür. Ä°ltihaplanma her zaman enfeksiyonun bir belirtisi olmayabilir ve çoÄŸu durumda memede süt birikmesi nedeniyle meydana gelir. Meme ucu travması (örneÄŸin, çatlaklar), bebek emerken cildin florasını veya bebeÄŸin aÄŸzındaki bakterileri dokuya sokabilir bu da bir enfeksiyonun baÅŸlamasına neden olur. Enfeksiyona yanıt olarak vücut mastite neden olan aÄŸrılı ve yanıcı bir iltihaplanmaya yol açan kimyasallar salgılar. Mastitin potansiyel sebepleri ise aÅŸağıdaki gibidir:

• Sigara içmek mastit riskini artıran önemli faktörlerden biridir. Tütün ürünlerinde bulunan toksinler meme dokusunda iltihaplanmayı tetikleyebilir.
• Bağışıklık sistemini zayıflatan kronik hastalıklar meme dokusu iltihaplanmasına yol açabilir ve özellikle emzirme ile iliÅŸkili olmayan mastit vakalarında kilit rol oynar.
• Meme implantları olan kiÅŸilerde mastit daha yaygın görülür çünkü bu durum meme dokusunu enfeksiyonlara karşı daha hassas hale getirir.
• Emzirme döneminde memede sütün düzenli boÅŸaltılmaması mastit geliÅŸimine en çok katkıda bulunan faktördür. BebeÄŸi aniden sütten kesmek süt birikimine ve dolayısıyla enfeksiyona neden olabilir.
• Dar giysiler veya sütyenler mastit riskini artırabilir.

Meme dokusundaki iltihabın erken tedavisi çok önemlidir çünkü bununla gelecekteki komplikasyonların önlenmesi mümkün olur. EÄŸer mastit tedavi edilmezse meme dokusu iltihabının önemli komplikasyonlarından biri olan apse geliÅŸebilir. Apse genellikle meme dokusu içinde kitle ÅŸeklinde görülür. DoÄŸum sonrası mastitin apseye dönüÅŸümünün engellenmesi de gereksiz antibiyotik kullanımını engeller.

Mastit Nasıl Teşhis Edilir?

“Mastit nasıl geçer?” sorusuna doÄŸru yanıtın alınması doÄŸru teÅŸhis ile mümkün olur. Mastit klinik incelemeler ve laboratuvar sonuçları ile belirlenir. Doktorunuz en etkili tedavi protokolünü belirlemek için gereken tüm detaylı testleri uygular. Bazı durumlarda mastit ve meme apsesinin teÅŸhisi sadece klinik muayene ile mümkün olmayabilir. Görüntüleme yöntemlerinden ultrasonografi zararsız (non-invazif) olması nedeniyle doÄŸrulama sürecinde ilk baÅŸvurulan seçenektir. Klinik muayene esnasında ÅŸüpheli bir durumla karşılaÅŸtığında doktor biyopsi örneÄŸi talep edebilir. Kesin teÅŸhis patoloji sonuçlarına dayanarak yapılır ve uygun tedavi protokolü uygulanmaya baÅŸlar.

Mastit Nasıl Tedavi Edilir?

“Meme iltihabı nasıl geçer?” sorusu da merak edilen konular arasında. Mastit tedavisi için emziren annelerde ilk adım genellikle memedeki sütün boÅŸaltılmasıdır. Bunun en pratik yolu bebeÄŸin mastitli memeyi emzirmesini saÄŸlamaktır. Emzirmenin devam ettirilmesi tedavi sürecine herhangi bir engel oluÅŸturmaz. Yaygın yanılgının aksine bebeÄŸin iltihaplanmış memeyi emmesi tehlikeli deÄŸildir ve hem anneye hem de bebeÄŸe fayda saÄŸlar. BebeÄŸi emzirmeden önce memeye ılık kompres uygulamak aÄŸrıyı ve rahatsızlık hissini hafifletebilir. Ilık su dolu bir torba kullanabilir ya da ılık bir duÅŸ alabilirsiniz.

24 saat içerisinde yeterince süt boÅŸaltılmış olmasına raÄŸmen semptomlarda iyileÅŸme görülmezse veya meme ucunda çatlak varsa antibiyotik tedavisi uygulanır. Mastitin tıbbi tedavisi semptomların hızlıca hafiflemesine yardımcı olur. EÄŸer meme dokusundaki iltihap tedavi edilmezse abselere yol açabilir. Bu durumda ana tedavi yöntemi drenaj iÅŸlemidir. Modern tıp teknolojilerinin geliÅŸmesiyle beraber cerrahi drenaj genellikle tercih edilmez hale gelmiÅŸtir. Drenaj iÅŸlemi apseyi bir enjektör aracılığıyla boÅŸaltmak anlamına gelir. Doktorunuz drenaja ek olarak antibiyotik tedavisini de baÅŸlatabilir. EÄŸer 72 saat boyunca ateÅŸ olmaksızın geçer ve iltihap semptomları azalırsa antibiyotik kullanımına gerek kalmaz.

Mastit tedavisine cevap vermeyen durumlar enflamatuvar meme kanseri endiÅŸesini gündeme getirir. Enflamatuvar meme kanserinin belirtileri mastit belirtileriyle oldukça benzerdir. Antibiyotik ve drenaj tedavisi sonrasında belirtilerde hala iyileÅŸme görülmezse cilt biyopsisi uygulanabilir. Biyopsi hasar gören doku örneÄŸinin mikroskop altında analiz edilmesi iÅŸlemidir. Enflamatuvar meme kanseri ÅŸüphesini elemek adına biyopsi prosedürü gerekebilir. DoÄŸru koÅŸullarda yapılan bir biyopsi saÄŸlık için herhangi bir risk teÅŸkil etmez.

Mastit Nasıl Engellenir?

Yeni anneler süt üretimi ve salgılanmasını ifade eden laktasyon sürecinde çeÅŸitli zorluklarla karşılaÅŸabilir. Bu süreç düzgün bir ÅŸekilde yönetilemezse memelerde doluluk hissi oluÅŸabilir. Memenin düzenli olarak boÅŸaltılmasıyla bu durum tamamen iyileÅŸtirilebilir. Ancak memede ağırlaÅŸan bir hassasiyet ve acı nedeniyle emzirme ertelenirse süt kanallarında tıkanıklık ve sonucunda memede iltihap meydana gelebilir. Memedeki süt birikintisi mastitin en hızlı geliÅŸimini tetikleyen unsurlardan biridir. Sütün memede toplanmasını engellemek mastiti önlemenin en etkili yoludur. Anne ve bebek saÄŸlığını korumak adına emzirme devam etmelidir. Mastit oluÅŸumunu önlemek adına alınabilecek diÄŸer önlemler ise aÅŸağıdaki gibidir:

• Meme uçları her emzirme öncesi ve sonrası temizlenmeli (temiz bez kaynamış ve soÄŸutulmuÅŸ musluk suyuna batırılıp meme ucunun bebeÄŸin emmesinden hemen önce ve sonra nazikçe silinmesi).
• Emzirme öncesinde ve sonrasında memeye nazik bir masaj yapmak süt kanallarının açılmasına yardımcı olabilir.
• DoÄŸumdan sonraki ilk aylarda meme ucu çatlaklarından dolayı enfeksiyon yaygın olarak görülür. Enfeksiyon riskini azaltmak için meme ucu yaralarının tedavisi gereklidir.
• Bebekler doÄŸuÅŸtan gelen emme içgüdüsüne raÄŸmen ilk aylarda memeyi tam kavrayabilme konusunda problem yaÅŸayabilir. Meme ucu yaralanmaları genellikle bebeÄŸin memeyi doÄŸru bir ÅŸekilde kavrayamamasından kaynaklanır. DoÄŸru emzirme pozisyonu mastit riskini azaltır. DoÄŸru emzirme tekniklerinin öÄŸrenilmesi için gebeliÄŸin son aÅŸamalarında bir uzmana danışmak çok önemlidir.
• Bebek sadece tek memeden deÄŸil her iki memeden de düzenli olarak emmelidir.
• EÄŸer bebek emmeyi reddederse, memedeki süt elle veya pompa ile mutlaka boÅŸaltılmalıdır.
• Sigara içindeki zararlı maddeler meme dokusuna hasar verir ve bu hasarlı bölgeler enfeksiyon oluÅŸturan mikroorganizmalar için uygun bir yaÅŸam alanı saÄŸlar.
• Memeyi tahriÅŸ eden kumaÅŸları kullanmaktan kaçınmalıdır. Konforlu giysiler tercih etmek memeye rahatlama saÄŸlar ve enfeksiyon riskini minimize eder.
• Vücudun enfeksiyonla mücadele edebilmesi için yeterli miktarda su tüketildiÄŸinden emin olunması gerekmektedir.
• Memedeki süt üretimi ne kadar sık emzirildiÄŸine baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸir. Emzirmeyi aniden durdurmak memede süt birikimine yol açar. Bu nedenle bebeÄŸi hızlı bir ÅŸekilde sütten kesmemeli, emzirme süresini adım adım azaltmalısınız.

 

KAYNAK:

https://www.healthdirect.gov.au/mastitis