444 3 703

Böbrek Taşı Neden Olur? Belirtileri ve Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Bilgi Talep Formu

 

Böbrekler metabolizma sonucu vücutta biriken atıkların uzaklaÅŸtırılmasını saÄŸlayan hayati organlardır ve herhangi bir rahatsızlık bu organların iÅŸlevini büyük ölçüde etkiler. Böbrek taşı hastalığı böbrek hastalıklarının en yaygın olanlarından biridir. Bu durumun zamanında teÅŸhis edilip tedavi edilmemesi durumunda, böbrek kaybına kadar ciddi sonuçlar doÄŸurabilir.

Böbrek Taşı Nedir?

Böbrek kanallarında genellikle belirsiz nedenlerle bazı minerallerin bir araya gelerek oluÅŸturdukları sert formasyonlara böbrek taşı denir. Erkeklerde kadınlardan 3 kat daha fazla görülen bu rahatsızlık bir kez oluÅŸtuÄŸunda tedavi edilse dahi genellikle tekrarlama eÄŸilimindedir. Her yaÅŸ grubunda görülebilen bu hastalığın en yoÄŸun olduÄŸu dönem ise genellikle 30'lu yaÅŸlardır.

Tedavi edilmediÄŸi takdirde böbrek kanallarını tıkayan böbrek taÅŸları organ içerisinde basınç artışına ve ÅŸiddetli böbrek taşı aÄŸrısı yaratır. Bunun yanında organın fonksiyonel kapasitesini de düÅŸürür. Dolayısıyla böbrek taşı olan kiÅŸilerin mutlaka tedaviye baÅŸvurmaları gerekir.

Böbrek Taşı Belirtileri Nelerdir?

Çok küçük boyuttaki taÅŸlar genellikle idrar yolu vasıtasıyla fark edilmeden vücuttan atılırken büyüklükleri arttıkça böbrekle mesaneyi baÄŸlayan üreterde sıkışma sorunu yaÅŸayabilir. Böbrek taşı olan kiÅŸilerin en yaygın karşılaÅŸtığı semptom aÄŸrıdır. Kimi hastalar için bu aÄŸrı hafif seviyede olup fark edilemeyebilirken kimi hastalar için oldukça ÅŸiddetli olabilir.

Böbrek taÅŸlarına baÄŸlı aÄŸrılar genellikle periyodik olarak ortaya çıkıp kaybolur. Hastalar bu aÄŸrıyı genelde yan aÄŸrısı ÅŸeklinde tanımlar. Böbrek taşı belirtileri genel olarak aÅŸağıdaki gibidir:

  • İdrar yaparken hissedilen aÄŸrı
  • İdrarda kan bulunması
  • İdrara sık çıkma
  • İdrar yapmada zorluk yaÅŸama veya az miktarda idrar yapma
  • Titreme ve ateÅŸ

Böbrek Taşı Neden Olur?

Peki böbrek taşı neden olur? Böbreklerden atılan bazı mineraller idrarda belirli bir çözünürlük seviyesinde bulunur. Ancak kristallerin çözünme oranının düÅŸmesi ve birikmesi sonucunda böbreÄŸin içerisindeki odacıklara benzer toplama sistemlerinde kristal birikintiler oluÅŸur ve böylece taÅŸlar meydana gelir. TaÅŸların yaklaşık %80'i kalsiyum oksalat taÅŸlarından oluÅŸur. Ayrıca enfeksiyonlara baÄŸlı olarak ürik asit taÅŸları, sistin taÅŸları ve kalsiyum fosfat taÅŸları da oluÅŸabilir.

TaÅŸ oluÅŸumu özellikle beslenme alışkanlıklarıyla ilgilidir. Sıvı tüketiminin yetersiz olması en önemli faktörlerden biridir. Yüksek miktarda hayvansal protein alımı, fazla sodyum tüketimi, rafine ÅŸekerlerin aşırı kullanılması ve kahve veya kakao gibi gıdaların fazla tüketilmesi de taÅŸ oluÅŸumuna neden olan etkenler arasındadır. İdrar yolu enfeksiyonları, böbrekteki yapısal anomaliler, bazı ilaçlar ve genetik faktörler de taÅŸ oluÅŸumunu tetikleyebilir.

Böbrek Taşı ÇeÅŸitleri Nelerdir?

Böbrek taşı türlerinin bilinmesi tedavi sürecinde önemlidir. Böbrek taşı türüne göre tedavi planlanabilir ve tekrarlanmasını önlemek için gerekli önlemler alınabilir. Böbrek taşı türleri aÅŸağıdaki gibidir:

  • Kalsiyum TaÅŸları: En yaygın görülen böbrek taşı tipidir. Genellikle bu taÅŸlar kalsiyum oksalat formunda oluÅŸur. Kalsiyum taÅŸlarının görünümü genellikle büyük ve pürüzsüz ya da dikenli ve kabaca ÅŸekillidir. Oksalat fındık, çikolata, meyve ve sebzelerde yoÄŸun olarak bulunur ve aynı zamanda karaciÄŸer tarafından da üretilir. Beslenme düzeni, yüksek dozda D vitamini takviyesi, bağırsak bypass operasyonu, metabolik rahatsızlıklar, bazı ilaçların kullanımı, sarkoidoz hastalığı idrardaki kalsiyum veya oksalat konsantrasyonunu artırabilir.
  • Struvite taÅŸları: Genellikle idrar yolu enfeksiyonları sonucunda struvite adı verilen böbrek taÅŸları oluÅŸur. Bu taÅŸlar belirti göstermeden hızla büyüyebilir ve magnezyum, amonyum ve fosfat elementlerinden oluÅŸur. Struvite taÅŸları kadınlarda erkeklere nazaran daha sık görülür.
  • Ürik asit taÅŸları: Ürik asit taÅŸları ise genelde idrarın normalden daha asidik olduÄŸu durumlarda meydana gelir. Bu tür taÅŸların oluÅŸmasına neden olan etkenler arasında su tüketiminin yetersiz olması, yüksek proteinli diyetler, gut hastalığı ve vücuttaki asit seviyesini artıran genetik rahatsızlıklar sayılabilir. Ayrıca kemoterapi gibi tedavi süreçleri de ürik asit taÅŸlarının oluÅŸumuna katkıda bulunabilir. Ürik asit tek başına ya da kalsiyum ile birleÅŸerek taÅŸ oluÅŸturabilir.
  • Sistin taÅŸları: Daha nadiren görülen ve tekrarlama eÄŸilimi gösteren bir diÄŸer böbrek taşı türü ise sistin taÅŸlarıdır. Bu tür taÅŸlar böbreklerin aşırı miktarda sistin isimli amino asidi salgılamasına yol açan genetik bir bozukluktan kaynaklanır. Sistin taÅŸları genellikle erken yaÅŸlarda ortaya çıkar ve sıkça tekrarladığı için böbrek yetmezliÄŸine sebep olabilir.

Böbrek TaÅŸlarının OluÅŸmasını Önlemek İçin Neler Yapılabilir?

Böbrek taşının oluÅŸmasına neyin sebep olduÄŸu farklı etkenlere baÄŸlıdır. Beslenme tarzı böbrek taşının türüne göre alınabilecek önlemleri belirler. Gün boyunca yeterince su içmek böbrek taÅŸlarının oluÅŸumunu engellemede en önemli adımdır. İdrar miktarınızdan daha fazla su tüketmelisiniz. Gerekirse bir ürolog idrar miktarınızın ölçülmesini talep edebilir.

Sıcak ve kuru iklimlerde yaÅŸayanlar ve düzenli egzersiz yapanlar daha çok su içmeli. İdrarınızın berrak olması, yeterli miktarda su aldığınızın bir belirtisi olabilir. Böbrek taşı tipine göre bir ürolog veya diyetisyenle görüÅŸerek uygun bir beslenme planı hazırlanabilir. Beslenme planı yapılırken dengeli beslenmenin önemi unutulmamalıdır. Tuz tüketimini azaltmak sadece böbrek taşı riskini deÄŸil, aynı zamanda hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları gibi çeÅŸitli saÄŸlık sorunları riskini de düÅŸürür. Böbrek taşı türüne baÄŸlı olarak farklı ilaçlar kullanılabilir.

Böbrek Taşı Olanlar Nasıl Beslenmelidir?

Daha önce böbrek taşı tecrübesi olan kiÅŸilerin beslenme düzenleri böbrek taşı türlerine göre deÄŸiÅŸiklik gösterebilir. En doÄŸru beslenme ÅŸeklini belirlemek için bir ürolog veya diyetisyenle görüÅŸtükten sonra belirlenmesi en iyisidir. Kalsiyum oksalat taşı olan kiÅŸilerin kalsiyumu tamamen kesmeleri yanlıştır. Kalsiyum saÄŸlıklı diÅŸ ve kemik yapısı için gerekli olduÄŸundan dolayı doktor önerisi olmadan kısıtlama yapılmamalıdır. Kalsiyum oksalat taşı olanlar ÅŸu yiyeceklerden kaçınmalı:

  • Fındık, badem, yer fıstığı, kaju
  • Ispanak
  • BuÄŸday kepeÄŸi
  • Pancar kökü
  • KuÅŸkonmaz
  • Çikolata
  • Çilek
  • Pırasa, maydanoz, kereviz
  • Soya ürünleri

Kalsiyumu oksalat oranı düÅŸük tahıl, sebze ve meyvelerden almak daha saÄŸlıklı bir tercihtir. Tuz tüketiminin artışı böbrek taşı oluÅŸumuna neden olabilir. Tuzda bulunan sodyum çoÄŸu konserve ve paketli hazır yiyecekte bulunur. Hayvansal protein tüketimini kısıtlamak gereklidir.

Hayvansal proteinlerden alınan protein ihtiyacı, belirli tiplerde böbrek taşı riskini yükseltebilir. Kırmızı ve beyaz et, sakatatlar, yumurta, balık ve deniz mahsulleri, süt ve peynir gibi hayvansal protein kaynaklarını azaltmak önemlidir. Ancak yeterince protein tüketmek de esastır. Kuru bezelye ve mercimek gibi genellikle protein açısından zengin ve oksalat bakımından düÅŸük olan bitkisel proteinler hayvansal proteinlere iyi bir alternatiftir. Aşırı hayvansal protein tüketimi ürik asit taÅŸları oluÅŸumunu hızlandırabilir.

Böbrekleri Koruyan Yiyecekler Nelerdir?

  • Elma
  • FesleÄŸen
  • Karpuz
  • Kereviz
  • Nar
  • Üzüm
  • Ayrıca B6 Vitamini (piroksin) takviyeleri de taÅŸ oluÅŸumunu önlemeye yardımcıdır. Barbunya fasulyesi haÅŸlama suyu, böbrek taşı sorunlarını engellemek için etkili bir bitkisel tedavi seçeneÄŸi olabilir.

Böbrek TaÅŸları Nasıl TeÅŸhis Edilir?

Böbrek taşı tedavisi için en doÄŸru teÅŸhis önemlidir. Üroloji uzmanının muayenesi böbrek taşı teÅŸhisi için kritik bir rol oynar. ÇoÄŸu zaman ürologlar için böbrek taşı semptomları yeterli bilgi saÄŸlayabilir. Ancak tam ve kesin bir tanı koymak amacıyla çeÅŸitli testler gerçekleÅŸtirilebilir. Bu testler aÅŸağıdaki gibidir:

  • Kan testi: Böbreklerin düzgün çalışıp çalışmadığını belirlemek için kan testleri uygulanabilir. Özellikle böbrek taşı oluÅŸumuna katkıda bulunabilecek maddelerin kan seviyeleri kontrol edilir.
  • İdrar testi: İdrarda kan varlığı ve enfeksiyonlar tespit edilebilir. İdrar testleri böbrek taşına neden olabilecek veya eÅŸlik edebilecek durumları belirler ve teÅŸhisi doÄŸrulamada önemli detaylar sunabilir. Ek olarak idrar toplama testleri uygulanabilir ki bu da idrardaki taÅŸ oluÅŸumunu etkileyen ya da engelleyen maddeleri belirlemeye yardımcı olur.
  • Görüntüleme teknikleri: Görüntüleme teknikleri sayesinde böbrek taşı tanısı konulabilir. Bu süreçte farklı görüntüleme yöntemleri kullanılabilir.
  • Bilgisayarlı Tomografi (BT): BT scan ile böbreklerde veya idrar yolunda olan küçük taÅŸların bile yerleri ve boyutları belirlenebilir. Ayrıca bu yöntem ile böbrekte veya çevresindeki organlarda baÅŸka bir problem olup olmadığı da tespit edilebilir.
  • Ultrason: Ultrason yüksek frekanslı ses dalgalarını kullanarak böbrek taÅŸları hakkında bilgi verir. Hızlı ve güvenilir sonuçlar elde etmek mümkündür. Ancak çok küçük veya idrar yoluna giren taÅŸlar ultrasonla bazen tespit edilemez. Yine de radyasyon maruziyetini önlemek adına hamile kadınlar için tercih edilen bir yöntemdir.
  • İntravenöz Ürogram (IVU) veya İntravenöz Piyelogram (IVP): Bu yöntemde kontrast madde damar yoluyla verildikten sonra böbreÄŸin filtreleme iÅŸlemi röntgen ile izlenir. Fakat bu yöntem günümüzde pek tercih edilmez.
  • Böbrek Taşı Analizi: Daha önceden idrarla atılmış bir taşın analizi hangi maddelerden oluÅŸtuÄŸunu belirlemek için üroloji doktoruna teslim edilebilir.

Böbrek TaÅŸları Nasıl Tedavi Edilir?

“Böbrek taşına ne iyi gelir? Nasıl tedavi edilir?” diye merak ediyorsanız tedavinin taşın bulunduÄŸu bölgeye, boyutuna ve tipine göre farklılık gösterdiÄŸini bilmelisiniz. Tedavide ilaç tedavisi, ses dalgaları ile böbrek taşının kırılması (SWL), üreteroskopi (retrograd intrarenal cerrahi-RİRC), perkütan nefrolitotomi (PNL), hiperparatiroidi ameliyatı ile açık böbrek taşı ameliyatı yöntemlerinden hasta için uygun olanı tercih edilir.

Her böbrek taşı için böbrek taşı ameliyatı gerekmeyebilir. Ameliyatın nasıl yapıldığı ve böbrek taşı ameliyatı sonrası süreçleri ile ilgili detaylı bilgiyi “Böbrek Taşı Ameliyatı Fiyatları Nedir?” baÅŸlıklı yazımızda bulabilirsiniz. SaÄŸlıklı günler dileriz.

Böbrek taşı tedavisi için bilgi talep formu doldurabilirsiniz.

KAYNAK:

https://www.urologyhealth.org/urology-a-z/k/kidney-stones

https://www.betterhealth.vic.gov.au/health/conditionsandtreatments/kidney-stones

Web ve Tıbbi Yayın KuruluGüncellenme Tarihi: 04.11.2024 16:39Yayınlanma Tarihi: 09.08.2023 00:00
Yorum Ekle


KATEGORİLER
Bilgi Talep Formu

Bilgi almak için lütfen formu doldurun!