Ä°shal Neden Olur?
Ä°shal basit veya yaygın bir rahatsızlık gibi görünse de aslında oldukça karmaşık bir sürecin sonucudur ve pek çok farklı faktörden kaynaklanabilir. Ä°shalin nedenleri arasında beslenme alışkanlıkları, enfeksiyonlar, ilaçlar ve hatta stres gibi psikolojik etkenler bile bulunabilir. Ä°shal genellikle gevÅŸek ve sulu dışkıya neden olan ve bağırsak hareketlerinin sıklığını artıran bir durumdur. Bu durum genellikle geçici bir rahatsızlıktır ve birkaç gün içinde kendiliÄŸinden düzelir. Ancak birkaç günden fazla süren ishal genellikle baÅŸka bir saÄŸlık sorununun belirtisi olabilir. Ä°rritabl bağırsak sendromu (IBS), kalıcı enfeksiyonlar, çölyak hastalığı veya inflamatuar bağırsak hastalığı (IBD) gibi ciddi hastalıkların habercisi olabilir. Ciddi tablolarda ishal dehidrasyon (susuzluk), elektrolit dengesizliÄŸi (sodyum, potasyum ve magnezyum eksikliÄŸi) ve böbrek yetmezliÄŸi gibi komplikasyonlara neden olabilir. Ä°ÅŸte “Ä°shal neden olur?” sorusunun yanıtı ve bilinmesi gerekenler:
Ä°shal Türleri ve Aralarındaki Farklar Nelerdir?
Ä°shal türleri genellikle yoÄŸunluÄŸuna ve süresine göre akut (geçici), sürekli ve kronik (uzun süreli) ÅŸeklinde üçe ayrılır:
- Akut Ä°shal: En yaygın görülen ishal türü olan akut ishal 2 gün boyunca devam eden gevÅŸek ve sulu dışkıdır. Genellikle bu durum tedavi gerektirmez ve vücut kendi kendine iyileÅŸebilir.
- Kalıcı Ä°shal: Birkaç hafta boyunca devam eden ishal türüdür.
- Kronik Ä°shal: 4 haftadan daha uzun süren veya uzun süre boyunca tekrarlayan belirtiler ile karakterize edilen ishal türüdür.
Kimler Ä°shal Olabilir?
Ä°shal herkesin yaÅŸayabileceÄŸi yaygın bir durumdur ancak yıl boyu tekrarlayan ishali olan kiÅŸi sayısı oldukça azdır. Genç insanlar, genç yetiÅŸkinler veya yaÅŸlılar, medikal rahatsızlıkları olan bireylerde ishal daha ciddi saÄŸlık sorunlarına yol açabilir.
Ä°shal Neden Olur?
Ä°shalin en çok rastlanan sebebi bağırsaklara yerleÅŸen virüslerdir. Bu enfeksiyon genellikle birkaç gün devam eder ve bazı durumlarda bağırsak nezlesi olarak adlandırılır. Ä°shale yol açabilecek diÄŸer faktörler ise aÅŸağıdaki gibidir:
- Bakteriyel enfeksiyonlar
- Farklı organizmalar tarafından oluÅŸturulan ve önceden biçimlendirilmiÅŸ toksinlerden kaynaklanan enfeksiyonlar
- Sindirim sistemine zarar veren beslenme tarzları
- Alerjiler ve belirli yiyeceklere karşı duyarsızlık durumları (çölyak hastalığı, laktoz intoleransı)
- Radyasyon tedavisi
- Yiyeceklerin yetersiz emilimi (Malabsorbsiyon)
- Antibiyotik gibi ilaçların yan etkileri
- Fruktoz alımı
- Yapay tatlandırıcılar; sorbitol, eritritol ve mannitol vb.
- Cerrahi müdahaleler: Parçalı bağırsak ya da safra kesesi ameliyatları
- Sindirim rahatsızlıkları: IBS, crohn hastalığı, ülseratif kolit, mikroskopik kolit ve ince bağırsaktaki aşırı bakteri çoÄŸalması (SIBO)
Peki su gibi ishal neden olur? Su gibi ishal genellikle bakteriyel veya viral bir enfeksiyon sonucu ortaya çıkar. Kullanılan bazı ilaçlar özellikle antibiyotikler de bu duruma neden olabilir. Daha nadiren sindirim sistemi bozuklukları veya belirli gıda intoleransları su gibi ishale yol açabilir. Ayrıca seyahat ederken yeni ve farklı mikroorganizmalara maruz kalmak da bu tür ishale neden olabilir. Herhangi bir saÄŸlık sorununuz olduÄŸunda mutlaka saÄŸlık profesyonellerine baÅŸvurmanız önemlidir.
Ä°shal Belirtileri Nelerdir?
Ä°shal belirtileri yaÅŸanan ÅŸiddete göre farklılık gösterir. Bunlar:
- Hafif ishal durumunda; karın bölgesinde ÅŸiÅŸlik veya kramp, güçlü ve acil dışkılama ihtiyacı, mide bulantısı (mide rahatsızlığı) görülür.
- Åžiddetli ishal durumunda; ateÅŸ, kilo kaybı, su kaybı (dehidrasyon), ÅŸiddetli aÄŸrı, kusma, kanda artış ÅŸeklinde görülür. Åžiddetli ishal ciddi belirtilere yol açabilir. Bu belirtilerden herhangi birine sahipseniz doktorunuza baÅŸvurun ve tıbbi yardım alın.
Belirtiler arasında olan su kaybı yani dehidrasyon belirtileri ise aşağıdaki gibidir:
- YetiÅŸkinlerde aşırı susuzluk hissi, ağızda ve deride kuruluk, azalan ya da tamamen duran idrar çıkışı, halsizlik, baÅŸ dönmesi hali, tükenmiÅŸlik hissi, koyu renkte idrar çıkarma.
- Genç ve çocuklarda 3 saat veya daha uzun süre boyunca bezin ıslanmaması, ağız ve dilde kuruma hissi, 39 derecenin üzerinde ateÅŸ, gözyaşı olmadan aÄŸlama hali, uyuÅŸukluk, tepkisizlik veya sinirlilik halleri, yanağın, gözün ve karın bölgesinin çökük görünümüdür.
Ä°shal Ä°laç Kullanmadan Tedavi Edilebilir mi?
Bol miktarda su tüketmenin yanında elektrolit dengesini saÄŸlayacak sıvıları da almak önemlidir. Her ishal vakası sonucunda vücut yüksek miktarlarda su kaybeder ve ekstra sıvı alımı dehidrasyondan korunmanız için gereklidir. Ayrıca beslenme alışkanlıkları da gözden geçirilmelidir. YaÄŸ ve kızartma içerikli gıdalardan uzak durmalı bunun yerine muz, pirinç, elma suyu, beyaz ekmek gibi yiyecekleri tüketmeye özen göstermelisiniz. Ayrıca kafein alımınızı azaltmalısınız. Kafeinli gıda ve içecekler müshil etkisi nedeniyle ishal durumunuzu daha fazla kötüleÅŸtirebilir. Bu tarz ürünler arasında kahve, diyet soda, güçlü çaylar, yeÅŸil çay ve çikolata bulunur. Bağırsaklarınızı rahatsız eden gaz yapıcı yiyecek ve içeceklerden kaçınmanız da önemlidir. EÄŸer kramp veya karın aÄŸrısı ishal ile birlikte geliyorsa bu tür yiyecek ve içeceklerin tüketimini kısıtlamak durumunuzu düzeltebilir. Bu yiyecekler arasında fasulye, lahana, Brüksel lahanası, bira ve gazlı içecekler bulunabilir. Ä°shal tedavisi hakkında daha detaylı bilgi edinmek için "Ä°shale Ne Ä°yi Gelir?" baÅŸlıklı yazımıza göz atabilirsiniz. SaÄŸlıklı günler dileriz.
KAYNAK: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diarrhea/symptoms-causes/syc-20352241
Emziren annenin beslenmesi bebeÄŸin saÄŸlığı üzerinde direkt etkiye sahiptir. Ancak her ne kadar annenin yedikleri bazı durumlarda bebeklerde ishal gibi yan etkilere yol açabilecek olsa da bu durum her zaman geçerli deÄŸildir. Emziren bir anne tarafından tüketilen yiyecek ve içecekler genellikle anne sütündeki vitamin ve mineral seviyelerini etkiler ancak bunların çoÄŸu bebekte ishale neden olmaz. Yine de annenin aşırı miktarda baharatlı ya da gaz yapıcı gıdalar tükettiÄŸi durumlarda bazı hassas bebeklerde sindirim sorunlarına yol açabilir.
Kanlı ishal genellikle bağırsak sisteminin bir yerinde iltihaplanma, enfeksiyon veya yaralanmaya iÅŸaret eder. Bu durum bakteriyel veya viral enfeksiyonlar, parazitler, iç hemoroidler, anal fissürler ve daha ciddi durumları gösteren inflamatuar bağırsak hastalıkları (IBD) gibi çeÅŸitli koÅŸullardan kaynaklanabilir. Gıda zehirlenmeleri ve antibiyotik kullanımı da bazen kanlı ishale neden olabilir. Kanlı ishalin kesin sebebini belirlemek için genellikle tıbbi bir deÄŸerlendirme gereklidir ve bu durum acil tıbbi müdahale gerektirebilir.
Bebeklerin ishal olmasının birçok sebebi olabilir. En yaygın nedenler arasında sindirim sistemi hastalıkları, gıda intoleransları ve alerjileri, viral veya bakteriyel enfeksiyonlar bulunur. Ayrıca bebeklik döneminde yeni gıdalara geçiÅŸ dönemleri de bazen geçici ishale yol açabilir. Bebeklerin bağırsak sistemleri yetiÅŸkinlere göre daha hassas olduÄŸundan hafif bir deÄŸiÅŸiklik bile ishale neden olabilir. Ancak bebeÄŸinizin uzun süreli veya ÅŸiddetli ishali varsa kesinlikle bir saÄŸlık profesyoneli ile görüÅŸmekte fayda vardır. Çünkü bu durum ciddi bir saÄŸlık sorunu belirtisi olabilir ya da dehidrasyona yol açabilir.
Hamilelik döneminde hormonal deÄŸiÅŸiklikler vücudun sindirim sistemi üzerinde etkili olabilir ve bu durum bazen ishale neden olabilir. Özellikle progesteron seviyelerindeki artış bağırsak hareketlerini yavaÅŸlatır ve dolayısıyla yiyeceklerin sindirilmesi daha uzun sürer. Bu durum genellikle kabızlığa neden olur ancak bazı kadınlar için ishal sorunu da yaÅŸanabilir.
Kokulu ishalin birçok olası nedeni vardır. En yaygın sebeplerden bazıları bakteriyel veya viral enfeksiyonlar, gıda zehirlenmesi, laktoz intoleransı ve sindirim sistemi bozukluklarıdır. Ayrıca bağırsakta meydana gelen iltihaplanmalar veya belirli türdeki ilaçların kullanımı da kokulu ishale yol açabilir. Ancak bu durumun kesin nedenini belirlemek için bir saÄŸlık profesyoneli tarafından deÄŸerlendirilmeniz önemlidir.
Yorum Ekle
