Narsist Nedir? Narsist KiÅŸilik BozukluÄŸu Belirtileri Nelerdir?

31 / AGU
2023

Narsizm toplumda sıkça karşılaşılan ancak genellikle anlaşılması zor olan bir konudur. Peki narsist ne demek? Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸu kiÅŸilik bozuklukları arasında en fazla deÄŸiÅŸkenliÄŸe sahip olanıdır. Duygusal durum deÄŸiÅŸiklikleri, anksiyete, madde bağımlılığı ve diÄŸer kiÅŸilik bozuklukları gibi durumlar narsist bireylerde yaygın görülür, teÅŸhis ve tedavi süreçleri oldukça karmaşıktır. Ä°ÅŸte narsist kiÅŸilik bozukluÄŸu hakkında bilinmesi gerekenler:

Narsisizm Nedir?

“Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸu nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir: Narsisizm kendini merkeze koyan bir düÅŸünce ÅŸeklidir. Narsist olarak adlandırılan kiÅŸiler narsisistik düÅŸünce modelini benimser ve bu düÅŸünceleri eylemlerinde yansıtır. Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸuna sahip olan bireyler genellikle yoÄŸun bir ilgi ihtiyacı hisseder ve diÄŸer insanların kendilerine hayran olmasını bekler. Birçok narsist hayatlarını normal bir ÅŸekilde sürdürebilir. Ancak genelde kendilerini üstün, deÄŸerli ve özel olarak görme eÄŸilimindedir.

Narsisizm Türleri Nelerdir?

Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸu birçok çeÅŸide ayrılır ve her bir tür kendine özgü ortak ve farklı niteliklere sahiptir. Bunlar aÅŸağıdaki gibidir:

• SaÄŸlam Narsisizm: Bu normal olan narsisizm türüdür ve hemen hemen her bireyde bulunabilir. Gerçeklikle uyum içinde olduÄŸu sürece problem teÅŸkil etmez. Ayrıca narsisizm kiÅŸinin kendi deÄŸerini anlaması ve haklarına dair farkındalık geliÅŸtirmesi açısından önemli bir araçtır.
• Yüksekten Bakan Narsisizm: Bu tür narsistler genellikle yeteneklerini ve doÄŸruluÄŸunu vurgular. Kendilerinin ne kadar etkileyici oldukları konusunda takıntılıdırlar ve çevrelerini nasıl etkiledikleriyle ilgilenmez.
• Savunmacı ya da Hassas Narsisizm: Yüksekten bakan narsisizmin tam tersidir. Bu tür narsistler genellikle çekingen ve duyarlı kiÅŸiliklere sahiptir. DiÄŸer belirgin özellikleri, kıskançlık eÄŸilimi ve eleÅŸtirilere karşı aşırı tepki verme eÄŸilimidir. EleÅŸtirildiklerinde aşırı savunmacı olurlar ve reddedilme veya utanma korkusuyla pasif-agresif davranışlar sergiler.
• Cinsel Narsisizm: Cinsel performanslarına takıntılı olan bu bireyler baÅŸkalarının onların performansını överken bulunmasına ihtiyaç duyar. Cinselliklerini manipülasyon aracı olarak kullanarak çevrelerindeki insanları kontrol eder.
• Somatik Narsisizm: Somatik narsistler görünümlerine takıntılıdır. Giydikleri kıyafetlere, kullandıkları aksesuarlara ve fiziksel görünüm detaylarına (kilo, saç durumu vb.) aşırı önem verirler. Kendilerini gerçekte olduÄŸundan daha çekici ve güçlü görme eÄŸilimindedirler. Bu karakteristikleri dolayısıyla diÄŸer insanların dış görünümünü eleÅŸtirmeye meyilli olabilirler.
• Beyinsel Narsisizm: Bu tip narsistler, somatik narsisizmin tam tersine dış görünüÅŸe deÄŸil zeka seviyesine önem verirler. Herkesten daha entelektüel ve akıllı olduklarını düÅŸünürken diÄŸer insanları bu alanda yetersiz olarak görürler ve bu algısını muhataplarına hissettirmeye çalışırlar.

Narsisizm Neden Olur?

Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸu genellikle erkeklerde kadınlardan daha yaygın olup gençlik veya genç yetiÅŸkinlik dönemlerinde belirgin hale gelir. Bu durum çocuklarda da gözlenebilir ancak bu her çocuÄŸun gelecekte narsistik eylemler sergileyeceÄŸi anlamına gelmez. Narsisizmin tam olarak neden kaynaklandığını belirlemek zordur ve genellikle karmaşık sebeplerle ortaya çıkar. Bununla birlikte narsisizmin altında yatan temel unsur derin bir eksiklik ve yetersizlik hissidir. Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸuna sahip bireyler bu duyguyu gizlemek ve dışa vurmamak için narsistik davranışlar gösterir. Genetik eÄŸilimlerden yanlış yetiÅŸtirme yöntemlerine kadar çeÅŸitli faktörler bu duruma yol açabilir. AraÅŸtırmalar narsist kiÅŸilik bozukluÄŸunun aşırı koruyucu veya övgü dolu sözcüklerle çocukları yetiÅŸtiren ebeveyn tutumlarının bir sonucu olduÄŸunu göstermiÅŸtir. Öte yandan narsisizm ihmal edilmiÅŸ veya istismar edilmiÅŸ bireylerde de görülebilir ve bu tür bireylerde yaÅŸama güçlü bir ÅŸekilde tutunma içgüdüsü ile meydana gelebilir. Narsisizmin bazı yaygın sebepleri ise ÅŸunlardır:

• Genetik eÄŸilim belirli kiÅŸilik özelliklerinin kalıtım yoluyla geçmesidir. Ancak sosyal çevre tarafından desteklenmediÄŸi sürece genetik eÄŸilimler ortaya çıkmayabilir ve bu narsisizme en az etkisi olan faktörlerden biridir.
• Bireyin baÅŸarıları ya da yetenekleri tarafından abartılı bir ÅŸekilde takdir edildiÄŸi veya hatalarının aşırı eleÅŸtirildiÄŸi bir çevre narsisizm oluÅŸumuna katkıda bulunabilir.
• Psikiyatride beyin ve düÅŸünce-davranış arasındaki iliÅŸkiyi inceleyen alan olan nörobiyoloji beyindeki baÄŸlantılarda meydana gelen bozulmalardan dolayı narsisizme yol açabilir.

Narsisizm ile Birlikte Ortaya Çıkan Semptomlar Nelerdir?

Narsist özellikleri genellikle aşırı bir öz sevgi ve kendini üstün görme hali ile birlikte diÄŸer insanları hor görme eÄŸilimini içerir. Ancak narsisistik kiÅŸilik bozukluÄŸu bu özelliklerin yanı sıra baÅŸka belirtiler de gösterir. Ä°ÅŸte narsisistik kiÅŸilik bozukluÄŸunun bazı yaygın belirtileri:

• Kendine aşırı deÄŸer atfederek kendini hayranlıkla izlemek.
• Kendini övücü ve kibirli bir ÅŸekilde davranmak.
• DiÄŸer insanlara tepeden bakarak onları küçümsemek.
• GirdiÄŸi ortamlarda özel muamele ve ayrıcalıklar beklemek.
• BaÅŸarı göstermeseler bile sürekli övgü almayı ummak.
• BaÅŸarı, güç, prestij ve ideal partner gibi konularla ilgili fantastik düÅŸüncelerde bulunmak.
• Sadece elit insanlarla eÅŸit olduÄŸuna inanmak ve sadece onlarla iletiÅŸim kurmayı istemek.
• Kendi için önemsiz olan kiÅŸileri eleÅŸtirmek ve aÅŸağılamak.
• BaÅŸkalarının kendisi için karşılanmamış iyilikler yapmasını ummak ve taleplerinin sorgusuz sualsiz yerine getirilmesini istemek.
• Amaçlarına ulaÅŸmak için insanları kullanmak.
• BaÅŸkalarının kendisini kıskandığına inanırken baÅŸkalarını kıskanmak.
• Her ÅŸeyin en iyisinin ve en güzelinin kendisine layık olduÄŸunu düÅŸünmek.

Narsisizm Teşhisi Nasıl Konulur?

Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸu diÄŸer kiÅŸilik bozukluklarına benzer belirtiler sergileyebilir. TeÅŸhis sırasında semptomların ne kadar süredir var olduÄŸu, yaÅŸam üzerindeki etkisi ve çevresel tetikleyiciler olup olmadığı gibi faktörler deÄŸerlendirilir. Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸunun kesin tanısını koyacak bir narsist testi mevcut deÄŸildir. Ancak teÅŸhis için bazı kriterler dikkate alınır. Bu kriterler aÅŸağıdaki gibidir:

• Aşırı öz-benlik hissi
• Sürekli takdir edilme ve övülme ihtiyacı
• Hissettikleri üstünlük duygusu nedeniyle özel ilgi beklemek
• BaÅŸarılarını ve yeteneklerini aşırı derecede abartmak
• EleÅŸtirilere açık olmama ve negatif tepki verme
• Güç, baÅŸarı, popülerlik ve fiziksel görünüm ile ilgili aşırı fikirlere sahip olma
• BaÅŸkalarını kullanma alışkanlığı
• DiÄŸer insanların duygusal, düÅŸünsel ve davranışsal durumlarına karşı ilgisizlik gösterme
• Kendini beÄŸenmiÅŸ tavırlar sergileme

Narsisizm Nasıl Tedavi Edilir?

Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸu belirtileri için belirgin bir tedavisi bulunmasa da destekleyici terapiler uygulanabilir. Bu iyileÅŸtirme süreci genellikle konuÅŸma terapilerine dayanır. Fakat narsisizme eÅŸlik eden depresyon veya anksiyete gibi diÄŸer psikolojik sorunlar varsa gereken durumlarda ilaç tedavisine baÅŸvurulabilir. Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸu olan bireyler arasında uyuÅŸturucu madde kullanımı da sıklıkla görüldüÄŸünden bu gibi durumlar için alkol ve madde bağımlılığı tedavisi de eklenmelidir. Narsisizm tedavi sürecini aÅŸağıdaki gibi özetleyebiliriz:

KonuÅŸma Terapisi

Narsisizm tedavisinde en etkin yol konuÅŸma terapisidir. Bu terapiler genellikle bir psikiyatri kliniÄŸinde psikolog ya da psikiyatri uzmanı tarafından gerçekleÅŸtirilir. KonuÅŸma terapilerinin temel hedefi, bireyin altta yatan zayıf benlik duygusunu ve aÅŸağılık kompleksini gidererek gerçek duyguların hissedilmesine yardımcı olmaktır. Aynı zamanda diÄŸer insanların hislerine deÄŸer vermeyi ve empati kurmayı öÄŸretmek de bu terapilerin amaçlarındandır. Genel olarak konuÅŸma terapilerinden elde edilen bazı faydalar ÅŸunlardır:

• Güçlü ve zayıf yanlarının bilincine varılması
• KiÅŸisel iliÅŸkilerin yönetimi
• EleÅŸtiri ve baÅŸarısızlıklara daha iyi tahammül etme yeteneÄŸi
• Benlik duygusuyla baÅŸ etme becerisi
• Ä°ÅŸ veya okuldaki arkadaÅŸlarla iÅŸ birliÄŸi yapabilme kapasitesi
• Gerçek dışı hedefler yerine ulaşılabilir hedefler belirleme yeteneÄŸi
• Davranışların problemli olduÄŸunu kabullenip, iyileÅŸme için kendine zaman ayırma

Yaşam Tarzı Değişiklikleri

Narsist kiÅŸilik bozukluÄŸu tedavisi konuÅŸma terapilerinin yanı sıra yaÅŸam tarzında birtakım deÄŸiÅŸiklikler gerektirir. Bu deÄŸiÅŸiklikler tedavinin daha hızlı sonuç vermesini saÄŸlayarak kiÅŸiye uzun vadede fayda saÄŸlar. Bazı yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸikliÄŸi önerileri ise ÅŸöyledir:

• Sorunlu davranışları tetikleyebilecek unsurlardan kaçınmak
• SaÄŸlıklı alışkanlıklar edinip bunları devam ettirmek
• Stres ve endiÅŸeyi hafifletecek faaliyetler yapmak, örneÄŸin spor, yoga ve meditasyon
• Aile üyeleri ve yakın çevrenin desteÄŸini kabul etmek, kendisine baskı uygulayan kiÅŸilerden uzaklaÅŸmak
• Kendi bakımını göz ardı etmemek

EÄŸer sizde veya bir yakınınızda narsistik kiÅŸilik bozukluÄŸu belirtileri görüyorsanız bir saÄŸlık kuruluÅŸuna baÅŸvurabilir bir saÄŸlık profesyoneli yardımıyla bu durumu düzeltebilirsiniz. SaÄŸlıklı günler dileriz.

KAYNAK: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/narcissistic-personality-disorder/symptoms-causes/