Rota Virüsü Nedir? Rota Virüsünden Korunma Yöntemleri

11 / EKM
2023

Rota virüsü, özellikle 5 yaşın altındaki çocukları etkileyen bulaşıcı bir virüs türüdür. Çocuklarda ishal ve kusma gibi belirtilere neden olabilir ve ciddi saÄŸlık sorunlarına yol açabilir. Çocukların bağışıklık sistemlerinin henüz tam geliÅŸmediÄŸi bir dönem olan 5 yaÅŸ ve altında rota virüsünden korunma büyük bir öneme sahiptir. Ä°ÅŸte rota virüsü hakkında bilinmesi gerekenler:

Rota Virüsü Nedir?

Bulaşıcı bir tür olup bağırsak enfeksiyonlarına ve ishale yol açan bir virüstür. Bu virüs ve çocuklarda en yaygın ishal nedeni olarak bilinir. Genellikle 3-5 yaşına kadar neredeyse tüm çocuklara bulaşır. 2003 yılında kaydedilen verilere göre global ölçekte 5 yaşından küçük çocuklarda 114 milyon rota virüs enfeksiyonu vakası rapor edilmiÅŸtir. Bu vaka sayısının 24 milyonu ayaktan tedavi edilirken yaklaşık 2.3 milyonu hastane ortamında tedavi gerektirmiÅŸtir. BaÅŸka bir araÅŸtırmaya göre Rota virüs global ölçekte her yıl 5 yaşından küçük çocukların 214.000'den fazla ölümünden sorumludur. Dünya genelinde ishal nedeniyle hastaneye kaldırılan çocuklar arasında rota virüsünün yaygın olmasına raÄŸmen (~%30-50), ölümle sonuçlanan rota virüs vakalarının %90'ından fazlası düÅŸük gelirli ülkelerde meydana gelmektedir. Bu durumun sebepleri arasında bu ülkelerde saÄŸlık hizmetlerine eriÅŸim zorluÄŸu, modern hidrasyon tedavilerinin bulunmaması ve malnütrisyon (açlık ve kıtlık) gibi durumların yaygın oluÅŸu yer almaktadır.

Rota Virüsünden Nasıl Korunulur?

Tüm viral hastalıklarda olduÄŸu gibi düzenli el yıkama gibi iyi hijyen alışkanlıkları rota virüsüne karşı koruma saÄŸlayan önemli bir adımdır. Fakat rota virüs enfeksiyonunu engellemenin en etkili yöntemi rota virüs aşısıdır.

Rota Virüsü Aşısı

5 yaşından küçük çocukların büyük çoÄŸunluÄŸuna en az bir kez bulaÅŸan rota virüs için uygun bir aşı bu durumu deÄŸiÅŸtirmiÅŸtir. Rota virüsü aşısı tamamen etkili olmasa da yapılan araÅŸtırmalara göre ulusal aşı programlarını düzenli olarak uygulayan ülkelerde rota virüsünün neden olduÄŸu komplikasyonlar sonucu hastaneye yatış oranları %49 - 92 oranında azalmıştır. Ayrıca genel ishal sebebiyle hastaneye yatma oranları da %17 - 55 arasında bir düÅŸüÅŸ gözlenmiÅŸtir. Dünya SaÄŸlık Örgütü (DSÖ) rota virüs aşılarının ulusal aşı programlarına dahil edilmesi gerektiÄŸini tavsiye etmektedir.

Rota Virüsünün Belirtileri Nelerdir?

Peki rota virüsü nedir? Belirtileri nelerdir? Rota virüsü belirtileri genellikle virüse maruz kalındıktan sonraki iki gün içerisinde kendini gösterir. Ä°lk belirtiler arasında ateÅŸ ve kusma bulunur. Bunu 3 ile 8 gün süren sulu ishal takip eder. Bu süre zarfında vücut büyük miktarda su kaybeder. Enfeksiyonun karın aÄŸrısına yol açtığı durumlar yaygın olarak görülür. Rotavirüs genellikle belirttiÄŸi semptomlara ve yapılan fizik muayene sonucunda teÅŸhis edilir. Kesin teÅŸhis için dışkı örneÄŸinin laboratuvarda analizi gerekebilir. Rota virüsünün çocuklarda ve yetiÅŸkinlerdeki etkileri birbirinden farklı olabilir. Çocuklar 24 saatten daha uzun süren ishal, sık kusma, katran benzeri dışkı, dışkıda kan veya irin varlığı, 40° C üzeri ateÅŸ, huzursuzluk veya aÄŸrı, ağız kuruluÄŸu, özellikle gözyaşı olmadan aÄŸlama durumu olan bebekler, azalmış idrar miktarı ya da hiç idrar yapmama, anormal uykululuk veya çevreye tepkisizlik gibi dehidrasyon belirtileri ile rota virüs enfeksiyonu geçirebilir. YetiÅŸkinlerde ise rota virüsünün belirtileri 24 saatten daha fazla süren sıvı tutamama durumu, iki günden daha uzun süreli ishal, kusma, dışkılama esnasında kan görülmesi ya da 39.4° C üzerinde ateÅŸ, aşırı susuzluk, ağız kuruluÄŸu, az idrar yapma veya idrar yapmama, ÅŸiddetli zayıflık ve baÅŸ dönmesi olabilir. Bu belirtilerle karşılaşılması durumunda hemen doktora baÅŸvurulmalıdır. Rota virüsüne baÄŸlı bağırsak enfeksiyonları sırasında çok nadiren de olsa bağırsağın bir bölümünün kendine katlanarak hayatı tehdit eden bir bağırsak tıkanıklığına yol açabileceÄŸi unutulmamalıdır.

Rota Virüsü Nasıl Bulaşır?

Peki rota virüsü nasıl bulaşır? Rota virüsü enfekte kiÅŸinin dışkısında ilk semptomların belirmesinden birkaç gün önce ile semptomların hafiflemesinin ardından 10 günlük süre zarfında bulunabilir. Virüs bu dönem boyunca enfekte kiÅŸinin belirtileri olmasa bile eller aracılığıyla ağıza kolaylıkla geçebilir. Rota virüsü taşıyan bir kiÅŸi tuvalet kullanımının ardından ellerini temizlemezse veya bir çocuk rota virüsü taşıyorsa ve bez deÄŸiÅŸimi ya da tuvalet yardımı sonrasında eller temizlenmezse hazırlanan yiyeceklerden oyuncaklara, mutfak gereçlerinden kapı kollarına, kitaplardan uzaktan kumandalara, gözlüklerden giysilere kadar her dokunan ÅŸey virüs ile kontamine olabilir. BaÅŸka bir kiÅŸi bu kirli ellere veya kirlenmiÅŸ bir objeye dokunduktan sonra aÄŸzına deÄŸerse enfekte olabilir. Kontamine yüzeyler sterilize edilmediÄŸinde virüs haftalarca aktif kalabilir. Rota virüsünün farklı türleri olduÄŸu için aşılanmış olsanız bile enfeksiyon riski bulunur. Yine de aşı sonrası ya da tekrarlayan enfeksiyonlar genellikle daha hafif seyreder.

Rota Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?

Rotavirüs enfeksiyonuna özel bir tedavi yoktur. Antibiyotikler veya antiviral ilaçlar rota virüsüne karşı etkili deÄŸildir. Enfeksiyon genellikle 3 ile 7 gün içerisinde kendiliÄŸinden geçer. Bebeklerde rotavirüs görülmesi durumunda doktor tavsiyesi üzerine sıvı alınması önemlidir. Emziren bebekler istedikleri sürece emzirilmelidir. Formül ile beslenen bebekler için doktorun önerisi doÄŸrultusunda oral rehidrasyon sıvısı veya normal formül verilmeli ve formül fazla sulandırılmamalıdır. Büyük çocukların dinlenmesi teÅŸvik edilmeli ve ekstra ÅŸeker içermeyen yumuÅŸak yiyecekler sunulmalıdır. Oral rehidrasyon sıvısı da dahil olmak üzere bolca sıvı tüketimine dikkat etmek gereklidir. Rota virüs enfeksiyonu sırasında gazlı içecekler, elma suyu, yoÄŸurt haricindeki süt ürünleri ve ishali ağırlaÅŸtırabilecek ÅŸekerli gıdalar tüketilmemelidir. Mideyi rahatsız edebilecek her türlü madde, kafein, alkol ve pasif sigara içme gibi unsurlar da dahil olmak üzere kaçınılmalıdır. Bağırsak enfeksiyonlarına yol açabilen rotavirüs ciddi bir dehidrasyon riski yaratabilir. Bu tür bir enfeksiyon genellikle sıvı alımının artırılmasıyla evde tedavi edilebilir. Ancak bazı durumlarda ağır su kaybı nedeniyle hastanede damardan sıvı takviyesi yapılabilir. Ä°shal eÄŸer birkaç gün daha devam ederse doktorun önerisi ile oral rehidrasyon sıvısı kullanılabilir. Ek uygulamalarla rota virüsü evde tedavisi desteklenebilir.

Rota Virüsü Korunma Yöntemleri Nelerdir?

Rotavirüs genellikle kirli bir yüzeye dokunma veya bulaşık gıda ve içecekleri tüketme yoluyla bulaşır. Rotavirüsten korunmayı kolaylaÅŸtıran bazı önlemler ÅŸunlardır:

• Tuvaletten sonra ve yemeklerden önce ellerin iyice yıkanması rotavirüs de dâhil olmak üzere viral enfeksiyonlardan korunmanın en etkili yöntemlerinden biridir.
• Rotavirüsün yayılmasına hijyen eksikliÄŸi neden olabilir. Bu sebeple hijyen standartlarına uygun olmayan ortamlardan uzak durmak önemlidir.
• Virüsle bulaşık su içmek enfeksiyon riskini artırabilir. Bu yüzden hijyenik olmayan suların tüketiminden kaçınmak gereklidir.
• Aşılanma önemlidir. Peki rota virüsü aşısı ne zaman yapılır? Özellikle çocuklarda bu aşıların 2. ve 3. ayda uygulanması en etkili korunma yöntemidir.
• Yukarıdaki önlemlere ek olarak enfeksiyon belirtisi gösteren kiÅŸilerle yakın temasta bulunmamak, bebek bezini deÄŸiÅŸtirdikten sonra elleri sabunla yıkamadan baÅŸka bir ÅŸeye dokunmamak da enfeksiyondan korunmayı saÄŸlar.

"Çocuklarda Rota Virüs Habercisi: Mide ve Bağırsak Åžikayetleri" baÅŸlıklı yazımıza da göz atabilirsiniz.

KAYNAK: https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/rotavirus/symptoms-causes/syc-20351300