Alerjik Astım Nedir? Alerjik Astım Belirtileri ve Tedavisi

 

Dünya genelinde ve ülkemizde yaygın bir hastalık olan alerjik astım bireylerin yaÅŸam kalitesini olumsuz yönde etkileyerek günlük hayatlarına zarar verir. Bahar mevsiminde polen sayısının artmasıyla alerjik astıma sahip olanların karşılaÅŸtığı zorluklar da artar. Alerjik astım belirtileri nefes darlığı, kuru öksürük ve hırıltılı solunum ÅŸeklinde kendini gösterir. Bu dönemde alerjenlere karşı korunmayı saÄŸlamak ve tedaviyi aksamadan sürdürmek büyük öneme sahiptir. Bu blog yazısında alerjik astımın ne olduÄŸunu, belirtilerini ve tedavi yöntemlerini sizler için derledik:

Alerjik Astım Nedir?

Birçok faktörden kaynaklanabilen ve solunum yollarını kaplayan dokularda aşırı bir reaksiyon oluÅŸturan alerjik astım çeÅŸitli bitkilerin polenleri, akarlar, toz ve mikroorganizmalar gibi unsurlardan tetiklenir. Bu reaksiyon sonucunda hava yolunda yerel ÅŸiÅŸlikler meydana gelir ve bu durum hava yolunun daralmasına yol açar. Bunun neticesinde ise öksürük, nefes darlığı ve hırıltılı solunum gibi alerjik astım semptomlarına sebep olur.

Alerjik Astım Belirtileri Nelerdir?

Alerjik astımın en belirgin göstergesi hava yolunun daralması veya tıkanması nedeniyle meydana gelen ataklardır. Bu ataklar sırasında kiÅŸilerde nefes darlığı, göÄŸüs sıkışması, hırıltılı solunum ve öksürük görülür. Atakların dışında bireylerin günlük yaÅŸamlarında karşılaÅŸtıkları bazı belirtiler ve yetiÅŸkinlerde alerjik astım belirtileri aÅŸağıdaki gibidir:

• GöÄŸüste sıkışma ve basınç hissi
• Nefes alırken ve verirken hırıltı veya ıslık benzeri sesler
• Sürekli kuru öksürük krizleri
• Uyku düzensizlikleri

Çocuklarda Alerjik Astım Belirtileri Nelerdir?

Astımlı çocukların bronÅŸları oldukça hassastır ve hatta hasta belirti göstermese bile bronÅŸlarında sürekli bir inflamasyon (kızarıklık, ÅŸiÅŸlik) mevcuttur. Alerjik astım belirtileri genellikle çocukların okul öncesi dönemlerinde baÅŸlar. Öksürük, hışıltılı solunum, göÄŸüs sıkışması ve nefes darlığı gibi belirtiler görülebilir. Bu belirtiler genellikle gece veya sabahın erken saatlerinde daha yoÄŸun olabilir. Semptomların sıklığı ve ÅŸiddeti deÄŸiÅŸebilir. Ev tozu, polenler, hayvan tüyleri, rutubet gibi alerjenler, soÄŸuk algınlığı ve diÄŸer üst solunum yolu enfeksiyonları, hava koÅŸullarındaki deÄŸiÅŸimler, gülme veya aÄŸlama durumları, sigara dumanı ve keskin kokular astım belirtilerini arttırabilir. Çocukluk dönemi alerjik astımına eÅŸlik eden burun akıntısı, kaşıntı, gözde kaşıntı ve sulanma, hapşırmalar gibi alerjik rinit belirtileri görülebilir. Besin alerjisi ve egzama durumunda da astım semptomları daha ÅŸiddetli olabilir ve bu nedenle hastaların bu yönden deÄŸerlendirilmesi gerekebilir.

Peki öksüren her çocuk astım mıdır? Çocuklar arasında öksürme sık rastlanan bir durumdur fakat her öksüren çocuÄŸun astım olduÄŸunu söylemek hatalı olur. Doktorunuz belirtileri deÄŸerlendirerek, gerekli tetkikleri astım teÅŸhisini koyabilir. Ailede alerjik hastalıkların bulunması, çocuÄŸun alerjik nezle, besin alerjisi ya da egzama gibi durumları yaÅŸaması, belirli tetikleyicilerin öksürmeyi artırması ve astım ilaçları kullanımı ile semptomların azalması astım tanısına iÅŸaret eder. Öksürmenin gece veya erken sabah saatlerinde, fiziksel aktivite sonrasında, gülerken veya aÄŸlarken artması da astım belirtisidir. Ancak öksürükle birlikte ÅŸu durumlar mevcutsa farklı sebepler de düÅŸünülmelidir:

• Burun ve sinüslerde artan akıntının sebep olduÄŸu burun akıntısı, geniz akıntısı ve boÄŸaz temizleme ihtiyacını,
• Büyüme ve geliÅŸme geriliÄŸi, sürekli devam eden balgamlı öksürük, kötü kokulu dışkılama durumu kistik fibrozu,
• Geçmeyen hışıltı veya hırıltılı solunum, doÄŸuÅŸtan kıkırdak yapısının yumuÅŸak olmasına baÄŸlı laringomalaziyi,
• Kusma, kilo alamama, ağız kokusu gibi belirtiler reflüyü,
• Sürekli ve balgamlı öksürük uzun süreli bakteriyel bronÅŸit, bronÅŸektazi (bronÅŸların anormal geniÅŸlemesi), bağışıklık yetersizliÄŸini,
• Yemek yerken veya oyun oynarken boÄŸulma hissi veren ani öksürük, akciÄŸere yiyecek veya oyuncak kaçmasından kaynaklanan yabancı cisim durumunu gösterir.

Alerjik Astım Neden Olur?

Alerjik astımın oluÅŸumunda hem genetik hem de çevresel faktörler etkilidir. Bu faktörler içinde en belirgin risk unsurları ise aÅŸağıdaki gibidir:

• Aile geçmiÅŸinde astım veya alerjik astım vakalarının bulunması
• Alerjik astımı tetikleyen alerjenlerle sıkça temas edilmesini gerektiren iÅŸlerde çalışmak
• Bebeklik ve çocukluk dönemlerinde solunum yolu hastalıkları geçirmiÅŸ olmak ya da alerjen maddelere yoÄŸun maruz kalma durumu
• DüÅŸük doÄŸum ağırlığına sahip olmak veya prematüre doÄŸmuÅŸ olmak
• Sigara içilen ortamlarda pasif sigara dumanına maruz kalmak

Alerjik Astım Tanı Yöntemleri Nelerdir?

Alerjik astımın teÅŸhisi için hasta hakkında ayrıntılı bir bilgi toplandıktan ve fiziksel muayene yapıldıktan sonra solunum iÅŸlevi testleri, bronkoprovokasyon testleri ve alerji belirlemek amacıyla deri testleri (prick test) uygulanır. Prick testi hızla gerçekleÅŸtirilen, en çok baÅŸvurulan bir yöntemdir. Bunun yanında kan örneÄŸinde spesifik IgE ölçümleri de diÄŸer tanısal testler arasındadır. Alerjik astım genellikle alerjik rinit, rinosinüzit, ilaç alerjisi ve gastroözofageal reflü gibi komorbid hastalıklarla birlikte görülür. Bu hastalıkların da alerjik astım ile birlikte tespit edilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir.

Alerjik Astım Nasıl Tedavi Edilir?

Peki alerjik astıma ne iyi gelir? DoÄŸru bir astım tedavisi için hasta detaylıca deÄŸerlendirilmeli, hastalığının ciddiyeti belirlenmeli, varsa alerjileri saptanmalı ve diÄŸer alerjik hastalıkları da tedavi planına dahil edilmelidir. Uygun çocuk alerji uzmanı tarafından yapılacak bu deÄŸerlendirme hastanın astım tedavisinin baÅŸarısında önemli bir rol oynar. Astım tedavisinin basamakları genellikle eÄŸitim, korunma, ilaç tedavisi ve gerekli durumlarda immünoterapi (alerji aşısı) uygulanmasını içerir. EÄŸitim sürecinde hastaya astımın ne olduÄŸu, hangi faktörlerden kaçınılması gerektiÄŸi ve alerjen duyarlılıkları varsa bunları nasıl yöneteceÄŸi konusunda bilgi verilir. Astım ilaçlarının yanlış kullanımı sıkça görülür ve tedavinin baÅŸarısız olmasının en önemli sebeplerinden biridir. Astımda kontrol stratejileri hayati öneme sahiptir. Hastanın alerjenlere ve tetikleyicilere karşı duyarlılığına baÄŸlı olarak belirlenen kontrol önlemleri hastalığın yönetilmesinde büyük bir rol oynar. Hangi önlemlerin alınacağına dair bilgi edinmek için çocuk alerji uzmanlarından yardım almak en iyisidir. Çocuk alerji uzmanlarından gerekli önlemleri öÄŸrenmek faydalı olacaktır.

Astıma sebep olan en büyük etkenlerden biri viral solunum yolu enfeksiyonlarıdır. Bu nedenle grip aşısının yapılması, el temizliÄŸi ve salgın zamanlarında kalabalık yerlerden uzak durulması korunma açısından kritiktir. Enfeksiyonların viral doÄŸası gereÄŸi antibiyotik kullanımının gereksiz olduÄŸu unutulmamalıdır. Sigara dumanına maruz kalmaktan sakınılmalı ve ev içerisinde sigara içilmemelidir. Astım hastası çocuklar genellikle kokulara duyarlıdır bu sebeple parfüm ve kolonyadan kaçınılmalı, parfümsüz deterjanlarla temizlik yapılmalı ve kokusuz temizlik malzemeleri tercih edilmelidir. Hava kirliliÄŸinin yoÄŸun olduÄŸu dönemlerde dışarıda çok zaman geçirmemeye özen gösterilmeli ve pencereler kapalı tutulmalıdır. Ev içinde kirli gaz yayabilen ısıtıcıların kullanımından da kaçınılmalıdır. Obezite hem hormonal hem de mekanik olarak astım belirtilerini tetikleyebilir bu yüzden çocuÄŸun kilo alımına dikkat etmek gereklidir. Uygun spor aktivitelerine teÅŸvik edilmeli, kilo arttırıcı yiyeceklerden uzak durulmalı ve saÄŸlıklı beslenme alışkanlıkları geliÅŸtirilmelidir.

Astımda Ä°laç Tedavisi

Bu durum alerjik astım ilacı ile tamamen yok edilemez. Ancak ilaçlar hastalığın belirtilerini kontrol altına almaya yardımcı olur. Alerjik astım tedavisinde atak tedavisi ve koruyucu tedavi olmak üzere iki farklı ilaç kullanılır.

Astımda Atak Tedavisi

Alerjik astım tedavisi sürecinde atak esnasında bronÅŸları daralan çocuklarda rahatlatıcı ilaçlar öksürük ve nefes sıkışmasını hafifletir. Bu ilaçlar yalnızca öksürük, akciÄŸerde hırıltı ve nefes darlığı olduÄŸu dönemlerde 1-2 hafta süreyle kullanılmalıdır.

Astımda Koruyucu Tedavi

Astımın koruyucu tedavisinde çeÅŸitli ilaçlar kullanılır. Bu tedavi yöntemleri astım sebebiyle akciÄŸerlerde meydana gelen belirtileri kontrol etmek ve solunum yollarının zarar görmemesi için uygulanır. Uzun süreli kullanılmalıdır. Bu nedenle ilaçların doz ve süresinin çocuk alerji uzmanları tarafından düzenli olarak ayarlanması büyük önem taşır. Kortizon içeren ilaçlar alerjik astımın tedavisinde kilit rol oynar. Ä°lgili ilaçlar doÄŸru dozda ve sürede kullanıldığında herhangi bir zararı olmaz.

Alerjik Astım Tedavisinde Ä°mmünoterapi (Alerji Aşısı) Tedavisi

EÄŸer hasta hâlâ korunma ve ilaç tedavisine raÄŸmen belirtilerini kontrol altına alamazsa çocuk alerji uzmanının uygun bir ÅŸekilde uyguladığı alerji aşısı etkili bir çözüm olabilir. Alerji aşıları iki çeÅŸittir: dilaltı ve deri altı enjeksiyonu. Dilaltı aşıları 3 yaşından sonra, deri altı enjeksiyon aşıları ise 5 yaşından sonra uygulanabilir. Dilaltı aşılarının yan etkileri daha hafifken deri altı enjeksiyon aşıları genellikle daha etkilidir. Alerji aşı tedavisi astım belirtilerini azaltabilir veya tamamen yok edebilir. Bu durum ilaç ihtiyacını da azaltır, bazı hastalarda ise tamamen ortadan kaldırır. Alerji aşıları sadece uygun konsantrasyonlarda hastanın hassas olduÄŸu alerjeni içerir. Aşının süresi genellikle 4 yıldır (3-5 yıl arasında). Ancak uygulama sırasında bazı hastalarda alerjik reaksiyonlar meydana gelebilir. Anafilaksi gibi sistemik bir reaksiyon çok nadiren görülür ve eÄŸer böyle bir durum oluÅŸursa aşı tedavisi hemen sonlandırılır.

Alerjik Astım Nasıl Geçer?

“Alerjik astım nedir?” sorusu kadar nasıl geçtiÄŸi de merak edilir. Ä°ÅŸte “Alerjik astıma ne iyi gelir?” sorusunun yanıtı:

• Alerji testleri kiÅŸinin hangi maddelere alerjik olduÄŸunu belirlemeye yardımcı olabilir. Bu maddelerden mümkün olduÄŸunca kaçınılmalıdır.
• Ä°nsanların yaÅŸadıkları alanları sürekli olarak havalandırmaları ve ev içinde sigara içmemeleri gerekmektedir.
• Oda spreyleri, parfümler ve deodorantlar kullanmaktan kaçınılmalıdır.
• EÄŸer bireyin evcil hayvanlara karşı alerjisi varsa evde hayvan beslememelidir.
• Polen miktarının arttığı bahar aylarında pencereler ve kapılar kapatılmalı ve gereksiz yere dışarı çıkılmamalıdır.
• Yeme içme alerjilerine özen gösterilmeli ve alerjilere sebep olan yiyecekler diyetten çıkarılmalıdır.

 

Yukarıda sıralanan önlemler alındığında ve saÄŸlık kontrolleri düzenli yapıldığında alerjik astım semptomları azaltılabilir ve yaÅŸam kalitesi büyük ölçüde artırılabilir. EÄŸer alerjik astım hastası olduÄŸunuzu düÅŸünüyorsanız hemen bir doktora baÅŸvurup tedaviye baÅŸlamalısınız. SaÄŸlıklı günler dileriz.

 

KAYNAK: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21461-allergic-asthma