Periferik Sinir Nedir? Periferik Sinir Yaralanmaları Tedavisi

23 / EKM
2023

Ä°nsan vücudundaki sinir sistemi ana hatlarıyla iki bölümde ele alınır. Bunlardan birincisi merkezi sinir sistemini oluÅŸturan beyin ve omurilikten oluÅŸur. Ä°kinci bölüm ise periferik sinir sistemini meydana getiren ve beyin ile omuriliÄŸin dışında kalan sinir hücrelerine ve sinir düÄŸümlerine ev sahipliÄŸi yapar. Periferik sinirler vücut ile beyin ve omurilik arasında köprü görevi görür. Bu sinirler duyu algısı, hareket kabiliyeti ve koordinasyon gibi iÅŸlevleri denetler. Ek olarak kalp ve bağırsak gibi iç organlara, salgı bezlerine ve kan damarlarına dallanır. Periferik sinir sistemi özellikle iki temel fonksiyon gerçekleÅŸtirir. Somatik sinir sistemini oluÅŸturan lifler kasların istemli kasılmasını saÄŸlar ve duyusal sinyalleri taşırken otonomik sinir sistemini oluÅŸturan lifler bilinçli kontrol gerektirmeyen kalp atışı, tansiyon, terleme, sindirim gibi iÅŸlevlere yön verir.

Kafatası ve omurga tarafından korunan merkezi sinir sistemi aksine periferik sinir sistemi bu tür bir korumadan yoksundur. Bu nedenle periferik sinir lifleri hassas yapıları sebebiyle çeÅŸitli faktörler sonucunda zarar görebilir. Travma, aşırı kullanım, ilaçların yan etkileri, diyabet ve vitamin eksikliÄŸi bu faktörlerden sadece birkaçıdır. Brakiyal pleksus yaralanması, peroneal sinir yaralanması (ayak bileÄŸinde güçsüzlük) ve karpal tünel sendromu (el bileÄŸinde sinir sıkışması), periferik sinir yaralanmalarına örnek olarak verilebilir.

Periferik Sinir Yaralanması Nedenleri Nelerdir?

Periferik sinir yaralanmalarının nedenleri aşağıdaki gibidir:

• Ağır darbeler (kontüzyon)
• Aşırı alkol tüketimine baÄŸlı sinir hasarı
• Atışlı silah yaralanmaları
• Diyabet kaynaklı sinir hasarı (diyabetik nöropati)
• Elektrik çarpması sonucu oluÅŸan hasarlar
• Enfeksiyonlar (zona gibi)
• Gerilme durumları (traksiyon)
• Ä°laç enjeksiyonlarına baÄŸlı hasarlar
• Otoimmün hastalıklar (Guillain Barré sendromu gibi)
• Sinir sıkışması vakaları (tuzak nöropati)
• Sinirlerin travma sonucu doÄŸrudan kesilmesi ya da yırtılması (laserasyon)

Periferik Sinir Yaralanması Belirtileri Nelerdir?

Kronik ve ağır aÄŸrı, yanma hissi, karıncalanma ya da uyuÅŸukluk, tamamen duyusal hissizlik veya kas zayıflığı periferik sinir hastalıkları belirtileri arasındadır. Bir tek sinir lifinin zarar görmesi durumunda bu duruma mononöropati denilir. Çoklu sinir liflerinin etkilendiÄŸi hallerde ise polinöropati terimi kullanılır.

Periferik Sinir Yaralanması Nasıl Tanı Alır?

Hasta geçmiÅŸi ve fiziksel muayene teÅŸhisin temelini oluÅŸturur. Elektronöromiyografi (EMG ve sinir iletim çalışmaları) testleri periferik sinirlerin fonksiyonel durumunun deÄŸerlendirilmesine yardımcı olur. Bilgisayarlı tomografi, MRG, MRG-nörografi gibi görüntüleme teknikleri hasarın yerini ve ciddiyetini belirlemede önemli bilgiler sunabilir.

Periferik Sinir Yaralanması Yaralanma Derecesi Nedir?

Travmatik periferik sinir yaralanmalarının ÅŸiddeti Sunderland sınıflamasına göre beÅŸ seviyede ele alınır. Bu seviyeler:

• Birinci Seviye: Yaralanan bölgede geri dönüÅŸümü mümkün olan bir iletim bloÄŸu bulunur. Cerrahi müdahale gerektirmeden birkaç saat ila birkaç hafta içinde kendiliÄŸinden iyileÅŸebilir.
• Ä°kinci Seviye: Sinir lifi içerisindeki aksonların sürekliliÄŸi etkilenmiÅŸtir. Genellikle ameliyat gerektirmez.
• Üçüncü Seviye: Aksonlar ve sinir lifi içindeki destek yapılar zarar görmüÅŸtür. Ä°yileÅŸme süresini tahmin etmek zor olabilir. Cerrahi sırasında sinir iletim çalışması yapılması, sinir greftinin gerekip gerekmediÄŸini belirlemekte yardımcı olabilir.
• Dördüncü Seviye: Akson ve çevre dokularda ciddi hasar mevcuttur ve skar dokusu oluÅŸmuÅŸtur. Skar dokusu, sinirin yeniden büyümesini ve iyileÅŸmesini engeller. Cerrahi sırasında yapılan elektriksel testler, sinir lifinden herhangi bir elektriksel iletimin olmadığını onaylar. Bu durumda sinir greft operasyonu gerçekleÅŸtirilir.
• BeÅŸinci Seviye: Genellikle kesikler veya ÅŸiddetli çekme yaralanmalarında görülür. Sinir lifi ikiye bölünmüÅŸtür. Tek onarım yöntemi cerrahi müdahaledir.

Periferik Sinir Hasarı Tedavisi Nasıldır?

Sinir hasarının konumuna ve ÅŸiddetine göre çeÅŸitli periferik sinir hasarı tedavisi yöntemleri kullanılır. Hafif yaralanmalar için genellikle fiziksel terapi, ortez kullanımı ve ilaç tedavisi gibi yaklaşımlar benimsenir. Fiziksel terapide eklem sertleÅŸmesi ve kas atrofisini önlemek amacıyla belirli egzersizler uygulanır. Kasların erimesinin önlenmesi için elektrik stimülasyonu kullanılabilir. Ortezler eklemleri doÄŸru pozisyonda tutarak iyileÅŸmeyi teÅŸvik eder. Daha ciddi yaralanmalarda ise cerrahi operasyon gerekebilir. Bu operasyonlar arasında sinir onarımı, sinir greftleme, serbest kas transferi ve açık dekompresyon gibi çeÅŸitli teknikler bulunur. Periferik sinir ameliyatı sonrasında en iyi sonuçları elde etmek için fiziksel terapi programı uygulanması önerilir.

Ameliyat süreci hakkında daha detaylı bilgi edinmek için "Periferik Sinir Ameliyatı Nedir? Periferik Sinir Cerrahisinde Neler Yapılır?" baÅŸlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.

KAYNAK

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4408553/