Tripofobi Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

23 / KAS
2023

Korkuların ve fobilerin çeÅŸitliliÄŸi insanlar arasında oldukça yaygın. Bunlardan biri olan tripofobi ise belki de duymaya alışık olmadığımız ancak yaygın yaÅŸanan bir fobidir. Tripofobi düzensiz ÅŸekillerde yerleÅŸtirilmiÅŸ küçük delikler veya yuvarlak desenler karşısında hissedilen yoÄŸun bir rahatsızlık ve korkudur. Bu fobinin tedavisi için ise pek çok yöntem bulunur. Yazımda tripofobi nedir sorusunun yanıtını ve tüm bilinmesi gerekenleri bulabilirsiniz.

Tripofobi Nedir?

“Tripofobi nedir?” sorusu merak edenler için ÅŸu ÅŸekilde yanıtlanabilir: Tripofobi nesneler üzerindeki düzensiz örüntüler, küçük delikler veya boÅŸluklara yönelik aşırı korkuyu ifade eder. Basitçe ifade etmek gerekirse tripofobi delik fobisidir ve bazen delikli el fobisi olarak da adlandırılır. Tripofobi olan kiÅŸiler zararlı olmayan ve normal kabul edilen delikleri gördüklerinde rahatsızlık ve iÄŸrenme hissi yaÅŸar. Bu tür deliklere görsel olarak maruz kalma durumu bunları insan vücudu üzerinde görmekten daha da rahatsız edici hale getirebilir. Bal peteÄŸi veya nilüfer çiçeÄŸinin başının görüntüsü tripofobiyi tetikleyen en yaygın uyaranlar arasında yer alırken mercanlar, nar, geniÅŸlemiÅŸ cilt gözenekleri ve ponza taşı da bu tür bir reaksiyona yol açabilir.

Tripofobi Neden Olur?

Peki tripofobi neden olur? Benekli zehirli hayvanlardan ya da yaralardan duyulan iÄŸrenme insanları hastalıklardan ve mikroplardan korur. Bu tür bir iÄŸrenme hissi tehlikeli ve rahatsız edici durumlarda kaçınma eÄŸilimini artırır. Bu evrimsel adaptasyon tripofobinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bir baÅŸka neden ise tripofobiyi tetikleyen görsellerin yüksek kontrastlı enerji özellikleri sergilemesidir. Bilincimizde korku uyandıran delikli ve çatlak desenler genellikle zehirli bitki ve hayvanların görünümünü hatırlatarak tepki vermemizi saÄŸlar. ÖrneÄŸin bir nilüfer çiçeÄŸinin açık-koyu renk karşıtlığı zehirli kara kurbaÄŸa veya yılan derisine benzetilebilir.

Tripofobi Belirtileri Nelerdir?

Deliklere, lekelere veya çatlaklara maruz kalan kiÅŸilerde görülen tripofobi belirtileri genellikle iÄŸrenme, rahatsızlık, terleme, kaşıntı, kalp ritminde hızlanma, mide bulantısı, baÅŸ dönmesi ve nefes darlığı ÅŸeklindedir. Bu semptomlar bazı durumlarda gerçek panik ataklara dönüÅŸebilir.

Tripofobi Nasıl Teşhis Edilir?

Son 15 yılda ortaya çıkan tripofobi yeni bir fobi türü olarak kabul edilir. TeÅŸhisi nadiren konulsa da bu fobinin aslında daha yaygın olduÄŸu düÅŸünülür. Yapılan bazı araÅŸtırmalar çocuk ve yetiÅŸkinlerin %17'sinde belirli bir seviyede tripofobi bulunabileceÄŸini gösterir. Ancak bu durumların çoÄŸu rahatsızlık verici veya olaÄŸan dışı semptomlara neden olmaz. Yukarıda açıklanan semptomları yaÅŸayan bireylerde bir psikiyatrist tarafından yapılacak deÄŸerlendirme sonucunda tripofobinin var olup olmadığı kolayca belirlenebilir. Henüz kesin olarak kabul görmemiÅŸ ve tanı kodu belirlenmemiÅŸ bir fobi türü olduÄŸundan kiÅŸinin yaÅŸadığı belirtiler doktorlar tarafından direkt olarak tripofobi olarak nitelendirilemeyebilir. Fakat delik korkusu gibi pek çok fobi türünde olduÄŸu gibi benzer tedavi yaklaşımları uygulanabilir. Bireyin yaÅŸadığı belirtiler, tetikleyici faktörler ve belirtilerin hastanın günlük hayatındaki etkileri doktor tarafından ayrıntılı bir ÅŸekilde incelenir. Elde edilen bilgilere göre teÅŸhis konabilir ve tedavi gerekip gerekmediÄŸi kararlaÅŸtırılabilir.

Tripofobi Nasıl Tedavi Edilir?

Tripofobi genellikle majör depresyon ve genel anksiyete bozukluÄŸu gibi psikolojik hastalıklarla birlikte görülebilir. Bu nedenle tedavi bu hastalıklara uygun ÅŸekilde planlanabilir. Tedavi yaklaşımı kiÅŸinin tercihlerine, geçmiÅŸ deneyimlere ve stres seviyesine bağılıdır. Belirtileri azaltmaya yönelik kısa vadeli stratejiler yardımcı olabilirken kaygının uzun süreli iyileÅŸmesi çoÄŸunlukla biliÅŸsel davranışçı terapi ile mümkün olur. BiliÅŸsel davranışçı terapi metotları fobilerin tedavisinde oldukça etkilidir. Maruz bırakma tedavisi özellikle etkili olduÄŸu kanıtlanmıştır. Bu tedavinin amacı etkilenebilen kiÅŸilerin korkularını tetikleyen uyarıcılara karşı durabilmeleri ve herhangi bir kaçınma ya da güvenlik önlemi almadan korkularına direnmeyi öÄŸrenmeleridir.

Tripofobi Nasıl Geçer?

Peki tripofobi nasıl geçer? Tripofobi rahatsızlığına çözüm bulmak mümkündür ve uygulanan tedavi yöntemleri genellikle yüksek baÅŸarı oranına sahiptir. Tedaviden sonra hastaların rahatsızlık belirtileri tamamen ortadan kalkar ve kalıcı bir iyileÅŸme saÄŸlanır. Tripofobinin tedavisinde genellikle ilaç tedavisi ve terapi yöntemlerine baÅŸvurulur.

• Ä°laç tedavisi: Terapinin daha etkili olabilmesi için belirgin ve geliÅŸmiÅŸ semptomları olan bireylerde doktorlar ilaç tedavisini kullanabilir. ÇeÅŸitli ilaçlar tetikleyici faktörlerin neden olduÄŸu duygusal tepkileri bastırarak kiÅŸinin rahatlamasını saÄŸlar.
• Antidepresanlar: Tripofobi hem depresyonun bir sonucu olabilir hem de depresyona yol açabilir. Depresyonun önlenmesi amacıyla doktor hastaya antidepresan reçete edebilir.
• SakinleÅŸtiriciler: Tripofobi tarafından oluÅŸturulan korku ve endiÅŸenin hafifletilmesi ve bireyin rahatlaması için sakinleÅŸtiriciler reçete edilebilir.
• Beta blokerler: Tripofobi kaynaklı korku sadece psikolojik olarak deÄŸil aynı zamanda fiziksel olarak da sorunlara yol açar. Korku ve endiÅŸe vücutta stres yaratır. Aşırı strese maruz kalan vücutta kalp atış hızı artar ve tansiyon yükselir. Bu tür fiziksel stresi engellemek için beta blokerler reçete edilebilir. Ancak tripofobide ve diÄŸer birçok fobide ilaç tedavisinin rolü genellikle sınırlıdır. Ä°laçlar tek başına uygulandığında tripofobiyi tamamen yok etmez ve ayrıca bireylerin ilaca bağımlı hale gelmesine yol açabilir. Doktorlar genellikle tripofobi hastalarına ilaç tedavisi yerine biliÅŸsel davranış terapilerini uygularlar. BiliÅŸsel davranış psikoterapisi ve diÄŸer terapi yöntemleri, kiÅŸilerin gerçek dışı düÅŸünce kalıplarından kaynaklanan aşırı korku, endiÅŸe ve streslerini deÄŸiÅŸtirmeyi hedefler.
• BiliÅŸsel Davranışçı Terapi (BDT): Bu terapi türü psikolojik modellerden yola çıkarak insanın davranışlarını ve duygularını inceler. Birçok psikiyatrik bozukluk tedavisinde kullanılır. Davranışsal tedavi sürecinde, hastaya tedavinin mantığı açıklanır. KiÅŸi kendini rahatsız hissettiÄŸi durumlarda kaçmak yerine korku ve endiÅŸeyle nasıl baÅŸa çıkacağını öÄŸrenir. Doktor ihtiyaç duyduÄŸu hastalarına ilaç tedavisi de reçete edebilir. Tedavi süresi hastanın rahatsızlık derecesine, tedaviye katılımına ve iyileÅŸme arzusuna baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸiklik gösterebilir. Davranışsal terapinin uygulandığı tekniklerden biri maruz kalma terapisidir. Genel anksiyete, travma sonrası stres bozukluÄŸu ve obsesif kompulsif gibi pek çok psikolojik hastalığın tedavisinde kullanılır. Maruz kalma terapisi fobilerin en etkili tedavi yöntemi olarak kabul edilir. Yürütülen bir dizi araÅŸtırma maruz kalma terapisi ile tek bir üç saatlik oturumda bile fobi tedavisinin mümkün olduÄŸunu ortaya koymuÅŸtur. Tedavinin ardından takip edilen hastaların yaklaşık %90'ında korku ve endiÅŸenin yok olduÄŸu, %60'ında ise fobi semptomlarının tamamen ortadan kalktığı belirlenmiÅŸtir.

EÄŸer tripofobi tedavi edilmezse semptomlar ilerleyebilir ve ciddi psikolojik sorunlara veya korku, endiÅŸe ve stresin yol açabileceÄŸi fiziksel zararlara neden olabilir. DiÄŸer birçok fobi gibi tripofobi hastaları da durumlarını bir hata olarak görüp belirtilerini saklamaya çalışabilir, kendilerini kısıtlar ve sosyal yaÅŸamlarından ödün verir. Durum ve belirtileri kabullenen kiÅŸilerin uzman psikiyatr doktorlara baÅŸvurarak tedavi olmaları ve yaÅŸam kalitelerini yükseltmeyi unutmamaları gerekir.

Tripofobiyi Neler Tetikler?

Tripofobi hastalığı arı peteÄŸi, yakın çekim çilekler, lotus tohumu kabukları, nar, nemli damlacıklar, köpükler, et veya deride delikler ya da kabarcıklar, böcek gözleri, mercan resifleri, hastalıklı veya çürümüÅŸ etteki delikler, köpüklü paket koruyucuları, meyve tohumları veya sünger görüntüleri tarafından tetiklenebilir.

KAYNAK:

https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/21834-trypophobia

https://www.healthline.com/health/trypophobia

https://www.everydayhealth.com/trypophobia-101-beginners-guide/