Kalp Çarpıntısı (Taşikardi) Nedir? Neden Olur?
Kalp faaliyetleri kapaklar, odacıklar ve elektriksel ileti oluÅŸturan düÄŸümler tarafından yürütülür. Bu düÄŸümlerden üst bölgede bulunan sinoatriyal nod (SA düÄŸüm) olarak adlandırılır ve kalbin üst kısmındaki odacıkları elektriksel uyarıyla kasılmasını saÄŸlar. Bu noktadan itibaren harekete geçen elektrik akımı kalbin alt tarafındaki büyük odacıklar arasında bulunan atriyoventriküler noda (AV düÄŸüm) ulaÅŸarak bu yapıların da kasılmasına yol açar. AV düÄŸüm ayrıca elektrik iletilerini bir miktar yavaÅŸlatır ve böylece kalbin kanla dolması için zaman kazanılır. Ardından kalbin dolum süreci baÅŸlar ve kan vücuda pompalanır. Elektriksel sistemin iÅŸlevlerinde veya bunların birbirleriyle olan iliÅŸkisinde meydana gelen deÄŸiÅŸimler kalp atışlarındaki ritmi etkileyebilir. Peki kalp çarpıntısı neden olur? Konu hakkında merak edilenleri ve bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.
Kalp Çarpıntısı Nedir?
“TaÅŸikardi nedir?” sorusu merak edenler için; bireyin kalp atış hızının dakikada genellikle 100 ile 140 arasında kabul edilen sınırın üzerine çıkması durumu kalp çarpıntısı veya taÅŸikardi olarak tanımlanır ÅŸeklinde yanıtlanabilir. Kalp çarpıntısı sırasında kalbin hızlı atışı nedeniyle tüm hücrelere gereken kan ve oksijeni saÄŸlayamaması durumu zamanla tehlikeli bir hal alabilir. Kalp atış hızının belirlenen sınırın üzerine çıktığında kalp çarpıntısını teÅŸhis etmek ve altında yatan sebepleri bulmak için EKO testi, tiroid testleri ve anemi tespiti için kan testleri yapılır. TeÅŸhis sonrasında genellikle ablasyon adlı tedavi yöntemi kullanılır. Bu yöntemle kalp çarpıntısına yol açan anormal kalp dokusu tahrip edilip ortadan kaldırılır. Medikal tedaviye ek olarak evde uygulanabilecek doÄŸal yöntemler de taÅŸikardi olarak bilinen kalp çarpıntısının semptomlarını ve etkilerini hafifletmeye yardımcı olabilir.
Kalp Çarpıntısı Belirtileri Nelerdir?
Kalp çarpıntısı belirtileri arasında en yaygın olanı kiÅŸinin kalp atış hızının artması sonucu göÄŸsünde hissettiÄŸi hızlanan kalp atışlarıdır. Bunun yanı sıra kalp çarpıntısı aynı zamanda göÄŸüs aÄŸrısı ve nabız artışı gibi semptomlara da neden olabilir. Genel belirtiler ise aÅŸağıdaki gibidir:
- GöÄŸüste artan kalp ritmi hissi
- Nefes almakta zorluk
- GöÄŸüs bölgesinde acı hissi
- Vertigo veya baÅŸ dönmesi
- Bilinç kaybı
- Kalp hızında yükselme
Psikolojik kalp çarpıntısı belirtileri ise genellikle hızlı veya düzensiz bir kalp atışının hissedilmesi, göÄŸüs aÄŸrısı, nefes almada zorluk, baÅŸ dönmesi ve bayılma nöbetleri olarak görülür. Bu tür belirtiler yaÅŸandığında mutlaka bir saÄŸlık profesyoneli ile görüÅŸmek önemlidir.
TaÅŸikardi Neden Olur?
Peki taÅŸikardi neden olur? TaÅŸikardi adı da verilen kalp çarpıntısı yoÄŸun egzersiz, kafein tüketimi, yüksek ateÅŸ, stres, panik atak ya da bazı ilaçların yan etkileri sonucunda kalp atış hızının dakikada 140'ın üzerine çıkmasına neden olabilir. Kalp çarpıntısını tetikleyebilecek faktörler ise ÅŸöyledir:
- Ağrılar
- Alerjik reaksiyonlar
- Anemi (kansızlık)
- Anksiyete, stres, korku ve panik
- AteÅŸli hastalıklar geçirmek
- Bazı ilaçların yan etkileri
- Besin takviyeleri
- Böbreküstü bezleri hastalıkları
- DüÅŸük kan basıncı (hipotansiyon)
- DüÅŸük kan ÅŸekeri (hipoglisemi)
- DüÅŸük ÅŸeker, potasyum veya oksijen seviyeleri
- Farklı kalp hastalıkları
- Fazla spor ve egzersiz yapmak
- Fiziksel kondisyonun düÅŸüklüÄŸü
- Genetik
- Guatr hastalığı
- Hamilelik durumu
- Hipertiroidizm (tiroid bezinin aşırı aktif olması)
- Hormonal dalgalanmalar
- Kafein ve çay tüketimi
- Kalbin büyümesi
- Kanda yetersiz karbondioksit oranı
- Kronik rahatsızlıklar
- Sigara ve alkol kullanımı
- Stres ve anksiyete bozuklukları
- Su ve mineral dengesizliÄŸi
- Uyku problemleri
- YoÄŸun fiziksel aktiviteler
- Yüksek kan basıncı
- Zorlu yaşam koşulları
Yukarıda sıralanan nedenler genellikle kalp çarpıntısına yol açabilir ancak kesin bir sonuç vermez. Kalp çarpıntısı belirtilerini hafifletmek ve olası negatif etkilerini azaltmak için, altta yatan sebeplerin teÅŸhis edilmesi yanında uygulanabilecek doÄŸal yöntemler de bu süreçte faydalı olacaktır.
Yatınca BaÅŸlayan Kalp Çarpıntısı Nedenleri Nelerdir?
Genellikle yatınca baÅŸlayan kalp çarpıntısı tehlikesizdir. Yan pozisyonda uyuma (bedenin bu ÅŸekilde bükülmesiyle oluÅŸan basınca baÄŸlı), alkol, kafein, nikotin, stres veya hormonal deÄŸiÅŸimler uykuda kalp çarpıntısı yaÅŸanmasının yaygın nedenleridir. Nadiren kalp veya tiroid rahatsızlıkları da uykuda kalp atışlarındaki hızlanmaya yol açabilir.
Kalp Çarpıntısına Ne Ä°yi Gelir?
“Kalp çarpıntısı nasıl geçer?” sorusunun yanıtı da aÅŸağıdaki gibidir:
- Åžiddetli öksürme, ıkınma ve yüze soÄŸuk su çarpmak gibi eylemler kalp atışınızı kontrol altına almayı kolaylaÅŸtırır. Ayrıca yüzünüzü ve ellerinizi soÄŸuk suya daldırma, çene altına 10 saniye süreyle hafifçe dairesel masaj yapmak da vagal manövrasyonun parçasıdır.
- Çay ve kahve gibi yüksek kafeinli içecekler ve besinlerin tüketiminin azaltılması kalp atışındaki hızlanmanın etkilerini hafifletebilir.
- Stres ile kalp atışlarının hızı arasındaki iliÅŸki bilinen bir durumdur. Stres seviyenizi düÅŸürmek, stresli ortamlardan kaçınmak, terapiye gitmek, yoga yapmak, masaj yaptırmak ve yaÅŸam tarzınızı iyileÅŸtirmek kalp atışlarındaki hızlanmayı azaltabilir.
- Kalp ritminizin normale dönmesi ve vücudunuzun gevÅŸemesi için derin nefes alıp vermek oldukça yardımcı olabilir.
- Dehidrasyon bireyde kalp atışlarının hızlanmasına neden olabilir. Kalp atış hızınızın arttığını hissettiÄŸinizde bir bardak su içmek sizi rahatlatabilir. Ayrıca düzenli su tüketimi kalp çarpıntısı riskini de azaltabilir.
- Potasyum kalp hareketlerini yavaÅŸlatmada etkili bir mineraldir ve eksikliÄŸi kalp çarpıntısına yol açabilir. Kayısı, muz, yoÄŸurt, kavun, portakal, bezelye, tatlı patates, lima fasulyesi ve ıspanak gibi potasyum açısından zengin gıdalar tüketerek potasyum seviyenizi koruyabilirsiniz.
- Badem, avokado, esmer pirinç, tam tahıl ürünleri, kuru meyveler, yeÅŸil yapraklı sebzeler, siyah fasulye ve soya ürünleri gibi besinlerle magnezyum seviyenizi artırabilir ve böylece kalp çarpıntısının etkilerini hafifletebilirsiniz.
- Ağır ve yoÄŸun egzersizlerin kalp çarpıntısına neden olabileceÄŸi bilinir. Bu nedenle düzenli ve kontrollü ÅŸekilde egzersiz yapmak hem kalp saÄŸlığınızın korunmasına yardımcı olur hem de kalp çarpıntısı riskini azaltır.
- Taze meyve ve sebzeler, yaÄŸsız protein kaynakları, tam tahıl ürünleri ve fındık veya balıktan elde edilen saÄŸlıklı yaÄŸlar içeren bir beslenme planı ile kalbinizi riskli durumlardan koruyabilirsiniz.
- Sindirim sorunlarına ve yüksek tansiyona karşı yardımcı olan alıç meyvesinin ekstresi ayrıca kalp çarpıntısını önlemeye de yardımcı olur. Yapılan araÅŸtırmalar alıç meyvesi özü tüketen kiÅŸilerin orantılı olarak daha az kalp çarpıntısı yaÅŸadığını göstermiÅŸtir.
- Bireysel etkileri farklılık gösterebilir fakat rezene, karanfil ve tarçın tüketimi genel olarak kalp çarpıntısına iyi gelebilecek doÄŸal yöntemlerdendir.
- Kalp ameliyatı geçirmiÅŸ hastalar üzerinde yapılan bazı çalışmalarda lavanta yağı inhalasyonunun ameliyat sonrasında stres seviyesini ve kalp atış hızını düÅŸürmekte etkili olduÄŸu belirlenmiÅŸtir.
Kalp Çarpıntısı Hangi Hastalıklara Neden Olur?
Kalbinizin normal ritminin dışında hızlı ya da yavaÅŸ attığını hissediyorsanız veya bazen kalbinizin yerinden fırlayacakmış gibi olduÄŸunu düÅŸünüyorsanız ritim bozukluÄŸunuz olabilir. SaÄŸlıklı bir yetiÅŸkinin kalbi dakikada 60-100 kez atar ve bu atışlar belirli bir düzen içinde meydana gelir. Kalp atışlarını rahatsızlık verici bir ÅŸekilde hissetmeniz aritmi olarak adlandırılabilir. KoÅŸarken, merdiven tırmanırken, heyecanlandığımızda veya duygusal stres altındayken kalp atış hızımızın arttığını fark ederiz. Ancak eÄŸer hiçbir sebep olmadan kalp atışlarınızı hissediyorsanız bu durum kalpte bir sorun olduÄŸuna iÅŸaret edebilir. Kalbin yavaÅŸlaması iletim sisteminde blokaj olduÄŸuna iÅŸaret edebilir ve bu durum genellikle kalıcı kalp pili ile tedavi edilir. Sebepsiz kalp hızlanmaları ise "radyofrekans ablasyonu" ile tedavi edilir.
EÄŸer ritim bozukluÄŸunuz varsa felç riskine karşı dikkatli olmanız gerekir. Atriyal fibrilasyon (AF) yani anormal kalp ritmi veya aritmi altında yatan baÅŸka bir kalp hastalığı olmasa bile felç riskini 4-5 kat artırabilir. Tüm felçlerin yaklaşık üçte biri aritmi nedeniyle meydana gelir. Ayrıca aritmi kaynaklı felç genellikle daha ağır seyreder ve daha ölümcül olabilir. YaÅŸ ilerledikçe aritmiden kaynaklanan inme sıklığı artar. YaÅŸ dışında diyabet, hipertansiyon, kalp yetmezliÄŸi, geçmiÅŸte yaÅŸanan felç ya da geçici iskemik ataklar veya diÄŸer damar hastalıkları gibi durumlar kadın cinsiyeti ile birlikte aritminin neden olduÄŸu felç riskini artıran en önemli etkenlerdir.
Kalp Çarpıntısı Tanısı Nasıldır?
TaÅŸikardi belirtileri ve sürecin tedavisi adına uygulanan en yaygın tanı yöntemi ritim analizinin yapıldığı EKG testidir. Ancak çarpıntı EKG ile tespit edilemezse, 24 saatlik kalp ritmini kaydetmek için holter cihazı takılır. Analiz sonrasında taÅŸikardi tipi ve sebebi belirlenmeye çalışılır. Hastanın ÅŸikayetlerinin eforla arttığını bildirmesi durumunda efor testi adı verilen koÅŸu bandı testi yapılır ve hastanın egzersiz sırasındaki ritmi izlenir. Kardiyomiyopati gibi kalbin kas dokusundaki anormalliklerden ÅŸüphelenilirse manyetik rezonans görüntüleme (MRG) kullanılabilir. Ayrıca, transözofageal elektrofizyolojik çalışmalar (TEEPS) ile de taÅŸikardi teÅŸhisi konulabilir.
Kalp Çarpıntısı ÇeÅŸitleri ve Tedavisi
Kalp çarpıntısının tedavisinde öncelikli hedef anormal kalp dokusunu tahrip ederek yok etmektir buna ablasyon denir. Ablasyon kateter adlı uzun ve ince aletlerle gerçekleÅŸtirilebilir. Kateter yardımıyla kalp içine ulaşılarak X-ışınları (floroskopi) ile kateterin konumu izlenir. Kateterin ucu bir kayıt cihazına baÄŸlanır, kalp içi EKG kayıtları alınır ve araÅŸtırma sonucunda çarpıntıya sebep olan odak belirlenir. Ardından radyo frekans enerjisi kullanılarak bu bölge tahrip edilir ve sorunlu odak ortadan kaldırılır. Ablasyon yöntemiyle ritim bozukluklarının %90'ından fazlasında baÅŸarı elde edilebilir. Bu yöntemle kalp çarpıntısı giderilir ve hastalar ömür boyu ilaç kullanma ihtiyacından kurtulur.
TaÅŸikardi çeÅŸitli türlerde olabilir. Sinüs taÅŸikardisi dışındakiler genellikle kalp ritim bozukluÄŸu (aritmi) probleminden kaynaklanır. Aritminin neden olduÄŸu bazı taÅŸikardi türleri aÅŸağıdaki gibidir:
Atriyal TaÅŸikardi: Kalbin üst odacıklarından birinde uygun olmayan bir noktadan elektriksel sinyallerin çıkması ve tekrarlanması sonucunda meydana gelir. Bu durumda atriumların kasılma hızında artış yaÅŸanır. Atriyal taÅŸikardi genellikle doÄŸuÅŸtan gelen kalp hastalığı olan çocuklarda görülür. Atriyal taÅŸikardi esnasında sersemlik veya baygınlık gibi belirtiler görülebilir ve atriumların kasılma hızı dakikada 100-250 arası deÄŸiÅŸebilir.
Multifokal Atriyal TaÅŸikardi: Kalbin üst bölümlerindeki üç veya daha fazla noktadan kaynaklanan anormal elektriksel uyarıların kalp ritmini hızlandırdığı bir kalp çarpıntısı türüdür. Bu taÅŸikardi çeÅŸidi genellikle kronik obstrüktif akciÄŸer hastalığı (KOAH) olan yaÅŸlı insanlarda görülür.
Paroksismal TaÅŸikardi: Kalp ritminin aniden hızlanıp yavaÅŸlaması durumunu tanımlar. Bu beklenmedik kalp çarpıntısı sırasında, bir yetiÅŸkinin kalp atış hızı dakikada 130-230 vuruÅŸa kadar çıkabilir. Birçok paroksismal atriyal taÅŸikardi vakası yaÅŸamı tehdit edici olarak kabul edilmese de bu durumun altında Wolff-Parkinson-White sendromu gibi hastalıkların olabileceÄŸi göz önünde bulundurularak tedbirli olmak önemlidir.
Sinüs TaÅŸikardi: Peki sinüs taÅŸikardi nedir? Sinoatrial düÄŸümünden gelen elektriksel sinyallerin hızlanması nedeniyle oluÅŸan kalp atış hızının artmasıdır. Bu durumda kalp hızı dakikada 100'ün üzerine çıkar. Sinüs taÅŸikardisinin sebepleri arasında stres, yoÄŸun fiziksel aktivite, yüksek ateÅŸ ve kafeinli içecekler bulunur.
Supraventriküler TaÅŸikardi (SVT): Kalbin kasılmasını kontrol eden elektriksel sinyallerin normal rotasından saparak döngüye girip kalbin üst bölümlerini sürekli uyarması sonucunda oluÅŸur. SVT atağı esnasında kiÅŸi kalp atışlarının dakikada 180-220 arası bir hızla arttığını hissedebilir.
Ventriküler TaÅŸikardi: Kalbin alt odacıklarının aşırı miktarda elektriksel uyarıya maruz kalarak hızla kasılmasını ifade eder. Bu durum odacıkların kanla dolmasına engel olarak vücuda pompalanacak olan kan miktarını azaltır. Ventriküler taÅŸikardinin süresi bazen birkaç saniye olabilirken bazen de uzun süre boyunca devam ederek ventriküler fibrilasyon denilen düzensiz ve hızlı kalp ritmine yol açabilir. Bu durum kalbin durmasına neden olabileceÄŸi için dikkatli olunmalıdır.
KAYNAK: https://tr.wikipedia.org/wiki/Kalp_%C3%A7arp%C4%B1nt%C4%B1s%C4%B1
SIK SORULAN SORULAR
Evinizde kalp çarpıntısı yaÅŸadığınızda sakin olup rahat bir yere oturmalısınız. SakinleÅŸtikten sonra soÄŸuk su içmeyi deneyebilirsiniz. EÄŸer kalp çarpıntınız hala devam ediyorsa soÄŸuk suyu ellerinize ve yüzünüze uygulayarak çarpıntının geçmesini saÄŸlayabilirsiniz.
Kalp çarpıntısına karşı faydalı olduÄŸu bilinen doÄŸal bitki ve çaylar arasında melisa ve lavanta çayları bulunmaktadır. Uykusuzluk tedavisinde de önerilen melisa ve lavanta çaylarının tüketimi, kalp çarpıntısı belirtilerini hafifletebilir.
Hamilelik esnasında kalp ritminde deÄŸiÅŸiklikler ve kalp çarpıntısı yaÅŸama olasılığı bulunmaktadır. Hamileyken kalp çarpıntısı hissettiÄŸiniz durumlarda mümkünse dinlenmeye özen gösterin ve yüzünüzü soÄŸuk suyla yıkayın.
Kalbin sürekli ve ritmik atışlarını saÄŸlayan bölüm sinüs düÄŸümü adlı enerji santrali olarak bilinen ve kalbin saÄŸ atriumunda bulunan özelleÅŸmiÅŸ hücrelerden oluÅŸur. Bu enerji merkezi, uzun ömürlü bir pil gibi davranır ve elektrik enerjisi üretir. Bu enerji, belirlenmiÅŸ yollarla kalbe dağılır ve öncelikle elektriksel hareketi ardından mekanik hareketi baÅŸlatır ve kontrol eder yani kalp kaslarının kasılıp gevÅŸemesini. Kalbin kontrol merkezi burasıdır. Kalp, bir pompa iÅŸlevi görerek vücutta kanın dolaÅŸmasını saÄŸlar. Dinlenme esnasında, yetiÅŸkin bir kiÅŸinin kalbi dakikada 50 ila 90 kez atmalıdır. Uyku sırasında bu sayı dakikada 40'a kadar düÅŸebilirken, fiziksel aktivite sırasında (örneÄŸin hızlı bir ÅŸekilde merdiven çıkmak) dakikada 130-140 gibi yüksek deÄŸerlere çıkabilir.
Kalp ritmindeki bozukluklar genellikle kalbin kontrol merkezindeki hatalar, iletim yolundaki kesintiler veya fazlalıklar ya da kalbin belirli bir bölgesindeki hücrelerin kontrol merkezinin direktiflerini görmezden gelerek kendi başına hareket etmesi nedeniyle oluÅŸur. Bu durumda kalp atışları düzensizleÅŸebilir, çok yavaÅŸlayabilir (bradikardi) ya da çok hızlı atabilir (taÅŸikardi).
Tedavi sürecinde öncelikle potansiyel altta yatan nedenler ele alınmalı ve giderilmelidir. Tedavide genellikle antiaritmik olarak adlandırılan bazı ilaçlar kullanılır. Hangi ilacın hangi hastada kullanılacağı ve tedavinin ne kadar süreceÄŸi ise uzmanlık gerektiren konularıdır. Ä°laçlar genellikle semptomları baskılama amacıyla kullanılır. Yan etkileri oldukça fazladır bu sebeple dikkatlice izlenmelidirler. Bazı ritim bozukluklarının tedavisinde elektrofizyolojik yöntemler daha verimli sonuçlar verebilir.
Kalp çarpıntısının süresi, sebebine ve kiÅŸinin genel saÄŸlık durumuna baÄŸlıdır. Bazı insanlar sadece birkaç saniye süren hafif bir kalp çarpıntısı yaÅŸarken, bazıları saatler veya hatta günler boyunca daha ÅŸiddetli semptomlar yaÅŸayabilir. Kalp çarpıntısı herhangi bir zamanda baÅŸlayabilir ve genellikle aniden sona erer. EÄŸer kalp çarpıntınız uzun süre devam ediyor veya diÄŸer belirtilerle birlikte geliyorsa, bu durum tıbbi müdahale gerektirebilir. Her zaman doktorunuza baÅŸvurmalısınız.
Ara ara kalp çarpıntısının oluÅŸmasının pek çok nedeni bulunmaktadır. Bunlar arasında stres ve anksiyete, yüksek kafein veya nikotin tüketimi, bazı ilaçların yan etkileri veya hormonal deÄŸiÅŸimler sayılabilir.
Yalancı kalp çarpıntısı, aslında fizyolojik bir rahatsızlık olmadan kiÅŸinin kalbinde düzensizlik veya hızlı atış hissetmesidir. Genellikle anksiyete ve panik bozukluÄŸu hastalarında görülür.
TaÅŸikardi, kontrolsüz bir ÅŸekilde geliÅŸirse ciddi saÄŸlık sorunlarına yol açabilir ve özellikle kalp yetmezliÄŸi gibi durumlarda hayati risk taşıyabilir. Ancak bu durum herkes için geçerli deÄŸildir ve genel saÄŸlık durumu, taÅŸikardinin altında yatan nedenler ve diÄŸer risk faktörleri göz önünde bulundurulmalıdır. Herhangi bir saÄŸlık endiÅŸeniz varsa, en doÄŸru bilgiyi almak için bir saÄŸlık profesyoneli ile görüÅŸmenizi tavsiye ederiz.
TaÅŸikardi, kalp atış hızının dakikada 100 vuruÅŸtan fazla olması durumudur. Ancak bu limit yaÅŸa göre deÄŸiÅŸkenlik gösterebilir. YenidoÄŸan bir bebeÄŸin normal kalp atış hızı dakikada 120-160 arasıdır ve bu durum taÅŸikardi olarak kabul edilmez. Ancak yetiÅŸkin bir bireyde kalp atış hızının dakikada 100'ün üzerine çıkması genellikle taÅŸikardi olarak kabul edilir. YaÅŸ ilerledikçe kalp atış hızı genellikle düÅŸer. Bu nedenle özellikle 65 yaÅŸ ve üzeri bireylerde kalp atış hızının dakikada 60-80 arasında olması genellikle normaldir. Ancak bu deÄŸerlerin üzerindeki bir kalp atış hızı genellikle taÅŸikardi olarak kabul edilir. Her ne kadar bu bilgiler genel bir rehber olsa da her bireyin saÄŸlık durumu farklı olduÄŸu için belirli bir kiÅŸi için normal olan kalp atış hızını belirlemek en iyi kendi saÄŸlık profesyoneli tarafından yapılabilir. Herhangi bir ÅŸüphe durumunda mutlaka doktorunuza baÅŸvurmalısınız.
Yorum Ekle
