Solunum YetmezliÄŸi Olan Hasta Ne Kadar YaÅŸar?
Solunum birçok organın birbiriyle baÄŸlantılı bir ÅŸekilde çalışmasını gerekli kılan komplike bir durumdur. Bu sistemlerden herhangi birinde yaÅŸanan problem solunum yetmezliÄŸi yaÅŸanmasına neden olabilir. Solunum iÅŸinin tamamlanması için temiz havanın akciÄŸerlere ulaÅŸması, akciÄŸerlerde oksijen-karbondioksit deÄŸiÅŸiminin olması ve dokulara oksijenin iletilmesi gerekir. Bu aÅŸamaların herhangi birinde bozukluk olması solunum yetmezliÄŸine neden olur. “Solunum yetmezliÄŸi olan hasta ne kadar yaÅŸar?” sorusunun yanıtını ve bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.
Solunum YetmezliÄŸi Tipleri Nelerdir?
Solunum yetmezliÄŸi temel olarak akut ve kronik solunum yetmezliÄŸi olarak ikiye ayrılır. Akut solunum yetmezliÄŸi saatler, günler içinde geliÅŸebilir. Genellikle tıbbi olarak tedavi edilebilir. Ancak ağır durumlarda, tedavi edilemezse ölümle sonuçlanabilir. Kronik solunum yetmezliÄŸi ise uzun sürede düzeltilemeyen akciÄŸer, kalp, beyin, kas hastalıkları sonucu geliÅŸir. Solunum yetmezliÄŸi tipleri aÅŸağıdaki gibidir:
- Hipoksemik (Tip I) solunum yetmezliÄŸi
- Hiperkapnik (Tip II) solunum yetmezliÄŸi
- Perioperatif (Tip 3) solunum yetmezliÄŸi
- Şoka bağlı (Tip 4) solunum yetmezliği
Hipoksemik (Tip 1) solunum yetmezliÄŸi: Hipoksemik (Tip 1) solunum yetmezliÄŸi, kan dolaşımında oksijen düzeylerinin beklenenin altında olduÄŸu bir durumu ifade eder. Bu tip solunum yetmezliÄŸi, akciÄŸerlerin gaz alışveriÅŸi yeteneÄŸini etkileyen sorunlardan kaynaklanabilir. Tip 1 solunum yetmezliÄŸi, oksijenin akciÄŸerlerden kana geçiÅŸindeki bir sorunla ilgili olduÄŸundan kanda düÅŸük oksijen seviyeleri ve normal veya düÅŸük karbondioksit seviyeleriyle karakterizedir. OluÅŸma nedenleri de genel olarak ventilasyon perfüzyon dengesizliÄŸi (KOAH, astım), ÅŸant (akciÄŸer ödemi, pnömoni, ARDS), difüzyon bozukluÄŸu (interstisiyel akciÄŸer hastalıkları, pulmoner emboli), alveoler hipoventilasyon (KOAH, obezite, nöromuskuler hastalıklar) ÅŸeklindedir.
Hiperkapnik (Tip 2) solunum yetmezliÄŸi: Hiperkapnik (Tip 2) solunum yetmezliÄŸi, vücudun karbondioksit (CO2) seviyelerini etkili bir ÅŸekilde azaltamaması sonucunda ortaya çıkan bir durumdur. Bu, genellikle akciÄŸerlerin yeterli düzeyde havalanamaması veya solunum kaslarının yeterince güçlü olmaması nedeniyle gerçekleÅŸir. Hiperkapnik solunum yetmezliÄŸi, arteriyel kan gazı analizi ile teÅŸhis edilir ve genellikle akciÄŸer hastalıkları, nöromüsküler hastalıklar, göÄŸüs duvarı bozuklukları, merkezi sinir sistemi bozuklukları ile iliÅŸkilidir. Nefes darlığı (dispne), hızlı ve yüzeysel solunum, baÅŸ aÄŸrısı, bilinç deÄŸiÅŸiklikleri, konfüzyon, uyku sırasında solunum problemleri, yorgunluk ve halsizlik gibi belirtiler yaratır.
Perioperatif (Tip 3) solunum yetmezliÄŸi: Perioperatif solunum yetmezliÄŸi, ameliyat sırasında veya sonrasında ortaya çıkan bir solunum problemini ifade eder. Solunum yetmezliÄŸi, genellikle akciÄŸerlerin yeterli oksijen alamaması veya karbondioksiti etkili bir ÅŸekilde atamaması sonucu oluÅŸur. Tip 3 solunum yetmezliÄŸi, perioperatif dönemde geliÅŸen solunum sorunlarını ifade eder. Bu tip solunum yetmezliÄŸi, ameliyat sırasında veya cerrahi sonrasında çeÅŸitli faktörlerin etkisiyle ortaya çıkabilir. Genellikle ameliyat sırasında kullanılan anestezi, cerrahi iÅŸlemin etkisi, yatış pozisyonu ve cerrahi komplikasyonlar gibi nedenlere baÄŸlıdır. Solunum hızında artış, nefes darlığı, oksijen saturasyonunda düÅŸüÅŸ, göÄŸüs aÄŸrısı veya rahatsızlık, genel yorgunluk ve halsizlik gibi belirtilere neden olur.
Åžoka baÄŸlı (Tip 4) solunum yetmezliÄŸi: Hayati organların kanlanmasını ve solunum kaslarının normal fonksiyonunu bozan; kanama, asidoz, elektrolit bozukluÄŸu, ateÅŸ, hipotansiyon, beslenme yetersizliÄŸi, sepsis gibi faktörler tip 4 solunum yetmezliÄŸi geliÅŸimine neden olabilir.
Solunum YetmezliÄŸi Belirtileri Nelerdir?
Solunum yetmezliÄŸi belirtileri çarpıntı, nefes darlığı, siyanoz, öksürük ya da hırıltı, panik atak, baÅŸ aÄŸrısı, solunum hızında artış, kas seÄŸirmeleri, yüksek ya da düÅŸük tansiyon, aritmi, kafa karışıklığı ya da oryantasyon bozukluÄŸu, uyku hali, uyuÅŸukluk, nöbet, bayılma sayılabilir.
Solunum Yetmezliği Tanısı Nasıldır?
Anamnez ve fizik muayene ile hastada solunum yetmezliÄŸinin olduÄŸuna dair bir ÅŸüphe uyanmasının ardından, kesin tanı ve tedavi yöntemi için bazı tetkikler uygulanır. Bu tetkikler aÅŸağıdaki gibidir:
- Arteriyel kan gazı: Oksijen, karbondioksit, asidoz düzeyine bakılır. Solunum yetmezliÄŸinin derecesi hakkında bilgi verir.
- Kan tetkiki: Anemi, böbrek ve karaciÄŸer fonksiyonları, elektrolit düzeyleri vb bakılır. Solunum yetmezliÄŸinin nedenine yönelik ip ucu verir.
- AkciÄŸer röntgeni ve bilgisayarlı tomografi: Solunum yetmezliÄŸine neden olan akut ya da kronik akciÄŸer rahatsızlıklarını gösterir.
- Solunum fonksiyon testleri: Astım, KOAH, İntertisiyel akciğer hastalıkları gibi kronik akciğer rahatsızlıklarını hakkında bilgi verir.
- Bronkoskopi: Hem tanı hem de tedavi amaçlı burun veya ağız yoluyla girilerek boÄŸaz, trakea (nefes borusu), bronÅŸ ve akciÄŸerlerin görüntülenmesini saÄŸlar.
- AkciÄŸer biyopsisi: DiÄŸer yöntemlerle tanı konamayan akciÄŸer rahatsızlıklarında bronkoskopik olarak ya da açık ameliyatla yapılabilir.
Solunum Yetmezliği Tedavisi Nasıldır?
Tedavi süreci hastanın durumuna göre planlanır ve tedavide solunum yetmezliÄŸine neden olan hastalıkların tedavisi ön plandadır. Akut solunum yetmezliklerinde hızlı bir ÅŸekilde nedene yönelik tedavi baÅŸlanmalı ve oksijen desteÄŸi ile kan oksijen saturasyonu 90’ın üzerinde tutulmaya çalışılmalıdır. Solunum yetmezliÄŸi, akciÄŸerlerin veya solunum sisteminin oksijen ihtiyacını veya karbondioksit atılımını yeterli bir ÅŸekilde karşılayamaması durumunda ortaya çıkar. Uygulanacak tedavide kiÅŸide solunum yetmezliÄŸi yaratan neden, kiÅŸinin yaÅŸadığı solunum yetmezliÄŸinin tipi ve ciddiyeti belirleyicidir. Solunum yetmezliÄŸi tedavisinde kullanılan yöntemler aÅŸağıdaki gibidir:
- Oksijen Tedavisi: Oksijen konsantratörleri, oksijen tüpleri veya diÄŸer cihazlarla saÄŸlanan oksijen tedavisi, solunum yetmezliÄŸi olan hastaların oksijen seviyelerini artırmaya yardımcı olur.
- Invaziv Ventilasyon: Trakeotomi yoluyla yerleÅŸtirilen bir tüp veya solunum borusundan solunum cihazı (ventilatör) ile destek saÄŸlanır.
- Noninvaziv Ventilasyon (NIV): Burun veya ağız maskesi aracılığıyla solunum cihazından verilen pozitif basınç, solunum yetmezliÄŸi olan hastalara yardımcı olabilir.
- Bronkodilatörler ve Ä°laçlar: Solunum yollarını geniÅŸleten bronkodilatörler, kortikosteroidler ve diÄŸer anti-inflamatuar ilaçlar, solunum yollarının açılmasına ve solunum kapasitesinin artmasına yardımcı olabilir.
- Altta Yatan Hastalığın Yönetimi: Altta yatan hastalık, enfeksiyon veya solunum sistemi hastalıkları durumuna yönelik spesifik tedavi saÄŸlanabilir. ÖrneÄŸin, antibiyotikler enfeksiyonlara, diüretikler sıvı birikimine yönelik kullanılır.
- Rehabilitasyon ve Fizyoterapi: Solunum kaslarını güçlendirmek ve akciÄŸer kapasitesini artırmak için solunum fizyoterapisi ve rehabilitasyon programları uygulanabilir.
- Pozisyonlamanın Düzenlenmesi: Solunum yetmezliÄŸi durumunda hastanın yatış pozisyonu önemlidir. Yan yatış veya yarı oturma pozisyonları, akciÄŸerlerin daha etkili bir ÅŸekilde havalanmasına yardımcı olabilir.
- Hidroterapi ve Alternatif Tedaviler: Bazı durumlarda, su tabanlı egzersizler veya sıcaklık ve nem terapileri solunum kapasitesini artırabilir.
- Yardımcı Solunum Cihazları: Bazı solunum yetmezliÄŸi türlerinde, CPAP (Devamlı Pozitif Hava Yolu Basıncı) cihazları veya BiPAP (Bilevel Pozitif Hava Yolu Basıncı) cihazları solunum desteÄŸi saÄŸlayabilir.
Tedavi, hastanın genel saÄŸlık durumu, solunum yetmezliÄŸinin nedeni ve ciddiyeti gibi faktörlere baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸebilir. Bu nedenle, solunum yetmezliÄŸi ÅŸüphesi olan hastaların en kısa sürede tıbbi yardım almaları önemlidir.
KAYNAK: https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/24835-respiratory-failure
SIK SORULAN SORULAR
Solunum yetmezliği acil tedavi gerektiren ve hayati risk taşıyan sağlık problemlerinden biridir.
Solunum yetmezliÄŸinin nedenine baÄŸlı olarak yaÅŸam süresi deÄŸiÅŸir. Akut solunum yetmezliÄŸinde günler hatta saatler içinde hasta hayatını kaybedebilir. Kronik solunum yetmezliÄŸi olan hastalar ise uygun tedavi ve iyi bir bakımla uzun yıllar hayatını devam ettirebilir.
Solunum yetmezliÄŸi birçok organı etkiler. Ä°lk etkilenen organ genellikle akciÄŸerlerdir. Ayrıca kalp ve beyin de solunum yetmezliÄŸinden en çok etkilenen organlar arasındadır.
Solunum yetmezliÄŸi bulunan hastaların hızlı bir ÅŸekilde nefes alıp vermesi, çarpıntı ve dudakların morarmasının yanı sıra bilinç kaybı da görülebilmektedir.
Solunum yetersizliÄŸi kandaki oksijen miktarının azalmasına neden olmaktadır. Bu durum da vücuttaki doku ve organların iÅŸlevlerini yerine getirememesine hatta doku ve organ ölümüne neden olabilmektedir.
Solunum yetmezliÄŸi sebebi ile hızlı nefes alıp vermek, tansiyon düÅŸüklüÄŸü hastalarda baÅŸ dönmesine neden olabilmektedir.
Akut solunum yetmezliÄŸi yaÅŸayan birisinin öncelikle solunum yollarının açık olup olmadığı kontrol edilmelidir. Hasta sert bir zemine sırt üstü kolları iki yanda yatırılmalıdır. Bilinci kapalı dil arkaya düÅŸüp hava yolunu tıkayabilir ya da herhangi bir yabancı (kum, toprak, diÅŸ protezi vb.) madde solunum yolunu tıkayabilir. Bu durumda baÅŸ geriye itilip çene yukarı kaldırılarak soluk yolu açılır. EÄŸer solunum durmuÅŸ ise suni solunum yapılır. Hastanın sıkı kıyafetleri gevÅŸetilir.
Solunum yetmezliÄŸi tedavisi, durumun ÅŸiddetine, hastanın genel saÄŸlık durumuna ve tedaviye nasıl yanıt verdiÄŸine baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸebilir. Tedavi, solunum yetmezliÄŸinin nedenine ve türüne baÄŸlı olarak çeÅŸitli yöntemler içerebilir. ÖrneÄŸin, oksijen tedavisi, solunum cihazı desteÄŸi, ilaç tedavisi, su kaybı tedavisi veya enfeksiyon kontrolü gibi müdahaleler gerekebilir.
Bazı durumlarda solunum yetmezliÄŸi tedavisi birkaç gün sürebilirken, diÄŸer durumlarda daha uzun sürebilir. Hastanın hastane veya tıbbi bakım gerektiren diÄŸer ortamlarda yatış süresi deÄŸiÅŸken olabilir. Tedavi süresi hakkında kesin bir süre vermek, durumun karmaşıklığı nedeniyle zor olabilir ve genellikle bireysel vakaların deÄŸerlendirilmesi gerektirir.
Yorum Ekle
