Sosyal Anksiyete Nedir? Sosyal Anksiyete Belirtileri Nelerdir?

10 / TEM
2024

Sosyal anksiyete, bireylerin sosyal ortamlarda kendilerini rahatsız ve tedirgin hissetmelerine neden olan yaygın bir psikolojik durumdur. Bu rahatsızlık, kiÅŸilerin günlük yaÅŸamlarını olumsuz yönde etkileyerek iÅŸ, okul veya sosyal aktiviteler gibi alanlarda zorlanmalarına yol açabilir. Sosyal anksiyete bozukluÄŸu yaÅŸayan kiÅŸiler, baÅŸkalarının dikkatini çekmekten, eleÅŸtirilmekten veya utanç verici duruma düÅŸmekten yoÄŸun bir ÅŸekilde korkarlar. Bu korkular, çeÅŸitli fiziksel ve duygusal belirtilerle kendini gösterebilir. “Sosyal anksiyete nedir?” sorusunun yanıtını sizler için derledik.

Sosyal Anksiyete (Sosyal Fobi) Nedir?

Sosyal anksiyete bozukluÄŸu diÄŸer adıyla sosyal fobi, bireylerin sosyal ortamlarda veya performans gerektiren durumlarda yoÄŸun bir ÅŸekilde korku ve endiÅŸe yaÅŸamalarına neden olan bir anksiyete bozukluÄŸudur. Bu durum, bireylerin günlük yaÅŸamlarını ve sosyal iliÅŸkilerini olumsuz yönde etkileyebilir. Sosyal anksiyete bozukluÄŸu olan kiÅŸiler, baÅŸkalarının kendilerini yargılayacağından, eleÅŸtireceÄŸinden veya küçük düÅŸüreceÄŸinden korkarlar. Bu korku, genellikle aşırı ve mantıksız bir boyutta olup, sosyal etkileÅŸimlerden kaçınmaya ya da büyük bir stres altında bu etkileÅŸimlere katlanmaya yol açar.

Sosyal Anksiyete Belirtileri Nelerdir?

Sosyal anksiyete bozukluÄŸu çeÅŸitli fiziksel, duygusal ve davranışsal belirtilerle kendini gösterebilir. Sosyal anksiyete belirtileri aÅŸağıdaki gibidir:

• Çarpıntı, terleme, titreme, kızarma, mide problemleri, nefes darlığı gibi fiziksel belirtiler
• YoÄŸun korku, endiÅŸe, özgüven eksikliÄŸi, utanç gibi duygusal belirtiler
• Kaçınma, göz temasından çekinme, sessizlik, sosyal etkileÅŸimler öncesinde aşırı hazırlık yapma, baÅŸkalarından sürekli güvence isteme ve onay arama gibi davranışsal belirtiler

Sosyal Anksiyete Neden Olur?

“Sosyal anksiyete neden olur?” sorusunu aÅŸağıdaki gibi yanıtlayabiliriz:

• Sosyal anksiyete bozukluÄŸu, ailelerde görülebilir ve genetik yatkınlık önemli bir rol oynayabilir. Ailede sosyal anksiyete bozukluÄŸu olan bireylerin bu durumu yaÅŸama olasılığı daha yüksektir.
• Beyinde anksiyete ile iliÅŸkili olan belirli bölgelerdeki aktiviteler ve nörotransmitterlerin (örneÄŸin, serotonin) dengesizlikleri sosyal anksiyeteye katkıda bulunabilir.
• Utangaç, çekingen veya düÅŸük özgüvenli kiÅŸilik özelliklerine sahip bireyler, sosyal anksiyete geliÅŸtirme riski daha yüksek olabilir.
• Çocukluk veya gençlik döneminde sosyal durumlarda olumsuz deneyimler yaÅŸamış olmak (örneÄŸin, alay edilme, reddedilme veya aÅŸağılanma) sosyal anksiyetenin geliÅŸmesine yol açabilir.
• Sosyal anksiyete bozukluÄŸu olan kiÅŸiler genellikle sosyal durumlarda olumsuz sonuçlar bekler ve kendileri hakkında aşırı eleÅŸtirel düÅŸünceler geliÅŸtirirler.
• Aşırı koruyucu veya eleÅŸtirel ebeveynler, çocukların sosyal becerilerini geliÅŸtirmesini zorlaÅŸtırabilir ve sosyal anksiyeteye katkıda bulunabilir.
• Sosyal travmalar (örneÄŸin, zorbalık, taciz veya ciddi sosyal utanç) sosyal anksiyeteye neden olabilir.
• Bazı kültürel ve toplumsal normlar, bireylerin sosyal performanslarına ve görünüÅŸlerine yönelik aşırı beklentilere neden olabilir ve bu da sosyal anksiyete riskini artırabilir.

Sosyal Fobi Nasıl Teşhis Edilir?

Sosyal fobi (sosyal anksiyete bozukluÄŸu) teÅŸhisi, bir ruh saÄŸlığı profesyoneli tarafından kapsamlı bir deÄŸerlendirme ile konur. KiÅŸinin tıbbi geçmiÅŸi, aile öyküsü, sosyal durumlardaki deneyimleri ve belirtileri hakkında bilgi alır. Bu görüÅŸme, kiÅŸinin sosyal anksiyeteyle ilgili yaÅŸadığı durumları ve bu durumların günlük yaÅŸamını nasıl etkilediÄŸini anlamayı amaçlar. KiÅŸinin yaÅŸadığı belirtiler detaylı bir ÅŸekilde incelenir. Bu belirtiler arasında sosyal durumlarda aşırı korku, kaçınma davranışları, fiziksel tepkiler (terleme, titreme, çarpıntı) ve duygusal tepkiler (utanç, endiÅŸe) yer alır.

Kullanılan bir sosyal anksiyete testi bulunmaz. Ancak uzmanlar sosyal anksiyete bozukluÄŸunun teÅŸhisi için Amerikan Psikiyatri BirliÄŸi'nin (APA) hazırladığı DSM-5 (Mental Bozuklukların Tanısal ve Ä°statistiksel El Kitabı) kriterlerini kullanır. DSM-5'e göre sosyal anksiyete bozukluÄŸunun tanısı için belirgin ve sürekli bir sosyal durum veya performans kaygısı, bu korkunun aşırı ve mantıksız olarak deÄŸerlendirilmesi, korkulan sosyal durumdan kaçınma veya büyük bir stres altında katlanma, bu durumların günlük yaÅŸamı, iÅŸ veya sosyal iÅŸlevselliÄŸi önemli ölçüde etkilemesi, belirtilerin en az altı ay boyunca devam etmesi gerekir.

Sosyal Anksiyete (Sosyal Fobi) Tedavisi Nasıl Olur?

Belirtiler sosyal kaygıyı iÅŸaret ediyorsa uygun tedavi yöntemiyle kurtulmak mümkündür. KiÅŸiye baÄŸlı olarak deÄŸiÅŸen sosyal kaygı tedavi seçenekleri ve “Sosyal anksiyete nasıl geçer?” sorusunun yanıtı aÅŸağıdaki ÅŸekilde sıralanabilir:

• BiliÅŸsel davranışçı terapi
• Kaygı yönetimi teknikleri
• Sosyal beceri eÄŸitimi
• Sosyal anksiyete ilaç tedavisi

KAYNAK: https://www.nimh.nih.gov/health/publications/social-anxiety-disorder-more-than-just-shyness