Çocuk Felci Nedir? Çocuk Felci Tedavisi Nasıldır?

 

Tıp literatüründe poliomiyelit olarak da bilinen çocuk felci, özellikle çocuklar arasında viral bir enfeksiyondur. Etkeni poliovirüs olan bu hastalık sinir sistemine saldırır ve bunun sonucunda da kas zayıflığı, felç ve bazı durumlarda ölüme yol açabilir. Genellikle 15 yaşından küçük çocuklarda görülen bu hastalık nadir olarak 15 yaÅŸ üzeri bireylerde de görülebilir. Genellikle de bacaklarda felce neden olan bulaşıcı bir hastalık olan çocuk felcini en fazla geçirme tehdidi altında olan yaÅŸ grubu 5 yaşından küçük olan çocuklardır. Dünya SaÄŸlık Örgütü (WHO) tarafından sunulan verilere göre her 200 çocuk felci enfeksiyonundan 1’i kalıcı felce neden olabilir.

Çocuk Felci Nedir?

“Çocuk felci nedir?” sorusunu poliomiyelit olarak da bilinir ve poliovirüs tarafından tetiklenen viral bir hastalıktır ÅŸeklinde yanıtlayabiliriz. Genellikle çocukları etkileyen, sinir sistemine zarar verebilen hastalık, felç ve kas zayıflığı gibi belirgin komplikasyonlara yol açabilir.

Çocuk Felci Belirtileri Nelerdir?

Çocuk felci belirtileri bazı durumlarda görülmezken bazı vakalarda ateÅŸ, boÄŸaz aÄŸrısı, baÅŸ aÄŸrısı, kas aÄŸrısı gibi grip benzeri belirtilere neden olabilir. DiÄŸer belirtiler aÅŸağıdaki gibidir:

• Vücudun belirli bölgelerinde istemli kas hareketlerinde kısıtlanma veya kaybolma
• Boyun ve sırt aÄŸrıları yaÅŸama
• Enfeksiyonun ilk döneminde grip benzeri belirtiler
• Felç ve kas zayıflığı
• Nefes almada güçlük

Çocuk Felcinin Türleri Nelerdir?

Çocuk felci hastalığı türleri aÅŸağıdaki gibidir:

• Tip 1 Poliovirüs: En yaygın olarak görülen ve en ciddi vakalara neden olabilen tiptir. Tip 1, genellikle felç ve kas zayıflığına daha fazla neden olur.
• Tip 2 Poliovirüs: Dünya SaÄŸlık Örgütü (DSÖ) tarafından 2015 yılında endemik olarak görülmeyen ilan edilmiÅŸtir. Bununla birlikte, Tip 2 poliovirüs aşısıyla ilgili aşı kaynaklı vakalar ortaya çıkabilir.
• Tip 3 Poliovirüs: Tip 3, çocuk felcinin daha nadir görülen bir türüdür ve genellikle daha hafif vakalara yol açar.

Çocuk Felci Nasıl Önlenir?

Çocuk felcini önlenmenin en etkili yolu aşılamadır. Aşı poliovirüsün neden olduÄŸu enfeksiyonun engellenmesini saÄŸlar ve hastalığın yayılmasını azaltır. Bu nedenle Dünya SaÄŸlık Örgütü (DSÖ) gibi kuruluÅŸlar hastalığı dünya genelinde yok etmek adına aşılama kampanyalarına önem verir.

Çocuk Felci Nasıl Bulaşır?

“Çocuk felci nasıl bulaşır?” sorusunu hastalık enfekte kiÅŸi/kiÅŸilerin dışkısı veya gıda ve su yoluyla bulaşır ÅŸeklinde yanıtlayabiliriz. Hastalığın etkeni olan poliovirüs, enfekte kiÅŸilerin dışkısı ile yayılır. Yiyecek ve su ile temas eden dışkı aracılığıyla virüs enfekte olan kiÅŸi tarafından alınabilir.

Çocuk Felci Hastalığından Korunmak Neden Önemlidir?

Çocuk felci hastalığının etkeni olan virüs, sinir sistemini etkileyerek kaslarda güçsüzlüÄŸe, hareket kısıtlılığının yaÅŸanmasına ve felce neden olabilir. Hastalığın ilerleyen evrelerinde bu durum kiÅŸinin yaÅŸamını kalıcı yönde etkileyebilir. Hastalıktan korunma bu kalıcı hasarların yaÅŸanmasının önüne geçer. Bunun yanında hastalığın etkeni olan poliovirüs, hızlı yayılır ve toplumu etkiler. Bu noktada aşılamanın yaygınlaÅŸtırılması ve hastalık karşısında toplumun bağışıklığının artırılması önemlidir.

Çocuk Felci Nasıl TeÅŸhis Edilir?

Hastalığın teÅŸhisinde genellikle klinik bulgu ve laboratuvar testleri kullanılır. Klinik bulgularda hastalığın belirtileri ve yaÅŸanan semptomlar belirleyicidir. Bu bulgular felç, aÄŸrı, kaslarda güçsüzlük, kaslarda aşırı yorgunluk belirtilerinin deÄŸerlendirilmesiyle yapılır. TeÅŸhis sürecinde sinir sistemi fonksiyonlarının deÄŸerlendirilmesinde nörolojik muayene uygulanır. Bu kapsamda da hastanın refleksleri, kas gücü ve diÄŸer nörolojik fonksiyonları deÄŸerlendirilir.

TeÅŸhis sürecinde boÄŸazdan alınan sürüntü ve dışkı örneÄŸi ile poliovirüsün varlığı tespit edilebilir. Bunun yanında PCR testiyle de genetik analiz yapılır. Enfeksiyonun antikor seviyeleri veya kiÅŸinin virüse karşı bağışıklık yanıtını deÄŸerlendirmek adına serolojik testler de uygulanır. Nadir olarak da felç veya kas zayıflığı gibi durumları deÄŸerlendirmek adına manyetik rezonans görüntüleme (Emar - MR) gibi testler de kullanılabilir.

Çocuk Felci Nasıl Tedavi Edilir?

Çocuk felci tedavisi hastalığın ÅŸiddeti ve yaÅŸanan belirtilere göre farklılık gösterir. Hastalığı tedavi etmek adına uygulanan özellikli bir antiviral tedavi bulunmaz. Ancak hastalığın etkilerini hafifletmek ve hastanın yaÅŸam kalitesini artırmak adına rehabilitasyon yöntemleri ve bazı müdahaleler kullanılabilir. Ancak tedavide en önemli adım hastalığı erken dönemde teÅŸhis etmek ve hastanın yaÅŸadığı belirtileri doÄŸru yönetmektir.

Hastalık sonrası felç ve kas zayıflığı gibi belirtileri hafifletmek ve kasların fonksiyonunu iyileÅŸtirmek adına hastaya fizik tedavi ve rehabilitasyon programları önerilebilir. Bu programlarla hastanın kas gücü ve esnekliÄŸini artırma, hareket etme kabiliyetini destekleme ve yaÅŸam kalitesini yükseltme amaçlanır. Hastalık sürecinde hastanın solunum kaslarının etkilendiÄŸi durumda hastanın solunum sistemini desteklemek adına ventilatör veya diÄŸer solunum cihazlarının kullanımı gerekebilir.

Bunun yanında hastadaki kaza spazmlarını hafifletmek, kas gücünü artırmak, yaÅŸanan aÄŸrıları dindirmek adına bazı ilaçlar reçete edilebilir. Bu ilaçlarla semptomları hafifletmek amaçlanır. Hastalığın ileri evrelerinde bazı vakalarda kas baÄŸlarını gevÅŸetmek veya ortopedik cerrahi müdahalelerle kas fonksiyonlarını iyileÅŸtirmek gerekebilir. Ek olarak hastanın yaÅŸam kalitesini artırmak adına hastanın beslenme ve yaÅŸam koÅŸullarını iyileÅŸtirmeye destekleyici bakım saÄŸlanabilir.

Çocuk Felci Aşısı Nedir?

“Çocuk felci aşısı nedir?” sorusunu çocuk felci hastalığını önlemek için kullanılan bir aşıdır ÅŸeklinde yanıtlayabiliriz. Çocuk felci aşısı oral ve inaktif iki ana türdedir. Oral polio aşısı (OPA) ağız yoluyla alınan bir aşıdır. Zayıflatılmış canlı poliovirüs içerir. Kolay uygulanabilir ve toplu bağışıklık kazandırmada etkilidir. Ä°naktif polio aşısı (IPA) enjeksiyon yoluyla uygulanan bir aşıdır. Ä°naktive edilmiÅŸ (ölü) poliovirüs içerir. Daha güvenlidir ve bağışıklık sistemi zayıf bireylerde tercih edilir.

“Çocuk felci aşısını kim buldu?” sorusunu da çocuk felci aşısını bulan kiÅŸi, Amerikalı virolog Dr. Jonas Salk'tır ÅŸeklinde yanıtlayabiliriz. Dr. Salk, 1955 yılında inaktive poliovirüs aşısını (IPV) geliÅŸtirdi. Bu aşı, ölü virüsleri içerir ve kas içine enjekte edilerek uygulanır.

Ayrıca, 1961 yılında, Albert Sabin tarafından canlı zayıflatılmış poliovirüs aşısı (OPV) geliÅŸtirildi. Bu aşı, ağız yoluyla alınır ve bağırsaklarda bağışıklık saÄŸlar. Her iki aşı da çocuk felciyle mücadelede büyük bir baÅŸarı elde etmiÅŸ ve hastalığın dünya genelinde büyük ölçüde azaltılmasına katkıda bulunmuÅŸtur.

Çocuk felci aşış uygulama takvimi ülkeden ülkeye ve saÄŸlık otoritelerinin belirlediÄŸi aşılama programlarına göre deÄŸiÅŸebilir. Ancak Dünya SaÄŸlık Örgütü (DSÖ) ve birçok ülkenin saÄŸlık otoritesi tarafından önerilen genel bir aşı takvimi bulunmaktadır. Bu takvim hem inaktive poliovirüs aşısı (IPV) hem de oral poliovirüs aşısı (OPV) için uygulanabilir.

Ä°naktive Poliovirüs Aşısı (IPV) Uygulama Takvimi

IPV, kas içine enjekte edilen ve inaktive (ölü) virüs içeren bir aşıdır. Genel olarak aÅŸağıdaki yaÅŸlarda uygulanır:

• 2. ay
• 4. ay
• 6-18. ay
• 4-6 yaÅŸ (okul öncesi veya ilkokul dönemi)

Oral Poliovirüs Aşısı (OPV) Uygulama Takvimi

OPV, ağız yoluyla verilen ve zayıflatılmış (attenüe) virüs içeren bir aşıdır. OPV, bazı ülkelerde rutin aşılamalarda kullanılmaya devam etmektedir. OPV'nin uygulama takvimi genellikle ÅŸu ÅŸekildedir:

• DoÄŸumda veya doÄŸumdan hemen sonra
• 6. hafta
• 10. hafta
• 14. hafta

Çocuk Felci Aşısı Yan Etkileri Nelerdir?

Çocuk felci virüsü için uygulanan aşılar genellikle güvenli ve etkilidir ancak her aşıda olduÄŸu gibi bazı yan etkiler ortaya çıkabilir. Yan etkiler genellikle hafiftir ve kısa süreli olur. Ä°naktive poliovirüs aşısı (IPV) ve oral poliovirüs aşısı (OPV) ile ilgili olası yan etkileri aÅŸağıdaki gibidir:

• Ä°naktive Poliovirüs Aşısı (IPV) kas içine enjekte edilen ölü virüslerden oluÅŸan bir aşıdır. Yan etkileri genellikle hafiftir. Enjeksiyon bölgesinde aÄŸrı, kızarıklık, ÅŸiÅŸlik gibi yan etkiler yaratır. Genel yan etkiler de hafif ateÅŸ, huzursuzluk, baÅŸ aÄŸrısıdır. Nadir olarak da alerjik reaksiyonlar (döküntü, kaşıntı, nefes almada zorluk gibi), çok nadir durumlarda, ÅŸiddetli alerjik reaksiyonlar (anafilaksi) yaratabilir.
• Oral Poliovirüs Aşısı (OPV) ağız yoluyla verilen canlı zayıflatılmış virüslerden oluÅŸan bir aşıdır. Genel yan etkiler hafif ateÅŸ, hafif ishal veya mide rahatsızlığıdır. OPV'nin nadir bir yan etkisi de aşı kaynaklı poliomiyelit (VAPP) adı verilen durumdur. Bu, zayıflatılmış virüsün nadiren felce neden olabilmesi durumudur. Bu risk, özellikle bağışıklık sistemi zayıf olan kiÅŸilerde daha yüksektir.

Aşı sonrası yan etkiler genellikle hafif ve geçici olsa da ebeveynlerin ve bakıcıların bazı belirtileri izlemeleri önemlidir. Enjeksiyon bölgesinde aşırı kızarıklık, ÅŸiÅŸlik veya aÄŸrı, yüksek ateÅŸ, ÅŸiddetli alerjik reaksiyon belirtileri (nefes almada zorluk, yüzde veya boÄŸazda ÅŸiÅŸlik, döküntü), ÅŸiddetli yan etkiler veya alerjik reaksiyonlar durumunda derhal bir saÄŸlık profesyoneline baÅŸvurulmalıdır.

Çocuk felci aşıları, hastalığın önlenmesinde son derece etkilidir ve genel olarak güvenlidir. Yan etkiler genellikle hafif olup, ciddi yan etkiler çok nadirdir. Aşıların saÄŸladığı koruma, olası yan etkilerden çok daha önemlidir, çünkü çocuk felci ciddi ve potansiyel olarak yaÅŸamı tehdit eden bir hastalıktır. Aşılama, çocuk felcini dünya çapında büyük ölçüde azaltmıştır ve bu baÅŸarıyı sürdürmek için aşılama programlarına devam edilmelidir.

KAYNAK: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/poliomyelitis

SIK SORULAN SORULAR