Helicobacter Pylori Mide Kanserine Neden Olabilir!

30 / EKM
2024

Mide kanseri, Dünya SaÄŸlık Örgütü’nün 2020 yılı verilerine göre en sık görülen 6. ve en fazla ölüme yol açan 4. kanser türüdür. [1] Mide kanseri genellikle 45 yaÅŸ üstü bireylerde görülür ve en yaygın formu adenokarsinomdur. Bu kanser türünün oluÅŸumunda ise helicobacter pylori (h. pylori) enfeksiyonu önemli bir rol oynar.

Helicobacter pylori, mide asidinde dahi yaÅŸayabilen ve mikroskobik kamçılarla hareket edebilen bir bakteri türüdür. AraÅŸtırmalar bakterinin mideye yerleÅŸtiÄŸi kiÅŸilerin %2-3'ünde mide kanserine yakalanma riski olduÄŸunu ortaya koymaktadır. Bu yazıda, helicobacter pylori’nin mide kanserine yol açma sürecini ve hücresel etkilerini inceleyeceÄŸiz.

Helicobacter Pylorinin Mide Kanseri GeliÅŸimindeki Rolü

Mide kanserinin geliÅŸimi; beslenme alışkanlıkları, yaÅŸam kalitesi ve bağışıklık sistemi gibi birçok faktörün etkisiyle karmaşık bir süreçtir. Genellikle mide yüzeyinde gastrit (mide iltihabı) oluÅŸumuyla baÅŸlayan süreçte helicobacter pylori enfeksiyonu süreci hızlandırabilir. Enfeksiyonun ilerlemesiyle mide hücreleri bağırsak hücrelerine benzemeye baÅŸlar ki bu duruma intestinal metaplazi denir. Ä°ntestinal metaplazi, kanserleÅŸme sürecinin önemli bir adımı olarak bilinir ve bu aÅŸamadan sonra kanserleÅŸme daha hızlı gerçekleÅŸebilir.

Helicobacter pylori enfeksiyonu antibiyotiklerle tedavi edilebilir. Ancak intestinal metaplazi aÅŸamasına gelindiÄŸinde tedavi zorlaşır. Bu nedenle gastritin kansere dönüÅŸmeden fark edilip tedavi edilmesi hayati öneme sahiptir.

Proteinler Hücrede Strese Neden Oluyor

Endoplazmik retikulum (ER) hücre içinde proteinlerin doÄŸru katlanmasını saÄŸlayan önemli bir yapıdır. Ancak ER, aşırı çalıştığında içinde yanlış katlanmış veya hiç katlanmamış proteinler birikmeye baÅŸlar. Bu birikim hücrede strese yol açarak endoplazmik retikulumu Katlanmamış Protein Yanıtı (Unfolded Protein Response - UPR) adlı bir koruma mekanizmasını devreye sokmaya zorlar. UPR’nin amacı hücre içindeki protein dengesini saÄŸlamaktır. Ancak süreç gerektiÄŸi gibi iÅŸlemezse hücre ölümle karşı karşıya kalabilir.

AraÅŸtırmalar ER stresinin helicobacter pylori enfeksiyonu kaynaklı mide kanseriyle güçlü bir baÄŸlantısı olduÄŸunu göstermektedir. Ä°ntestinal metaplazi ve atrofik gastrit aÅŸamalarında UPR aktivitesi karşılaÅŸtırıldığında hastalığın ileri aÅŸamalarında bu mekanizmanın çok daha fazla aktive olduÄŸu tespit edilmiÅŸtir. Bu bulgu helicobacter pylori enfeksiyonunun mide kanseri oluÅŸumuna zemin hazırlayan kanser öncesi lezyonların geliÅŸiminde önemli bir rol oynadığını ortaya koymaktadır.

Helicobacter Pylori Enfeksiyonu ve Otofajinin Baskılanması

ER stresi aynı zamanda hücrenin otofaji adı verilen kendi bileÅŸenlerini sindirme sürecini de tetikleyebilir. Otofaji, hücrelerin iç dengesini korumak için kullandıkları bir savunma mekanizmasıdır. Ancak yapılan araÅŸtırmalar helicobacter pylori enfeksiyonunun otofajiyle ilgili genleri metillendirerek susturduÄŸunu ortaya koymaktadır. Bu baskılama kanser hücrelerinde sıkça gözlemlenen bir durumdur ve enfeksiyonun mide kanseri geliÅŸiminde nasıl rol oynadığını açıklamaya yardımcı olur.

Helicobacter pylorinin otofajiyi engellemesiyle hücre içinde reaktif oksijen türleri birikmeye baÅŸlar bu da hücrede strese yol açar. Sonuç olarak hücreler kontrolsüz büyüme, çoÄŸalma ve metastaz gibi kanser özellikleri kazanır. Otofajinin baskılanması ile helicobacter pylori enfeksiyonu arasındaki iliÅŸki mide kanserinin ilerlemesi açısından kritik bir açıklama sunmaktadır.

Helicobacter Pylorinin Mide Üzerindeki Etkileri

Helicobacter pylorinin neden olduÄŸu mide hasarı bakterinin ürettiÄŸi VacA adlı toksin ve diÄŸer zararlı maddeler nedeniyle oluÅŸur. Bu toksinlerin sebep olduÄŸu hücresel stres, sindirim bozukluklarına ve doku tahribatına yol açar. Ayrıca bu durum mide hücrelerinin kanser özelliklerini kazanmasıyla sonuçlanabilir.

AraÅŸtırmalar mide hücrelerinde endoplazmik retikulum (ER) stresinin helicobacter pylori kaynaklı mide kanseriyle güçlü bir baÄŸlantısı olduÄŸunu göstermektedir. ER stresi; hücrede kontrolsüz büyüme, çoÄŸalma ve metastaz gibi kanser özelliklerine yol açabilir.

Helicobacter pylori hücrelerin kendi iç dengesini koruyan otofajiyi de baskılayarak stresin artmasına ve kanser hücrelerinin çoÄŸalmasına neden olur. Bu etkileÅŸim bakterinin mide kanseri üzerindeki etkisinin bir diÄŸer açıklamasıdır.

Mide Kanserinden Korunma Yolları

Mide kanserinden korunmak için saÄŸlıklı bir yaÅŸam tarzı büyük önem taşır. Mide kanserinden korunmanın bazı bilimsel dayanaklı yolları ise aÅŸağıdaki gibidir:

• Helicobacter pylori enfeksiyonu mide kanserinin önde gelen nedenlerinden biridir. Yüksek risk taşıyan bireylerin düzenli taramalar yaptırması mide kanseri riskini önemli ölçüde azaltabilir. [3]
• Taze meyve ve sebzeler mide zarını koruyan lif, antioksidan ve vitamin açısından zengindir. Bu nedenle beslenme rutinine sebze ve meyveler mutlaka dahil edilmelidir. Bunun yanında mide için son derece zararlı olan tuzlu ve tütsülenmiÅŸ gıdalardan uzak durulmalıdır.
• Sigara içenlerde mide kanseri riski %60 oranında artarken aşırı alkol tüketimi mide zarını tahriÅŸ ederek kanser riskini yükseltir. Bu nedenle sigara ve alkol tüketilmemelidir.
• Obezite, mide kanseri riskini artıran önemli bir faktördür. Bu nedenle fazla kilolar verilmeli, daha saÄŸlıklı beslenme alışkanlığı kazanılmalı ve daha hareketli bir yaÅŸam ÅŸekline geçilmelidir.
• Aspirin ve NSAID’leri mide kanseri riskini azaltabilir ancak uzun süreli kullanımları mide kanamasına neden olabileceÄŸinden doktor gözetiminde kullanılmalıdır.
• Ailede mide kanseri vakaları varsa düzenli tarama ve doktor kontrollerine gidilmelidir.

Sonuç

Helikobakter pylori enfeksiyonu mide kanserine yol açabilecek çeÅŸitli komplikasyonlara neden olabilir. Bakteri hücrelerde stres yaratır, iltihaplanmaya yol açar ve DNA deÄŸiÅŸikliklerine sebep olur. Bu nedenle erken teÅŸhis ve antibiyotik tedavisi büyük önem taşır. Ayrıca bakterinin mide kanseri üzerindeki etkilerini anlamak gelecekte kanser tedavisinde önemli geliÅŸmeler saÄŸlayabilir. [2]

Kaynaklar

1. Dünya SaÄŸlık Örgütü. Cancer. (3 Åžubat 2022). Alındığı Tarih: 7 Åžubat 2022. Alındığı Yer: www.who.int  | ArÅŸiv BaÄŸlantısı

2. P. Díaz, et al. (2018). Helicobacter Pylori And Gastric Cancer: Adaptive Cellular Mechanisms Involved In Disease Progression. Frontiers in Microbiology. doi: 10.3389/fmicb.2018.00005. https://www.frontiersin.org/journals/microbiology/articles/10.3389/fmicb.2018.00005/full  | ArÅŸiv BaÄŸlantısı

3. Department of Pathology, University Medical Centre, Utrecht, The Netherlands (2017) Gastric cancer: epidemiology, prevention, classification, and treatment  https://www.dovepress.com/gastric-cancer-epidemiology-prevention-classification-and-treatment-peer-reviewed-fulltext-article-CMAR