Hipotiroidi Nedir? Hipotiroidi Belirtileri Nelerdir?

Hipotiroidi tiroid bezinin yeterli miktarda hormon üretememesi sonucu ortaya çıkan ve metabolizmanın yavaÅŸlamasına neden olan bir saÄŸlık sorunudur. Tiroid bezi boynun ön kısmında yer alan küçük bir organdır ve vücudun enerji dengesini, kalp ritmini, sindirim sistemini ve genel metabolizmayı düzenleyen hormonlar salgılar.

Yeterince tiroid hormonu üretilmediÄŸinde halsizlik, kilo artışı, ciltte kuruluk, depresyon gibi belirtiler görülebilir. Hem kadınlarda hem erkeklerde ortaya çıkabilen bu durum genellikle orta yaÅŸ ve üstü bireylerde daha yaygındır.

Hipotiroidi, otoimmün hastalıklar (örneÄŸin HaÅŸimato tiroiditi), iyot eksikliÄŸi ve bazı ilaçların yan etkileri gibi çeÅŸitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu durum tiroid hormonlarının yetersiz salgılanmasına ve sonuç olarak metabolizmanın yavaÅŸlamasına neden olur. Hipotiroidinin belirtileri, teÅŸhis yöntemleri ve tedavi süreçleri hakkında bilinmesi gerekenleri sizler için derledik.

Hipotiroidi (Tiroid Bezi TembelliÄŸi) Nedir?

Hipotiroidi tiroid bezinin yeterince çalışmaması sonucu tiroid hormonlarının yetersiz salgılanması durumudur. Tiroid hormonları vücudun metabolizma hızını düzenleyen önemli bileÅŸenlerdir. Bu hormonların eksikliÄŸi halsizlik, sürekli yorgunluk, ciltte kuruluk ve dökülme gibi belirtilere neden olur. Tedavi edilmediÄŸinde dilde büyüme ve seste boÄŸuklaÅŸma gibi daha ciddi etkiler ortaya çıkabilir.

Laboratuvar testleri sonucunda genellikle T3 ve T4 hormon seviyeleri normal ya da düÅŸükken TSH (tiroid uyarıcı hormon) düzeyi yüksek çıkabilir. Hipotiroidi kontrol altına alınmadığında hasta zamanla kilo almaya baÅŸlar, vücut ısısı düÅŸer ve zihinsel bulanıklık yaÅŸanır. Ayrıca kabızlık gibi sindirim sorunları da görülebilir.

Bu semptomların bir arada görülmesi hastanın en kısa sürede bir uzmana baÅŸvurarak tiroid fonksiyonlarını ölçtürmesini gerektirir. Tedavi genellikle eksik hormonları yerine koymak için günlük alınan tabletlerle yapılır ve bu sayede hastanın hormon seviyeleri dengelenir.

Hipertiroidi Nedenleri Nelerdir?

Hipotiroidi genellikle önlenebilen bir hastalık deÄŸildir ve sıklıkla bağışıklık sisteminin yanlışlıkla tiroid bezine saldırması sonucu geliÅŸir. Bu durumun en yaygın örneÄŸi tiroid bezinin kronik iltihabı olan HaÅŸimato tiroiditidir. HaÅŸimato hastalığında bağışıklık sistemi tiroid bezini yabancı bir madde olarak algılar ve bazı durumlarda bezin hasar görmesine, fonksiyonlarını yitirmesine neden olur. Bu ya bezin çalışmaz hale gelmesine ya da hormon üretiminin azalmasına yol açar. Tiroid hormonlarının eksikliÄŸi ise metabolizmanın yavaÅŸlamasına ve çeÅŸitli semptomların ortaya çıkmasına neden olur.

Bunun dışında hipotiroidi nedenleri arasında tiroid bezinin fazla çalışması (zehirli guatr), tiroid kanseri gibi bezin iÅŸlevini bozan durumlar da yer alır. DiÄŸer nedenler aÅŸağıdaki gibidir:

• Tip 1 diyabet veya vitiligo gibi diÄŸer otoimmün hastalıkların varlığı
• Tiroid ameliyatı geçirmiÅŸ olmak veya radyoaktif iyot tedavisi görmek
• DoÄŸumsal hipotiroidi yani bebeÄŸin tiroid bezinin geliÅŸmemesi
• Hipofiz bezinde görülen sorunlar
• Ä°yot eksikliÄŸi
• Radyasyona maruz kalma
• Amiodaron, lityum ve interferon gibi bazı ilaçların kullanımı
• Ailede tiroid hastalığı öyküsü

Kadınlar hipotiroidi riskine erkeklerden 4-8 kat daha fazla maruz kalır. Bunun östrojen ve progesteron gibi kadın hormonları ile baÄŸlantılı olabileceÄŸi düÅŸünülse de, bu cinsiyet farkının kesin nedeni tam olarak bilinmemektedir.

Hipotiroidi ÇeÅŸitleri Nelerdir?

Hipotiroidi farklı nedenlere baÄŸlı olarak geliÅŸebilen ve kendi içinde birkaç türe ayrılan bir rahatsızlıktır. En yaygın hipotiroidi türü HaÅŸimato hastalığıdır. Bu otoimmün hastalık bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırması sonucu ortaya çıkar. Ancak hipotiroidi sadece otoimmün sebeplerle sınırlı deÄŸildir ve baÅŸka türlere de sahiptir.

• Primer Hipotiroidi: Tiroid bezinin yeterli miktarda hormon üretememesi sonucu ortaya çıkan hipotiroidi türüdür. Bu durumda sorun direkt olarak tiroid bezinin kendisinde olup vücudun diÄŸer kontrol mekanizmaları normal çalışır. Primer hipotiroidi, hipotiroidi vakalarının büyük çoÄŸunluÄŸunu oluÅŸturur ve genellikle TSH (tiroid uyarıcı hormon) seviyesinin yüksek çıkmasıyla teÅŸhis edilir.
• Sekonder Hipotiroidi: Hipofiz bezinin tiroid bezini uyaran TSH hormonunu yeterli miktarda üretmemesi sonucu ortaya çıkan hipotiroidi türüdür. Bu durumda tiroid bezinin yetersiz çalışmasına neden olan faktör hipofiz bezindeki sorunlardır.
• Tersiyer Hipotiroidi: Hipotalamustan salınan TRH (tirotropin salgılatıcı hormon) eksikliÄŸi sonucu ortaya çıkan hipotiroidi türüdür. Hipotalamus, hipofiz bezini kontrol ettiÄŸi için TRH üretimindeki bir sorun, zincirleme ÅŸekilde tiroid fonksiyonlarını etkileyebilir.

Hipotiroidi Belirtileri Nelerdir?

Hipotiroidi tiroid bezinin yetersiz çalışması nedeniyle vücudun metabolizma hızının yavaÅŸlamasına yol açan bir hastalıktır. Bu durum çeÅŸitli fiziksel ve psikolojik belirtilere neden olabilir. KiÅŸide sürekli yorgunluk, halsizlik, soÄŸuÄŸa karşı aşırı hassasiyet ve titreme gibi ÅŸikayetler varsa belirtiler hipotiroidi iÅŸareti olabilir.

Hipotiroid belirtileri aşağıdaki gibidir:

• Aşırı yorgunluk ve halsizlik
• SoÄŸuÄŸa karşı hassasiyet ve üÅŸümeyle birlikte titreme
• Beklenmedik ve kolay kilo alımı
• Depresyon ve ruh hali deÄŸiÅŸiklikleri
• Cilt kuruluÄŸu
• Eller ve ayaklarda karıncalanma ve uyuÅŸma
• Saç dökülmesi veya incelmesi
• Kabızlık
• Ses kısıklığı
• Kandaki kolesterol seviyesinin yükselmesi
• Libido düÅŸüklüÄŸü
• Yüzde ÅŸiÅŸlik ve fiziksel deÄŸiÅŸiklikler
• Beyin bulanıklığı
• Adet düzensizliÄŸi
• Kansızlık ve B12 vitamini eksikliÄŸi

Bu belirtiler bir arada görüldüÄŸünde kiÅŸilerin uzman bir doktora baÅŸvurup tiroid fonksiyonlarını ölçtürmesi önemlidir. Erken tanı ve tedavi yaÅŸam kalitesini iyileÅŸtirebilir ve komplikasyonları önleyebilir. Tedavi genellikle eksik hormonları yerine koymak için kullanılan ilaçlardan oluÅŸur.

Hipotiroidi Kimlerde Sık Görülür?

Hipotiroid hastalığı bazı risk gruplarında daha sık görülmektedir. Özellikle aÅŸağıdaki gruplar hipotiroidi açısından daha yüksek risk taşır:

• Åžeker hastaları (diyabet): Otoimmün hastalıklar arasındaki baÄŸlantı nedeniyle diyabet hastaları hipotiroidi açısından daha hassastır.
• Kansızlık (anemi) problemi yaÅŸayanlar: Tiroid hormonlarının yetersizliÄŸi kan üretimini de etkileyebilir.
• Romatoid artrit gibi otoimmün hastalığı olanlar: DiÄŸer otoimmün hastalıklara sahip kiÅŸilerde hipotiroidi riski artar.
• 60 yaşın üzerindeki kadınlar: Kadınlarda erkeklere kıyasla hipotiroidi görülme olasılığı 4-8 kat daha fazladır ve bu risk yaÅŸla birlikte artar.
• Kolesterol ve trigliserid seviyeleri yüksek olanlar: Kan yaÄŸları yüksek olan bireylerde hipotiroidi araÅŸtırılması önerilir.
• Depresyonu olanlar: Hipotiroidi depresyon belirtileriyle örtüÅŸebileceÄŸinden bu grup da risk altındadır.
• Çocuk sahibi olamayan veya adet düzensizliÄŸi yaÅŸayan kadınlar: Hormonal dengesizliklerden kaynaklı durumlar hipotiroidi riskini iÅŸaret edebilir.

Hipotiroidi Nasıl Teşhis Edilir?

Hipotiroidi teÅŸhisinde birkaç aÅŸamalı bir yaklaşım izlenir. Hastanın tıbbi geçmiÅŸi detaylı olarak incelenir. Hasta vücudunda genel bir yavaÅŸlama hissi yaşıyorsa, daha önce tiroid ameliyatı geçirdiyse, kanser tedavisi nedeniyle boyun bölgesine radyasyon uygulandıysa, hipotiroidi riskini artırabilecek ilaçlar kullanıyorsa (örneÄŸin amiodaron, lityum, interferon alfa), ailede tiroid hastalığı öyküsü varsa hipotiroidi ihtimali düÅŸünülür.

Doktor tiroid bezini kontrol eder ve ciltte kuruluk, ÅŸiÅŸlik, reflekslerde yavaÅŸlama, kalp atışlarının yavaÅŸlaması gibi fiziksel belirtileri gözlemler. Tiroid bezinin iÅŸlevini deÄŸerlendirmek için kan testleri yapılır. Bu testlerden biri olan TSH, hipotiroidinin en hassas ve temel testidir. Tiroid bezinin yeterli hormon üretememesi durumunda TSH seviyesi yükselir. Yüksek TSH düzeyi hipotiroidinin bir iÅŸaretidir. Bir diÄŸer test ise T4 hormonu düzeyidir.  Tiroid hormonu üretimi azaldığında T4 seviyesi düÅŸer ve bu durum hipotiroidiyi doÄŸrular. Uygulanan testlerin sonuçlarına göre doktor uygun tedavi planını belirler ve tedavi genellikle eksik hormonları yerine koymaya yönelik ilaç tedavisini içerir.

Hipotiroidi Nasıl Tedavi Edilir?

Hipertiroidi tedavi sürecinin temel amacı vücuttaki eksik tiroid hormonlarını yerine koyarak metabolizmanın normal hızında çalışmasını saÄŸlamaktır. Genellikle tiroid bezinin yeterince T4 hormonu üretemediÄŸi durumlarda sentetik tiroid hormonu (levotiroksin) içeren ilaçlar reçete edilir. Bu ilaçlar vücudun doÄŸal tiroid hormonlarına benzer ÅŸekilde çalışır ve eksikliÄŸi giderir.

Ä°laç tedavisine genellikle düÅŸük dozlarda baÅŸlanır ve hastanın ihtiyaçlarına göre doz yavaÅŸ yavaÅŸ artırılır. TSH seviyesi hedef aralığa ulaÅŸana kadar doz ayarlamaları 4-6 haftalık aralıklarla yapılır. Tedaviye baÅŸladıktan yaklaşık 2 hafta sonra hastalar genellikle ÅŸikayetlerinde düzelme fark etmeye baÅŸlarlar. Tam iyileÅŸme belirtileri ise birkaç ay sürebilir.

TSH seviyesi normale döndükten sonra tedavi altı ayda bir ya da yıllık kan testleriyle izlenir. Bu kontroller hormon seviyesinin uygun aralıkta kalmasını saÄŸlamak için gereklidir.

Hamileler, yaÅŸlılar ve kalp hastalığı olan hastalar için daha dikkatli bir doz ayarlaması ve sık takip gerekir. Tiroid hormon ilaçları kalp hızını artırabileceÄŸi için özellikle koroner kalp hastalığı olan bireylerde kontrollü doz ayarlaması önem taşır. Ä°leri yaÅŸtaki hastalar için düÅŸük dozlarla baÅŸlamak ve doz artırımlarını daha dikkatli yapmak bu hastaların tedavi sürecini güvenli hale getirir.

Hipotiroidi tedavi edilmezse metabolizmanın yavaÅŸlamasına baÄŸlı olarak ciddi saÄŸlık sorunları ortaya çıkabilir. Bu komplikasyonlar arasında kalp büyümesi, kalp yetmezliÄŸi, kan pıhtılaÅŸması, yüksek tansiyon ve damar sertliÄŸi gibi ölümcül sonuçlar yer alabilir. Bu nedenle hipotiroidi tedavisi düzenli olarak takip edilmeli ve ilaçlar reçete edilen ÅŸekilde kullanılmalıdır.

Bazı hastalarda tiroid hormonu eksikliÄŸi olsa da semptomlar çok hafif olabilir. Bu gibi durumlarda doktor genellikle tedaviye baÅŸlamadan önce birkaç ayda bir hormon seviyelerini izleyerek durumun ilerleyip ilerlemediÄŸini kontrol eder.

Hipotiroid Beslenme Nasıl Olmalı?

Hipotiroidi tedavisinde beslenme ilaç tedavisiyle birlikte önemli bir rol oynar. Tek başına diyet hipotiroidizmi tedavi etmez ancak doÄŸru besinler ve yaÅŸam tarzı deÄŸiÅŸiklikleri tiroid fonksiyonunu iyileÅŸtirebilir ve belirtileri hafifletebilir.

Hipotiroidi hastaları genellikle daha yavaÅŸ bir metabolizmaya sahiptir. Metabolizma hızını artırmak için düzenli egzersiz yapmak tiroid hormon seviyelerini artırmaya yardımcı olabilir. Daha fazla protein almak, metabolizma hızını artırabilir. Yüksek proteinli yiyecekler arasında tavuk, balık, yumurta, süt ürünleri ve baklagiller yer alır.

Ä°yot, tiroid hormonlarının üretimi için gerekli bir mineraldir. Yemeklerde iyotlu tuz kullanmak bu bakımdan önemlidir. Deniz yosunu, balık, süt ve yumurta gibi yiyecekler de tüketilmelidir. Ancak aşırı iyot alımının tiroid bezine zarar verebileceÄŸi unutulmamalıdır. Bu nedenle takviye yerine diyetle yeterli iyot alımına odaklanmak daha iyidir.

Selenyum, tiroid hormonlarının aktif hale gelmesine yardımcı olur ve serbest radikallerin tiroid bezine zarar vermesini önler. Ton balığı ve sardalye Omega-3 yaÄŸ asitleri ve selenyum kaynağıdır. Yumurta ve baklagiller selenyum ve protein saÄŸlar.

Çinko tiroid hormonlarının aktif hale gelmesi için gereklidir. Nohut ve kaju, ıspanak, sığır eti ve tavuk çinko açısından zengin gıdalardır. Dengeli bir diyet genel saÄŸlığı destekler ve bağışıklık sistemini güçlendirir. Sebze ve meyveler antioksidanlar açısından zengin olup iltihaplanmayı azaltmaya yardımcı olabilir. Bunun yanında tam tahıllar lif kaynağıdır ve sindirim sistemine yardımcı olur.

SIK SORULAN SORULAR